Morgunblaðið - 11.03.2004, Blaðsíða 32

LISTIR
32 FIMMTUDAGUR 11. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Viðamikil kynning á íslenskrinútímaleikritun fór fram íThéâtre de l’Est parisien íParís fyrir skömmu og síð-
ar í þessum mánuði verður kynningin
endurtekin í Théâtre Varia í Brussel,
en þetta er í fyrsta sinn sem íslensk
leikrit eru kynnt á þennan hátt í
frönskumælandi löndum. Kynnt voru
fimm nútímaleikrit, þ.e. Hægan,
Elektra eftir Hrafnhildi Hagalín,
Englabörn eftir Hávar Sigurjónsson,
Hafið eftir Ólaf Hauk Símonarson,
Tattú eftir Sigurð Pálsson og And
Björk of course … eftir Þorvald Þor-
steinsson, auk þess sem Fjalla-
Eyvindur eftir Jóhann Sigurjónsson
var leiklesinn.
Að sögn Ragnheiðar Ásgeirsdóttir,
sem hafði veg og vanda af kynning-
unni ásamt Nabil El Azan leikstjóra,
tókst kynningin afar vel. „Aðsóknin
var mun meiri en gengur og gerist
með leiklestra almennt hér í París og
stór hluti áhorfenda var leik-
húslistafólk. Það var greinilegt að
áhorfendum fannst leikritin skemmti-
lega framandi, ný og fersk.“ Ragn-
heiður segir sex franska og belgíska
leikstjóra hafa fengið 45 mínútur
hver fyrir hvert verk og höfðu þeir al-
gjörlega frjálsar hendur með útfærsl-
una og fyrir vikið hafi þetta því verið
skemmtilega fjölbreytt dagskrá.
Að sögn Ragnheiðar vöktu nútíma-
leikritin töluverða athygli og báðu
margir í kjölfarið um eintak af verk-
unum, þannig að leikritin eru víða í
lestri í Frakklandi um þessar mundir.
„Greinilegt var að leikritin töluðu
sterkt til franskra áhorfenda og eiga
þau því mikla möguleika hér,“ segir
Ragnheiður, en þess má geta að til
stendur að setja Englabörn upp hjá
leikhópnum La Barraca í nánustu
framtíð.
Eina leiðin til kynningar
Spurð um framhaldið segir Ragn-
heiður drauminn vera að koma verk-
unum á prent, en eins og er getur fólk
nálgast leikritin í húsakynnum
ANETH-stofnunarinnar, miðstöð nú-
tímaleikritunar í París. „Síðan eru
náttúrlega fleiri íslensk verk eftir
aðra höfunda sem gaman væri að
koma í þýðingu,“ segir Ragnheiður,
en hún sá um þýðingu flestra verk-
anna ásamt Nabil, Gérard Lemarquis
og Katrínu Eyjólfsson.
Í samtali við Morgunblaðið lýsti
Þorvaldur Þorsteinsson ánægju sinni
með kynninguna. „Belgíski hópurinn
sem vann með And Björk of course …
var svo metnaðarfullur að hann var í
raun búinn að sviðsetja verkið alveg
skuggalega vel, þannig að þetta var
miklu meira en bara leiklestur. Mér
skilst að hópurinn hafi hug á að klára
dæmið og setja verkið upp í fullri
lengd,“ segir Þorvaldur, en þess má
geta að leikstjóri hópsins, Armel Ro-
ussel, er upprennandi stjarna innan
leikhúsheimsins í Brussel.
Inntur eftir því hvaða þýðingu
kynning á borð við þessa hafi, segir
Þorvaldur hana vera mjög mik-
ilvæga. „Svona kynningar eru ennþá
eina leiðin fyrir okkur til að koma ís-
lenskum leikritum á framfæri á er-
lendri grundu. Það er ekki nóg að til
sé góð þýðing á verkinu ef maður hef-
ur engar leiðir til að koma verkunum í
réttar hendur. Ég tala af reynslu því
það var ekki fyrr en árið 2000 þegar
hluti af leikritinu Maríusögur var
fluttur í New York á kynningu á
skandinavískri leikritun að það opn-
uðust fyrir mér dyr t.d. inn í Evrópu í
gegnum umboðsaðila sem sat í saln-
um. Síðan þá hafa verk eftir mig verið
sett upp bæði í Svíþjóð og Þýska-
landi, auk þess sem And Björk of
course … var leiklesið hjá Royal
Court-leikhúsinu í Lundúnum síðla
árs 2002.“
Veita þarf styrki til þýðinga
Hrafnhildur Hagalín lét vel af leik-
lestrinum þegar Morgunblaðið leitaði
viðbragða hjá henni. „Svona leik-
lestrum hættir reyndar alltaf til að
vera dálítið ófullnægjandi vegna þess
að þetta er hálfgert millibilsástand,
þ.e. leikararnir hálftúlka verkið, en
ég er samt býsna sátt við hvernig þau
gerðu þetta.“ Spurð hvort eitthvað
hafi komið sér á óvart í viðtökum
áhorfenda við leikritinu segir Hrafn-
hildur að franskir áhorfendur hafi
hlegið mun meira og á öðrum stöðum
í verkinu en hún átti að venjast þegar
það var leikið hér á landi.
Innt eftir því hvaða þýðingu það
hafi að fá verkið þýtt og kynnt á er-
lendum vettvangi segir Hrafnhildur
framtak á borð við þetta afskaplega
mikilvægt. „Við getum ekki pakkað
íslenskum leikritum inn eins og mál-
verki eða tónverki og sent þau í
heimsreisu á eigin spýtur. Það verður
alltaf að koma til þýðing á verkinu,
þannig að það er mjög mikilvægt að
við höldum úti öflugum bókmennta-
kynningarsjóði sem veitir styrki til
þýðinga. Ég verð að segja að þetta
framtak Ragnheiðar og Nabils er frá-
bært og mun örugglega skila ein-
hverju þó að síðar verði. Kannski tek-
ur það nokkur ár þar til eitthvað af
þessum verkum verður sýnt enda
gerast hlutirnir fremur hægt í þess-
um efnum,“ segir Hrafnhildur, en
þess má geta að síðar í vetur verður
Hægan, Elektra leiklesið í Lyon, auk
þess sem í undirbúningi er viðamikil
uppsetning á verki hennar Ég er
meistarinn í París 2005.
Vert er að geta þess að Ragnheiður
og Nabil standa í samvinnu við
Listahátíð í Reykjavík, Borgarleik-
húsið og Listaháskóla Íslands fyrir
kynningu á fjórum nýjum frönskum
og belgískum leikritum sem verða
leiklesin í Borgarleikhúsinu 18. og 19.
maí nk. Verkin eru: Agnes eftir Cath-
erine Anne í þýðingu Sigurðar Páls-
sonar, Frú Ká eftir Noëlle Renaud í
þýðingu Guðrúnar Vilmundardóttur,
Boðun til Benoit eftir Jean Louvet í
þýðingu Kristjáns Þórðar Hrafns-
sonar og Eva, Gloria, Léa eftir Jean-
Marie Piemme í þýðingu Oddnýjar
Eirar Ævarsdóttur.
Íslensk leikrit kynnt í París
Þóttu skemmti-
lega fersk
og framandi
Ragnheiður
Ásgeirsdóttir
Hrafnhildur
Hagalín
Þorvaldur
Þorsteinsson
silja@mbl.is
HÖFUNDASMÍÐI hefur lengi
verið ein af ástríðum Hlínar Agnars-
dóttur. Hún hefur stýrt höfund-
astarfi í báðum stóru leikhúsunum
en er nú flutt í sitt eigið, hlúir að ný-
græðingum í leikritaskrifum í
Dramasmiðjunni, sem þær Margrét
Ákadóttir starfrækja og bjóða upp á
námskeið í flestum greinum leiklist-
ar og aðra leiklistartengda þjónustu.
Nú stendur Dramasmiðjan fyrir höf-
undaleikhúsi í Iðnó sem er vitaskuld
frábært framtak og kærkomin við-
bót við þær leiðir sem íslensk leik-
skáldaefni hafa til að þjálfa sig og
koma verkum sínum á framfæri.
Korter eftir Kristínu Elfu Guðna-
dóttur er það fyrsta af fimm verkum
sem verða sýnd í Iðnó fram á vor og
eru afrakstur starfsins í Drama-
smiðjunni. Það er einnig fyrsta verk
höfundar í þessu formi og ber þess
nokkur merki, bæði í jákvæðri og
neikvæðri merkingu.
Í verkinu eiga áhorfendur stefnu-
mót við miðaldra karlmann í tilvist-
arkreppu. Hann dreymir um hetju-
legt líf, frægð, sitt „korter“, en hefur
ekki einu sinni staðið undir þeim lág-
markskröfum að bregðast ekki sín-
um nánustu. Drykkja og ofbeldi
hröktu konuna frá honum, dóttirin
sem býr hjá honum nýtur engrar
ástar eða athygli. Á þeim þremur
korterum (eða þar um bil) sem sýn-
ingin tekur veltir maðurinn sér upp
úr lífskrísu sinni með hjálp annarrar
leikpersónu sem trúlega er
bæði hann sjálfur áður en lífið
sneri hann niður og hans innri
maður, krafturinn og lífsvilj-
inn sem hann er ekki í snert-
ingu við.
Kristín Elfa er eins og ný-
græðingum er tamt ófeimin
við að beita öllum brögðum til
að koma efni sínu til skila.
Framvindan er óbundin tíma
og rúmi á skyldan hátt og
Arthur Miller beitti í Sölu-
maður deyr, áreiðanlega ekki
tilviljun, svo mjög sem aðal-
persóna Korters er af ætt og
kyni Willy Loman. Hér er
líka beitt röddum af bandi til
að tjá hugsanir, atlögu að skáldlegu
líkingamáli í tali um aspir og rótar-
kerfi þeirra og ránfugla á músaveið-
um. Og í dramatískum hápunkti
verksins hikar Kristín ekki við að
beita melódramatískum brellum til
að láta persónu sína loksins horfast í
augu við afleiðingar skeytingarleysis
síns. Öllum þessum meðölum beitir
höfundurinn af þónokkru öryggi, þó
deila megi um hvort svo stutt leikrit
græði á svo mörgum vopnum á lofti.
Verra er að þrátt fyrir hvað höf-
undinum liggi augljóslega mikið á
hjarta og komi því á framfæri af öll-
um kröftum þá vantar að áhorfand-
inn fái tilfinningu fyrir aðalpersón-
unni. Þetta stafar sumpart af því hve
meðvituð persónan er um lífskrísu
sína og hve viljug hún er að ræða
hana opinskátt og hispurslaust við
sinn innri mann, verkið verður því
engin opinberun fyrir manninn.
Annað sem stendur Korteri fyrir
þrifum er að vandamálin eru rædd á
almennum nótum, en verða aldrei að
sértæku persónulegu stríði manns-
ins við sjálfan sig. Efni Korters er
ágætlega fært í leikbúning, en efn-
istökin eru hvað varðar innihaldið
óleikræn. Án efa mun þessi fyrsta
reynsla Kristínar Elfu af vinnu í leik-
húsinu hjálpa henni í átt að lífrænni
leikritun, því það er ekki fyrr en á
sviðinu sem efnið lifnar við, eða ekki.
Sviðssetning Þórunnar Sigþórs-
dóttur er ágætlega af hendi leyst og
meira í hana og útlit sýningarinnar
lagt en strangt tekið er hægt að ætl-
ast til af svona útgerð. Hjalti Rögn-
valdsson og Guðmundur Ingi Þor-
valdsson flytja texta Kristínar af
myndugleik, en tekst ekki að gera
hann að sértækri persónulegri tján-
ingu. Þórdís Elva Þorvaldsdóttir
komst í raun miklu nær því í smá-
myndum sínum af eiginkonu og dótt-
ur, og hellti sér inn í tilfinninguna á
fyrrnefndum melódramatískum há-
punkti af miklu örlæti, sem vitaskuld
er eina leiðin í þess háttar atriðum.
Kristínu Elvu Guðnadóttur er
óskað til hamingju með frumburðinn
og velfarnaðar í áframhaldandi
glímu við form og innihald. Ann-
markar eða ekki, Korter hefur ært
upp í manni sultinn og forvitnina.
Það er önnur frumsýning í höfunda-
leikhúsi Dramasmiðjunnar um
næstu helgi.
Ólifað líf
LEIKLIST
Höfundaleikhús
Dramasmiðjunnar
Höfundur: Kristín Elva Guðnadóttir, leik-
stjóri: Þórunn Sigþórsdóttir, útlit: Re-
bekka A. Ingimundardóttir, leikendur:
Guðmundur Ingi Þorvaldsson, Hjalti
Rögnvaldsson og Þórdís Elva Þorvalds-
dóttir.
KORTER
Þorgeir Tryggvason
Morgunblaðið/Eggert
„Korter hefur ært upp í manni sultinn og
forvitnina,“ segir m.a. í umsögninni.
ÍSLENSKA esperantosam-
bandið og Þórbergssetur halda
málþing um Þórberg Þórðar-
son í Norræna húsinu kl. 16 á
morgun, föstudag. Meðal ann-
ars verður lesið upp úr þýðing-
um á verkum Þórbergs sem
hann skrifaði á esperanto.
Matthías Johannessen skáld
les kafla úr bók sinni Í komp-
aníi við allífið, Guðmundur
Andri Thorsson rithöfundur
flytur erindi sem hann kallar
Hvað vildi Þórbergur? og Jón
Hjartarson leikari stígur á svið
og flytur efni úr Sálminum um
blómið.
Kristján Eiríksson bók-
menntafræðingur hefur rann-
sakað handritasafn Þórbergs í
Landsbókasafninu. Þar eru
mörg handrit skrifuð á esper-
anto sem fáir hafa séð. Á mál-
þinginu verður meðal annars
lesið úr þýðingum sumra þeirra
sem ekki hafa áður komið fyrir
almennings sjónir.
Fréttir af málþinginu og dag-
skrá verða birt á vef Þórbergs-
seturs, thorbergur.is.
Málþing
um Þór-
berg Þórð-
arson
Þórbergur Þórðarson
ÆFINGAR eru hafnar á nýjum
söngleik, Edith Piaf, eftir Sigurð
Pálsson. Titilhlutverkið er í höndum
Brynhildar Guðjónsdóttur en leik-
stjóri er Hilmar Jónsson.
Edith Piaf var goðsögn í lifanda
lífi. Hún ólst upp meðal vænd-
iskvenna og bófa í skuggahverfum
Parísarborgar en með rödd sinni og
túlkun komst hún upp á svið helstu
hljómleikahúsa heims. Ótrúleg saga
manneskjunnar bak við goðsögnina
er viðfangsefnið í nýju leikverki
Sigurðar Pálsonar. Við kynnumst
konu sem aldrei afneitaði neinu og
allra síst fortíð sinni og uppruna,
hvað þá ástarsamböndum sínum.
Sigurður Pálsson hefur sent frá
sér ljóðabækur, skrifað skáldsögur,
leikrit, sjónvarps- og útvarps-
handrit og samið óperutexta, auk
þess sem hann hefur þýtt leikrit,
ljóð, ritgerðir og skáldsögur, eink-
um úr frönsku en einnig úr ensku.
Sviðsleikrit Sigurðar eru tíu talsins,
en þau hafa verið sett upp hjá Leik-
félagi Reykjavíkur, í Nemendaleik-
húsi Leiklistarskóla Íslands og í
framhaldsskólum. Sigurður hefur
hlotið ýmis verðlaun og viðurkenn-
ingar, en meðal annars veitti menn-
ingarmálaráðherra Frakklands
honum riddaraorðu lista og bók-
mennta árið 1990. Edith Piaf er
fyrsta verk Sigurðar sem sýnt er í
Þjóðleikhúsinu.
Með önnur hlutverk fara Atli
Rafn Sigurðarson, Baldur Trausti
Hreinsson, Edda Arnljótsdóttir,
Elva Ósk Ólafsdóttir, Pálmi Gests-
son, Ragnheiður Steindórsdóttir,
Sigurður Sigurjónsson, Sólveig
Arnarsdóttir, Vigdís Hrefna Páls-
dóttir, Þröstur Leó Gunnarsson og
fleiri.
Tónlistarstjóri er Jóhann G. Jó-
hannsson, höfundur hreyfinga og
dansa er Sveinbjörg Þórhallsdóttir,
lýsing er í höndum Björns Berg-
steins Guðmundssonar, búninga
gerir Þórunn María Jónsdóttir, höf-
undur leikmyndar er Vytautas
Narbutas og leikstjóri Hilmar Jóns-
son.
Frumsýnt verður á Stóra sviðinu í
lok apríl nk.
Æfa nýjan söngleik
um Edith Piaf
Morgunblaðið/Þorkell
Leikarar og aðstandendur söngleiksins um Edith Piaf.