Vísbending - 22.12.2006, Blaðsíða 11

hann sér fyrir margvíslegum umbótum í ríkisfjármálum og naut þá
aðstoðarmanns síns, Geirs Haardes. Þessi árin varð líka til vr'sir að
kvótakerfr í sjávarútvegi fyrir frumkvæði útgerðarmanna og með
lögum frá Alþingi. Hafði Hannes H. Gissurarson þegar vorið 1983
skrifað um það í breska tímaritið Economic Affairs, að slíkt kerfi
væri íslendingum nauðsynlegt.
Skömmu eftir að Milton Friedman fór frá íslandi haustið 1984,
skall á hart verkfall opinberra starfsmanna. Féllu þá niður útsendingar
Ríkisútvarpsins, bæði hljóðvarps og sjónvarps. Um sama leyti fóru
prentarar í verkfall. Landið var því fjölmiðlalaust um skeið. Þá
hófu þeir Kjartan Gunnarsson og
Hannes H. Gissurarson ásamt öðm
áhugafólki útsendingar á útvarpsefni.
Kölluðu þeir útvarpsstöð sína Frjálst
útvarp. Þeir vildu með því mótmæla
einokun ríkisins í útvarpsrekstri,
gegna eðlilegu öryggishlutverki
útvarps og tryggja lýðræðislega
skoðanamyndun í fjölmiðlalausu
landi. Á fréttastofú Frjáls útvarps
störfuðu meðal annarra þau Bjöm
Bjamason og Elín Hirst. Einnig
sendu nokkrir blaðamenn DV út efni
frá annarri stöð. Eftir útsendingar
í átta daga lokaði lögreglan
útvarpsstöðvunum tveimur 10.
október 1984. Það vakti mikla gremju í röðum sjálfstæðismanna,
og gerðu þeir það að skilyrði fyrir áframhaldandi stjómarsamstarfi,
að einkíuéttur ríkisins til útvarpsreksturs yrði afnuminn. Hafði
Ragnhildur Helgadóttir menntamálaráðherra forystu í rnálinu, en
aðstoðarmaður hennar, lnga Jóna Þórðardóttir, vann einnig að því.
Margir framsóknarmenn greiddu þó atkvæði gegn frumvarpi að
nýjum útvarpslögum og einnig ýmsir stjómarandstæðingar, en þó
ekki þingmenn Bandalags jafnaðarmanna. Höfðað var opinbert mál
gegn þeint Kjartani, Hannesi Hólmsteini og Eiríki Ingólfssyni fyrir
hlut þeirra að ólöglegum útvarpsrekstri (en af einhverjum ástæðum
ekki gegn forráðamönnum hinnar útvarpsstöðvarinnar), og vom
þeir sakfelldir í Sakadómi og Hæstarétti. Ekki þótti brot Kjartans
þó ámælisverðara en svo, að hann var skipaður fýrsti formaður
útvarpsréttamefndar, sem framfylgja átti nýjum útvarpslögum. Hóf
fyrsta einkaútvarpsstöðin, Bylgjan, útsendingar snemma árs 1986, en
fyrsta einkasjónvarpsstöðin, Stöð tvö, þá um haustið.
Formannskjör 1991
Það var frjálslyndu fólki í Sjálfstæðisflokknum lyftistöng og
hvatning, að þessi árin stjómaði Margrét Thatcher Bretaveldi og
Ronald Reagan Bandaríkjunum, en bæði höfðu þau lært margt af
Hayek og Friedman og fylgdu þeiiri hægri stefnu, sem best verður lýst
með lágum sköttum og traustum vömum. En Sjálfstæðisflokkurinn
klofnaði vorið 1987, þegar Albert Guðntundsson gekk úr honum og
stofnaði Borgaraflokkinn. í þingkosningunum þá um sumarið galt
flokkurinn afhroð. Geir Haarde settist á þing það ár og skipaði sér
þar óðar á bekk með frjálshyggjumönnunum Þorsteini Pálssyni og
Friðrik Sophussyni. Misjafnlega
tókst þó til í ríkisstjóm þeirri, sem
Sjálfstæðisflokkurinn myndaði
undir forystu Þorsteins með
Framsóknarflokki og Alþýðuflokki
sumarið 1987, og hrökklaðist
hún frá eftir eitt og hálft ár. Eitt
umdeildasta verk stjómarinnar
var, þegar Birgir Isl. Gunnarsson
menntamálaráðherra skipaði
Hannes Hólmstein Gissurarson,
sem þá var kominn til Islands
með doktorspróf í stjómmálaffæði
frá Oxford-háskóla, lektor í
stjómmálaffæði í félagsvísindadeild
Háskóla íslands þvert á vilja
deildarmanna. Myndaði Steingrímur Hermannsson ríkisstjóm
Framsóknarflokks, Alþýðuflokks, Aljtýðubandalags og Borgara-
flokks haustið 1988. Davíð Oddsson borgarstjóri vann á sama tíma
góðasigraíborgarstjómarkosningunum 1986 og 1990. Hanngafkost
á sér sem varaformaður Sjálfstæðisflokksins 1989, og dró Friðrik
Sophusson sig til baka. Margir sjálfstæðismenn höfðu áhyggjur
af því, að flokkur jseirra yrði áfram áhrifalaus og utan stjómar, og
skomðu á Davíð að taka að sér formennsku í flokknum á landsfúndi
1991. Hann ákvað effir nokkra umhugsun að gefa kost á sér, og var
kosið milli hans og Þorsteins Pálssonar á landsfundinum. Davíð var
kjörinn formaður og Friðrik Sophusson varaformaður. Leiddu þeir
Uokkinn til sigurs í þingkosningunum vorið 1991, og myndaði Davíð
ríkisstjóm Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks, þar sem Friðrik varð
fjármálaráðherra og Þorsteinn sjávarútvegs- og dómsmálaráðherra.
Hófst þá hið langa umbótaskeið, sem enn stendur.
Höfðað var opinbert mál gegn
þeim Kjartani, Hannesi Hólmsteini
og Eiríki Ingólfssyni fyrir hlut þeirra
að ólöglegum útvarpsrekstri (en af
einhverjum ástœðum ekki gegn
forráðamönnum hinnar
útvarpsstöðvarinnar), og voru þeir
sakfelldir í Sakadómi og
Hœstarétti.
VÍSBENDING I 11