Morgunblaðið - 01.03.2002, Blaðsíða 47

gaman að fara í heimsókn til afa og
ömmu í „Stígvéli“, eins og eitt
barnabarnið sagði ungt á árum, og
fá nóg af gosi að drekka. Það var
afa hjartans mál að eiga alltaf nóg
gos að drekka enda vorum við öll
dugleg við að heimsækja þau og
alltaf gladdi það þau jafnmikið.
Afi var mjög félagslyndur og
þekkti ótal marga enda fór hann
ekki í sína frægu göngutúra án
þess að hitta fjölmarga kunningja
sína. Meðal annars þekkti hann
nokkra listamenn og ein besta saga
afa var þegar afi kom heim í leigu-
bíl með málverk sem þótt mjög
framúrstefnulegt á þeim tíma.
Myndin var nefnilega af nöktu pari
í faðmlögum og átti bílstjórinn ekki
til orð yfir það að hann skyldi þora
að fara með þetta málverk til kon-
unnar. Tók bílstórinn það ekki í
mál að yfirgæfi bílinn án þess að
hylja myndina og endaði með því að
lána afa teppi til að breiða yfir á
leiðinni inn til konunnar. Mynd
þessi þótti jafnvel ekki við hæfi upp
á vegg mörg ár á eftir og var
geymd inn í skáp, þar sem „útvald-
ir“ (nánast allir) fengu að bera
dýrðina augum. Í dag þykir þessi
mynd hin mesta stofuprýði eins og
allt málverkasafn hans enda var
hann mjög listhneigður.
Það var hægt að læra margt að
afa mínum, sérstaklega jákvæðni
hans í gegnum lífið. Sést það best á
því að á 88 ára afmæli hans, þegar
hann var orðinn mjög veikur og að-
eins rúmri viku fyrir andlát hans,
varð honum að orði að þessu aldur
næði engri átt og sagði orðrétt að
það ætti „að banna svona lagað“ og
brosti út í annað.
Elsku amma mín, það er ekki
auðvelt að kveðja maka sinn eftir
um 70 ára sambúð, sérstaklega eins
samrýmd og þið voruð. Megi guð
styrkja þig í sorg þinni og munum
við gera okkar besta í að létta þér
sorg þína, líkt og þú og afi gerðuð
fyrir mömmu mína þegar þið öll
áttuð erfitt við andlát pabba míns.
Einnig viljum við aðstandendur
þakka frábæra umönnun starfs-
fólks Hrafnistu í Hafnarfirði.
Ragnheiður og Ólafur.
Í dag fylgjum við síðasta spölinn
honum Ásgeiri afa, eða afa í Stiga-
hlíð eins og við kölluðum hann.
Hann náði háum aldri og varð
þeirrar gæfu aðnjótandi að halda
nokkuð góðri heilsu mestallt sitt líf.
Það er margs að minnast á kveðju-
stund sem þessari en efst í huga er
mér þakklæti til hans fyrir allt það
góða sem hann veitti mér.
Afi var glæsilegur maður og
gaman að ganga með honum um
bæinn. Allt frá blautu barnsbeini
minnist ég gönguferða með afa þar
sem hann sýndi mér og sagði frá
öllu milli himins og jarðar, sem á
vegi okkar varð. Hann var mann-
blendinn, virtist þekkja alla, tók of-
an hattinn sinn fyrir fólki og spjall-
aði. Afi virtist alltaf hafa tíma fyrir
okkur barnabörnin sín, og sóttum
við aldrei illa að honum. Ég minnist
þess að fara ung í strætó til þess að
heimsækja hann í Ölgerðina þar
sem hann vann og fá hjá honum
gosflösku og koss á kinn. Það til-
heyrði líka að heimsækja afa og
ömmu í Stigahlíð á sunnudögum og
horfa með afa á Stundina okkar.
Einnig að fara í sunnudagsbíltúr
niður á tjörn að gefa öndunum. Það
var líka vinsælt að fá að gista um
helgar hjá afa og ömmu, vakna með
afa, gera morgunleikfimi og fylgj-
ast með honum raka sig upp á
gamla mátann. Samkeppnin milli
okkar systkinanna stóð um að fá
skeggkossinn, og svo hellti hann
uppá kaffi fyrir ömmu og færði
henni í rúmið. Afi var kirkjurækinn
og vinsæll í kirkjunni vegna þess
hve vel hann leiddi sönginn. Hann
var geðgóður maður sem aldrei
hallmælti neinum, og minnist ég
þess ekki að hafa séð hann reiðast.
Ég minnist þess hve snortin ég
varð þegar afi kom manna fyrstur
að heimsækja mig á fæðingadeild-
ina er elsta barnabarnabarnið hans
fæddist. Hann kom með þann fal-
legasta vönd af litlum bleikum rós-
um sem ég hef séð, og hafði gengið
milli blómabúða til að finna vönd
sem honum þótti við hæfi.
Afi var óþrjótandi brunnur af
sögum og fyrir nokkrum árum las
hann inn á band sögur svo barna-
barnabörnin gætu notið þeirra
einnig. Honum var mikið í mun að
fjölskylduböndin væru sterk og
kunnum við honum og ömmu þakk-
ir fyrir stuðninginn við að hjálpa
drengjunum mínum heim til Ís-
lands um sumur þau ár er við
dvöldum við sérnám í Bandaríkj-
unum. Þau sumur voru þeim ómet-
anleg, og finnst þeim tilheyra eins
og mér sem barni að fara í afasveit,
eða langafasveit á sumrin. Við er-
um þakklát fyrir þann áhuga og
hvatningu sem hann hefur sýnt
námi okkar og starfi allt fram á síð-
asta dag.
Hvíl þú í friði, afi minn.
Dagbjört og fjölskylda.
Ég hef alltaf verið mikil afa-
stelpa og stundirnar sem ég átti
með honum afa mínum eru mér
ómetanlegur fjársjóður. Alveg frá
því ég man fyrst eftir mér höfum
við afi verið miklir vinir og félagar,
enda var hann alveg einstakur afi
og mér þótti óskaplega vænt um
hann.
Þegar ég var lítil hnáta, aðeins
fjögurra ára gömul, ákvað mamma
að setjast á skólabekk og næstu
þrjú árin átti ég mitt annað heimili
hjá afa og ömmu í Stigahlíðinni.
Þangað mætti ég eldsnemma að
morgninum og dvaldi þar í góðu yf-
irlæti lungann úr deginum. Á þess-
um árum starfaði afi sem sölumað-
ur hjá Ölgerðinni, Agli
Skallagrímssyni, og gekk þá til og
frá vinnu daglega. Einn frostkaldan
vetrardag var afi einu sinni sem
oftar á leið heim úr vinnu, en lenti
þá í því óhappi að skrika fótur á
svellbunka með þeim afleiðingum
að hann féll við og fótbrotnaði. Í
kjölfarið fóru miklir sælutímar hjá
okkur afa. Afi í gifsi og komst ekki
til vinnu í einhverjar vikur og ég í
fóstri hjá honum. Oft minntumst
við afi þessara tíma með sérstökum
hlýhug, ég á fleygiferð á eftir hon-
um með skammel til að setja undir
brotna fótinn, skreið síðan í fangið
á honum og naut þess að hlusta á
sögur eða ævintýri. Hann afi var
nefnilega gæddur einstakri frá-
sagnargáfu og frásagnargleði,
hvort heldur hann sagði sögur frá
eigin brjósti eða las þær upp úr bók
urðu atburðirnir ljóslifandi fyrir
mér. Sagan um Nátttröllið, Velvak-
andi og bræður hans, Ásu, Signýju
og Helgu, Dverginn í sykurhúsinu,
Gípu, Lísettu kattarhaus og ótal
margar fleiri voru á meðal okkar
uppáhalds sagna.
Sitt hvað fleira tókum við afi
okkur fyrir hendur á samveru-
stundum okkar sem urðu ófáar. Á
sunnudögum fórum við til að
mynda alltaf út að spássera. Geng-
um við þá ýmist niður í bæ og skoð-
uðum Þingholtin þar sem mamma
og bræður hennar slitu barnsskón-
um og afi var kaupmaðurinn á
horninu í Ásgeirsbúð, eða þá við
röltum niður að höfn og skoðuðum
skipin og staðinn þar sem afi datt í
sjóinn sem ungur drengur og var
naumlega bjargað frá drukknun af
félaga hans sem dró hann upp á
hárinu. Stundum gengum við um
Öskjuhlíðina að styttunni af Vatns-
beranum eftir Ásmund Sveinsson,
en við töldum okkur eiga töluvert í
henni þar sem við vorum bæði
vatnsberar. Þá kom það einnig fyr-
ir að við tókum strætisvagn til
Hafnarfjarðar, á gömlu heimaslóðir
fjölskyldunnar hans afa og skoð-
uðum húsið hennar Ellu frænku,
auk þess sem afi sagði mér sögur af
álfunum sem bjuggu þar í hraun-
inu.
Afi var mikill fagurkeri. Hann
naut þess að hafa fallega hluti í
kringum sig og honum þótti sér-
staklega gaman að klæða sig upp
enda var hann með afbrigðum
glæsilegur maður. Hann sagði mér
sögur af því þegar hann spanderaði
fyrstu laununum sínum í að láta
klæðskerasauma á sig föt af fínustu
sort og frá því þegar hann keypti
sér frakka og hatt og fór á dans-
námskeið hjá Rigmor Hansen. Afi
eignaðist í gegnum tíðina nokkur
málverk eftir „gömlu meistarana“
sem hvert og eitt skipuðu sérstak-
an virðingarsess hjá honum. Áhugi
hans á myndlist var mikill og
ósjaldan komum við við á listasöfn-
um borgarinnar til að njóta list-
arinnar á einn eða annan hátt, því í
garðinum hjá Ásmundarsafni mátti
nefnilega klifra í tröllvöxnum stytt-
unum.
Hvergi leið afa betur en í Kjós-
inni sinni eða afasveit eins og við
krakkarnir kölluðum hana alltaf.
„El paradiso!“ sagði hann stundum
og lýsir það vel hug hans til sveit-
arinnar sinnar. Þar stundaði afi
trjárækt af mikilli alúð og þrátt
fyrir erfið skilyrði tókst honum að
rækta þar dálítinn „skóg“. Við
krakkarnir vöppuðum þá gjarnan í
kringum afa þar sem hann hugaði
að trjánum í „skóginum sínum“ og
spjölluðum við hann eða lékum okk-
ur.
Við afastelpurnar gegndum hver
um sig nafninu „sætust“ hjá honum
afa. Eitthvað fannst mér það nú
undarlegt því ég var ekki gömul
þegar ég gekk á hann og spurði:
Afi, hver er hún eiginlega þessi
sætust? En eitthvað varð víst fátt
um svör. Eitt gælunafn átti ég þó
alveg út af fyrir mig hjá honum, en
það var „fósturdóttir úlfanna“.
Við afi töluðum oft um að það
væri hægt að skrifa heila bók um
það sem við tókum okkur fyrir
hendur saman. Bókina átti ég að
skrifa þegar ég yrði stór og nafnið
var þegar ákveðið, hún skyldi heita:
Afi minn og ég.
En nú er hann afi dáinn. Og þó
svo að aðdragandinn að andláti
hans hafi verið nokkur og síðustu
vikur verið ljóst hvert stefndi er
staðreyndin engu að síður mjög
þungbær. Við andlát hans varð mér
hugsað til Matthíasar, pabba Ronju
ræningjadóttur, þegar Skalla-Pétur
gamli dó. Matthías gekk þá hágrát-
andi fram og aftur í steinsalnum
þar sem þau bjuggu og hrópaði:
„Hann hefur alltaf verið til! Og nú
er hann horfinn!“ Þá sagði Lovísa,
móðir Ronju: „Matthías, þú veist að
enginn verður alltaf til. Við fæð-
umst og við deyjum, þannig hefur
það alltaf verið, því ertu að barma
þér?“ „En ég sakna hans,“ hrópaði
Matthías. „Ég sakna hans svo að
hjartað er að springa!“ Síðan sat
hann og hallaði sér ýmist að Lovísu
eða Ronju og grét úr sér sorgina
yfir Skalla-Pétri sem hafði alltaf
verið til í lífi hans og var nú ekki
lengur til. (Astrid Lindgren 1981).
Afi, þú færð tíu!
Þín „fósturdóttir úlfanna“,
Marta.
 Fleiri minningargreinar um Ás-
geir V. Björnsson bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu næstu
daga.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. MARS 2002 47
)

 7




7

  1 
 
'  

  

   ' &
 5
  
  
 5
 8
07
75  % $'2 "-
#"

 7


 
 )

  86

* 6
 
&
5-
#2#!&! ' 5 &' 
!!
# 3!
#2#!&&' 
#2#!&#  !
8 2#!&#
#2#!&!
,  ! &' 
*+, !
#2#!&! ! :+,
 ! "2&' 
$, #
#2#!&!  ! # * .'!&'
 +,-(&# 
9

 7




7

 1  
' 
   1  

   ' &

> 0
>
75 %#   2 $ !! ( : # @A

 # 

#+'! .' !!!
 # $ &' &' 
!!  --
#+'!&'  5-   !! !!: !
$ &' .'!
#+'!!  ! .' B&' 
.' !! )'
#+'!! C !
!&

# 3! 5-
#+'!&'  $+  ( .' !! !
 : ! : ! :, !
$
 .5


 % * -
+'"
 "  

 


 3
 ) 



 -  '
   

  /




 2  * 




 
  --
26
 &

 

5 # ) 
#!! !
9

 7

 5 
 & 7
 1   
'  1  

  
' & 
  5


 8

75
1#  ;
 (-+ "-
#"

 7


 
 

'

!
*
  *
 

 3
 %*

 * !%

 
6
 


&  1 
 
.' !! 5 !
$ &' .' !!! "! *+,  ! &' 
" .' !!&'  )' !!  ! !
*+, ! .' !!! !  &'
 : ! :, !
9

 7




7

 1  
'  1  

   ' & 



* & 
 
&

 



 )68
)5

'  AD
 (-+ "-
*+, $  !& &' 
 !& ) %-!
# 3! )'  &' 

 "# ) %-&'  ! 
 !
0 1 )' ) %-&'  6 ! ., ! !
: ! :, !  : ! : ! : !
$  5
! 
" 0 E 
9

 7

 5 
 & 7
 
1   
'  1  

 
 ' &  
 
 &
 
&
  .5
75   F?


%#   2 "
# + -' " ' 

 5 
 7


 '
  #'
'
#
  !G'  )'  ! ! " !& &' 
6 !=  )'  &'     2# !

"
 !&' )'  !

 !&# && )'  &'  $   *+ ! !
0 1 ## .' !! &' 
,!!# : ! :, !  : !: ! : !