Dagblaðið Vísir - DV - 21.08.1998, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 21. ÁGÚST 1998
15
Viðskiptaséní á þingi
„Það er ekkert sem segir aö einstakir aöilar veröi aö eiga tugi prósenta til
aö tryggja þaö sem nefnt er kjölfesta". Slík kjölfesta" er t.d. ekki í íslands-
banka hf. en gengur rekstur hans þó prýöilega."
Vafalaust þykir
mönnum það tilviljun
að ýmis hneykslismál
hafa skotið upp kollin-
um innan ríkisbank-
anna að undanfomu.
Laxveiði, utanlands-
ferðir, veisluhöld, íbúð-
ir í erlendum stórborg-
um, umdeild veð í
stjómmálaflokkum
vegna flokksblaða
o.s.frv. En er það tilvilj-
un að þessi mál koma
upp nú þegar ákveðið
hefur verið að einka-
væða bankana? Nú sjá
ýmsir fram á að geta
ekki lengur makað
krókinn lengur og sjálf-
sagt að standa upp og
benda á það sem miður
hefur farið í rekstri bankanna
undanfama áratugi. Jafnvel Jó-
hanna Sigurðardóftir, sá ráðherra
og þingmaður sem hvað ötulast
hefur varið ríkisbankakerfið, sló
sig til riddara með því að gagn-
rýna þetta sama kerfi og hún hef-
ur staðið vörð um ámm saman.
Vitranir um samruna
Þótt ákveðið hafi verið að selja
ríkisbankana er ekki þar með sagt
að pólítíkusamir séu hættir að
skipta sér af þeim. Nú hafa æði
margir þeima miklar meiningar
um hvaða banka beri að sameina.
Er engu líkara en að allir helstu
sérfræðingar landsins um sam-
mna fyrirtækja hafi fyrir tilviljun
verið kosnir á þing í síðustu kosn-
ingum. Halldór Ásgrímsson vill
sameina þessa banka, Finnur
hina, Guðni Ágústson enn aðra að
ógleymdum Steingrími Sigfússyni
sem einnig hefur
fengið vitran um
hvaða sameining sé
best fyrir íslenskt
viðskiptalif. Það
segir sig sjálft að ef
allir okkar bestu
menn í banka-
rekstri eru á Al-
þingi verða lands-
menn að sameinast
um að fella þessi
viðskiptaséní út af
þingi í næstu kosn-
ingum. Viðskiptalíf-
ið getur vart án
þeirra verið!
Aliir fái tækifæri
Einkavæðing bank-
anna verður um-
fangsmesta einka-
væðingin sem fram hefur farið.
Flestar einkavæðingar hingað til
hafa verið gagnrýndar fyrir að
verið sé að afhenda ákveðnum að-
ilum fyrirtækin á silfurfati. Þeir
sem hafa haldið þessu fram hafa
þó ekki nefht nema eins og eitt
dæmi máli sínu til stuðnings.
Engu að síður er ástæðulaust til
að gefa þeim minnsta færi á að
slengja þessu fram. Við einkavæð-
ingu bankanna á að gefa öllum
tækifæri til að eignast hlut. Það er
ekkert sem segir
að einstakir aðil-
ar verði að eiga
tugi prósenta til
að tryggja það
sem nefnt er
„kjölfesta". Slik
„kjölfesta" er til
dæmis ekki í ís-
landsbanka hf.
en gengur rekst-
ur hans þó prýði-
lega um þessar
mundir.
Sömu gagn-
rýnendur hafa jafnvel notað það
gegn einkavæðingunni að rekstur
fyrirtækjanna batnaöi og þau fóm
að skila hagnaði! Er það þó jafnan
talið einn meginkostur einkavæð-
ingar að rekstur fyrirtækjanna
batnar og skattgreiðendur þurfi
ekki lengur að ala önn fyrir jpeim.
Rikisbankamir hafa til dæmis
ekki verpt neinum gulleggjum fyr-
ir ríkið. Þvert á móti. Skemmst er
að minnast 4 milljarða ríkisstyrks
til Landsbankans. Ekki er mikið
lengra síðan Útvegsbankinn kost-
aði skattgreiðendur sitt.
Úr pólitísku skömmtunarkerfi
Margar aðferðir koma til greina
við einkavæðinguna. Það mætti
gefa landsmönnum lítinn hlut og
gefa þeim kost á að kaupa annan
hlut. Eða gefa mönnum kost á
kaupum á vægu verði. Ríkisstjórn-
in hefur einstakt tækifæri til að
gefa landsmönnum ölium tækifæri
til þátttöku í viðskiptalífmu. Ef
það tækifæri er vel nýtt tökum við
stórt stökk úr pólitísku skömmt-
unarkerfi yfir í einkarekin al-
menningshlutafélög.
Glúmur Jón Bjömsson
Kjallarinn
Glúmur Jón
Björnsson
efnafræöingur
„Þaö segir sig sjálft að ef allir
okkar bestu menn i bankarekstri
eru á Alþingi verða landsmenn að
sameinast um að fella þessi við-
skiptaséní út af þingi i næstu
kosningum. Viðskiptalífið getur
vart án þeirra verið.“
Þjóðkirkja og trúfrelsi
Að undanfómu hefur nokkur
umræða verið uppi um samband
ríkis og kirkju á síðum Morgun-
blaðsins og er það vel.
Upphaf málsins er grein Hjálm-
ars Ámasonar alþingismanns (26.
júlí 1998) þar sem hann spyr hvort
þjóðkirkjuskipan á borð við þá
sem hér ríkir samræmist nútíma
lýðræði, jafhréttishugsjónum og
trúfrelsi. Tilefnið er skýrslu sem
unnin hefur verið á vegum Evr-
ópuráðsins um tengsl trúarbragða
og stjómmála og stefnt er gegn
kynþáttahatri og fordómum.
Mismunun trúfélaga
Það er ljóst að ákvæði stjórnar-
skrárinnar um að hér á landi skuli
evangelísk-lúthersk kirkja vera
þjóðkirkja felur í sér mismunun
trúfélaga. Þar er þó einvörðungu
um sk. jákvæða mismunun að
ræða þar sem ekki er tekin afstaða
gegn öðrum trúhópum eins og
Hjálmar Ámason bendir á.
í framhaldi af grein hans væri
þó vert að ræða af fullri alvöra
hvort sú útfærsla sem þjóðkirkju-
fyrirkomulagið fær í nýjum lögum
um stöðu, stjóm og starfshætti
þjóðkirkjunnar feli á einhvern
hátt í sér neikvæða mismunun
trúhópa eða geti leitt til slíkrar
mismununar. Þá þarf og að greina
hvort þær að-
stæður sem hér
ríkja réttlæti
ekki enn sem
komið er þá mis-
munun sem í
þjóðkirkjuskip-
aninni felst.
Áhorfsmál
Víða í Evrópu
háttar svo til að
trúarbrögð
ásamt þjóðerni
hafa skipað íbúum einstakra
landa og ríkja í fylkingar sem tek-
ist hefur misjafnlega að búa sam-
an í sátt og samlyndi. Má í því
sambandi nefna lönd á
Baikanskaga enda er líklegt að
ástand mála þar sé ekki síst tilefni
þeirrar umræðu sem oröið hefur í
Evrópuráðinu.
Hér á landi era að-
stæður hins vegar allt
aðrar. Hér hefur aðild
alls þorra þjóðarinn-
ar að sömu kirkju-
deild - fyrst þeirri
rómversku og síðar
hinni lúthersku -
þjónað sem sterkt
sameiningarafl í 1000
ár. Þessu hlutverki
gegnir þjóðkirkjan í
stóram dráttum enn
þrátt fyrir starf ým-
issa annarra trúfé-
laga síðustu 100 árin
og vaxandi fjölda ný-
búa í allra síðustu
árum.
Af þessum sökum
væri miður ef við á
gagnrýnislausan hátt semdum
okkur að annars brýnni stefnu-
mörkun Evrópuráðsins í fyrr-
greindu efni. Væri þá raunar
áhorfsmál hvort pólitík væri ekki
tekin að hafa óæskileg áhrif á trú-
ariðkun en einmitt við slíku vill
Evrópráðið sporna.
Talsmaöur „hins minnsta
bróður“
Með þessu er ekki sagt að á ís-
landi ríki bestu hugsanlegu að-
stæður í trúarefnum. Að vísu
munu vandfundin stjómarskrár-
eða lagaákvæði sem
hefta trúfrelsi. Allt
um það er víst að
skammt er í trúarlega
fordóma okkar á með-
al og hætt er við að
mörgum sem tilheyra
minnihlutahópum
finnist að trúariðkun
sinni þrengt.
Hér er þó ekki við
þjóðkirkjuskipanina
að sakast heldur ligg-
ur skýringin fremur í
því hversu einsleitt
íslenska samfélagið
er í menningarefnum
og hversu átakalítil
trúarsaga okkar er.
Fyrir þetta ber
vissulega að þakka.
Þessar aðstæður hafa hlíft okkur
við þjáningum sem ýmsar aðrar
þjóðir hafa orðið að líða. Á hinn
bóginn leggja þær okkur þá skyld-
ur á herðar að vaka yfir því að hér
ríki ekki aðeins trúfrelsi í orði
heldur einnig i raun. í þeim efnum
verður þjóðkirkjan að fara í farar-
broddi.
Með því að gerast talsmaður
„hins minnsta bróður" gerir hún á
engan hátt lítið úr eigin trú og
játningu heldur rækir þvert á
móti köllun sina.
Hjalti Hugason
„Hér á landi eru aðstæður hins
vegar allt aðrar. Hér hefur aðild
alls þorra þjóðarinnar að sömu
kirkjudeild - fyrst þeirri róm-
versku og síðar hinni lúthersku -
þjónað sem sterkt sameiningarafí
í 1000 ár.u
Kjallarinn
Hjalti Hugason
prófessor
Með og
á móti
Vegur Staupasteinn
að kristní?
Ekki hugsað
sem árás
„Það kom skýrt fram hjá okk-
ur fyrir langalöngu að þegar byrj-
að var á að setja Staupastein í
merki Spalar
var það ekki á
neinn hátt
hugsað sem
einhver árás
eða andstaða
við kirkjuna
heldur miklu
frekar í þeim
anda sem snýr
að hinni al-
mennu þjóðtrú
og þjóðsögum.
Það er svo margt í umhverfi
okkar sem tengist þessum þjóö-
sögum og ýmiss konar þjóðtrú
þannig að við teljum að þetta eigi
ekki að þurfa að raska ró eins eða
neins.
Okkur finnst nög komið. Okk-
ur finnst menn vera að gera okk-
ur og fyrirtækinu upp skoðanh-
sem eiga ekki við nein rök að
styðjast, enda er kirkjan og
kristnin miklu sterkari en svo að
hún þurfi að hafa áhyggjur af
þessu litla merki sem Spölur hef-
ur notað.
Kirkjan ætti að halda áfram
sínu öfluga starfi á sviði mannúð-
ar en ekki gera of mikið úr svona
smáatriðum."
Gísli Gislason,
stjórnarformaöur
Spalar.
Til skammar
„Vemdari þessara Hvalfjarðar-
ganga er tekinn úr forneskju og
hjátrú fólks og
heima í kristnu
þjóðfélagi. Þetta
er lítilsvirðing
við guðstrú í
landinu. Maður
skyldi ætla að
þeir sem að
þessu standa
væru kristinn-
ar trúar, a.m.k.
upp að ein-
hverju marki,
þetta era menn
sem era skírðir
og fermdir og ættu að bera virð-
ingu fyrir trú sinni. Þeir hafa lof-
að því að gera Jesú Krist að leið-
toga lífs síns en velja siðan
Staupastein i staðinn þegar reynir
á. Þetta er til háborinnar skamm-
ar, bæði fyrir land og lýð.
Þessi litilsvirðing við kristni
og þetta spark í guðstrúna í land-
inu þurfa menn að taka til baka,
beygja sig auðmjúkir og biðjast
fyrirgefningar og formlega leggja
þetta mannvirki í hendur Guðs.
Mannvirkið er stórbrotið og við
trúum að það sé til blessunar fyr-
ir land og lýð til lengdar. Þarna
viljum við ekki sjá verða skaða
eða óhöpp eða þá að myrku öflin
náu þar fram sínum vilja. Til
þess að svo sé þarf blessun Guðs
að hvíla yfir. Með einfaldri bæn
gerist slíkt. Það hefur verið til
siðs i landi okkar um langan ald-
ur að þegar mannvirki af þessari
stærðargráðu era tekin til notk-
unar þá biðja menn Guðs bless-
unar. Þegar það var byggt hvíldi
Guðs blessun yfir, þetta gekk af-
skaplega vel og mér skilst að
óhöpp hafi verið í algeru lág-
marki. En síðan á Staupasteinn
að taka við og blessa en ég held
að hann ráði ekki við að veita þá
blessun sem þarf. -jtr
það á alls ekki
Gunnar
Þorsfelnsson,
forstö&umaöur
Krosslns.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is