Pressan - 14.07.1994, Blaðsíða 14

PRESSUUÐ
íslenskra
þrasara
MAGNÚS H. SKARPHÉÐINSSON
Leikstjórnandinn og fyrirliðinn
Magnús H. Skarphéðinsson skiptir sér af öllu og það er alveg sama hvað verið er
að ræða, alltaf skal hann hafa skoðun á málinu. Og þær skoðanir eru undantekning-
arlaust á skjön við ríkjandi álit. Magnús er ótvíræður leiðtogi þess hóps sem kýs sér
það hlutskipti laxins að synda gegn straumnum. Hann má ekkert aumt sjá þá er
hann kominn á vettvang og allir minnihlutahópar, sama hvaða nafni þeir nefnast,
geta lagt traust sitt á hann.
GUÐBERGUR BERGSSON
Vinstrihandarskyttan
Enginn íslendingur hefúr komist upp með jafnmikla ósvífhi og Guðbergur
Bergsson rithöfundur. Eins og stórskytta reiðir hann til höggs þegar síst varir og
brýtur glottandi niður varnir andstæðingsins. Hann átti toppleik þegar hann sagði í
umræðum um íslenskan landbúnað að það væri engin ástæða til að breyta honum
því að það væri ekki lengur tómatabragð af tómötum í útlöndum. Hann skoraði þó
flest mörk þegar hann sagði erlendum kollegum sínum á bókmenntahátíð að hypja
sig heim, hann þyldi ekki bullið í þeim um Sögueyjuna.
BENJAMÍN HJ. EIRÍKSSON
Hægrihandarskyttan
Benjamín H.J. Eiríksson sýnir gott fordæmi með þrautseigju sinni og sigurvissu.
Hann á það þó til að reyna of mikið á eigin spýtur og telur sjálfan sig eiga að vera í
aðalhlutverkinu og skammast út í aðra þegar það er ekki virt. Hann er einfarinn I
liðinu. Benjamín dró sig að mestu út úr samfélaginu fýrir margt löngu en segir
stjórnvöldum og efnahagsspekúlöntum til syndanna á föðurlegan hátt.
En hann er haldinn messíasarkomplex sem kemur í veg fýrir að tekið sé mark á
honum.
ÞORGEIR ÞORGEIRSSON
Línumaðurinn
Þorgeir Þorgeirsson rithöfúndur er óþreytandi við að benda íslendingum á í
hvers konar bananalýðveldi þeir búa. Þegar honum tókst að fá uppreisn æru hjá
Mannréttindadómstól Evrópu fýrir svívirðingar í blöðum um íslenska löggæslu og
réttarfar sem um leið snupraði íslenskt ríkisvald og réttarkerfi átti hann leikinn. Þá
var hann sókndjarfasti maður liðsins og enn sýnir hann leikni sína í orðsins list og
þrætum, nú síðast með árásum á Hrafn Bragason og Hæstarétt.
ÚLFAR ÞORMÓÐSSON
Vinstri hornamaðurinn
Enginn Islendingur hefúr haft jafngott lag á því að fá jafnmarga upp á móti sér og
Úlfar Þormóðsson myndlistargagnrýnandi. Það er sama í hvaða geira atvinnulífsins
og mannlífsins hann drepur niður fæti, alltaf rís hinn mikli fjöldi upp til mótmæla.
Myndlistarelítan hataði hann sem listaverkahöndlara og hlær að honum sem mynd-
listargagnrýnanda. Sá hlátur er samt blandinn geðshræringu því allir vita að Úlfar er
eins og marghöfða þurs sem nær vonlaust er að vinna á.
TÓMAS GUNNARSSON
Hægri hornamaðurinn
Tómas Gunnarsson hæstaréttarlögmaður er ný og upprennandi stjarna. Með
deilum sínum við Hrafn Bragason, forseta Hæstaréttar, hefur hann sýnt að íslend-
ingar kunna enn að þræta — og fórna öllu ef svo ber undir. Það var stíll yfir því þeg-
ar Tómas hætti málflutningsstörfum fýrr á árinu vegna þess að Hrafn móðgaði
hann, sérstaklega vegna þess að fáir lögmenn styðja við bakið á honum og sumir
telja hann jafnvel hálfgerðan rugludall.
HANNES HÓLMSTEINN GISSURARSON
Markmaðurinn
Þótt Hannes Hóbnsteinn Gissurarson dósent eigi enn víst sæti í byrjunarliðinu
þarf hann að taka sig verulega á ef hlutskipti hans á ekki eftir að verða það að verma
bekkinn. Eftir að Davíð Oddsson, vinur hans, tók við stjórnartaumunum hefur
Hannes verið ráðvilltur og glutrað niður hverju tækifærinu af öðru. Það er alltaf erf-
itt fýrir baráttujaxla að leika með sigurliði, þá er að svo litlu að stefna, einbeitingin
hverfur og áhugaleysið tekur við. Réttast væri því að taka Hannes úr skyttuhlutverk-
inu og setja hann í markið, enda hefur hlutskipti hans undanfarin misseri einkennst
af því að verjast skotum úr öllum áttum. Ef hann stendur sig vel í markinu á hann
sér kannski viðreisnar von.
Varamennirnir
Hrafn Bragason, forseti Hæstaréttar.
Hrafn hefur sýnt í deilum sínum við lögmenn að hann neitar að gefa eftir þegar honum finnst yfir sig geng-
ið, skítt og lago þótt það gæti kostað hann embættið. Ef ffam heldur sem horfir kemst hann brátt í byrjunar-
liðið.
Ami Helgason, bindindisfrömuður í Stykkishólmi, var markvörður liðsins um áratuga skeið en varð að setjast
á varamannabekinn þegar bjórinn var leyfður.
Bima Þórðardóttir blaðamaður.
Birna er farin að hafa hægt um sig en hún er seig og það má alltaf treysta á hana þegar í harðbakkann slær.
Ef hann væri skáld
Á ermalausum bol
Ljóð eftir Óttar Guðmundsson
Tómas uppgötvaði á næstu mánuðum hvernig kynþroskinn helltistyfir hann eins og sandur af vörubílspalli.
Hann lá ífletisínu, klœddur bleikum hlýrabol einum fata oglas leiðara Alþýðublaðsins.
Ermarnar á jakkanum voru brettar upp á miðja framhandleggi.
Algengast er að karlmenn klœðist kvenmannsfötum.
Hún er klœdd í gallabuxur, hermannaskó og röndóttan bol.
Hún virti lœkninn ekki viðlits en gerði sér dœlt við stœltan vaxtarræktarmann í bláum jakkafötum og bol.
Hann horfði drukknum augum á myndina afsér í hópifeitra en glaðværra Ameríkana í alltoflitlum bolum.
Beiskjan í röddinni endurspeglaði gömul vonbrigði og liðna höfnun.
Hann þagnaði og burstaði ósýnilegt kusk afjakkanum.
Honum fannst eins og heimurinn hefði hrunið ofan á sig.
Þau sátu hnípin og ráðvillt eins og villtirpáfagaukar á skuttogaradekki um hávetur.
Ástin er eins og blóm.
. Ég hef aldrei getað skiliðfólk sem nennir að lesa svona vitleysu viku eftir viku.
Ljóðlínurnar eru sjálfstæðar setningar valdar af handahófi úr vikulegum dálkum Óttars Guðmundssonar í DV síðastliðið ár.
Fjölmiðlakönnun Félagsvísindastofnunar
Fáir velja Dagsljós
Félagsvísindastofnun gerði
reglubundna fjölmiðlakönn-
un í lok mars á þessu ári.
Meðal þess sem kemur á óvart í
könnuninni er hversu litla horfun
Dagsljós hefur í könnunarvikunni.
Að meðaltali horfðu einungis 16%
á þáttinn og ef aðeins myndlykla-
eigendur eru teknir með fer hlut-
fallið niður fýrir 10%. Mun fleiri,
eða ríflega 21%, horfa á 19:19 á
sama tíma og hlutfallið fer upp í
28% hjá eigendum myndlykla.
Fréttir Sjónvarpsins eru með 40%
horfun en fréttir Stöðvar 2 með
32% horfun. Tölurnar snúast við
ef aðeins affuglaraeigendur eru
teknir með.
Vinsælustu þættir Sjónvarpsins
voru Gettu betur (35%), í sann-
leika sagt (34%), Samherjar (31%),
Taggart og Gangur lífsins (30%),
Syrpan (28%), Simpson (26%) og
Já, forsætisráðherra (22%). Af eig-
endum afruglara horfðu 20% á Ei-
rík og 36% á Imbakassann. Eldra
fólk horfir mun meira á RÚV en
horfún er nokkuð jöfn á Stöð 2.
Það er nokkuð áþekkur fjöldi
sem hlustar á útvarpsstöðvarnar
Bylgjuna og Rás 2. Sú síðarnefnda
hefur þó vinninginn fýrst á
morgnana eða milli 7 og 9 og milli
18 og 19 á kvöldin. Fréttir í hádeg-
inu og kvöldin eru langvinsælasta
útvarpsefnið og það vekur einnig
athygli að Gufan er lítill eftirbátur
Bylgjunnar og Rásar 2 í hlustun,
einkum um helgar. Eldra fólk er í
miklum meirihluta í hlustunar-
hópi Gufunnar.
Blöð og tímarit
Mjög hefur dregið úr lestri dag-
blaða frá könnun sem gerð var á
sama tíma í fýrra. Þannig hefúr
lestur á föstudagsblaði DV farið úr
51% í 42%, laugardagsblaði úr
57% í 52% og mánudagblaði úr
51% í 43%. Hjá Morgunblaðinu
hefur lestur föstudagsblaðsins farið
úr 68% niður í 57%, laugardags-
blaðið úr 64% í 57% og sunnu-
dagsblaðið úr 65% í 59%. Eldra
fólk er mun meira áberandi í les-
endahópi Morgunblaðsins en hjá
DV.
Sjónvarpsvísir er langmest lesna
tímaritið á markaðnum. Á eftir því
koma nokkur tímarit með áþekka
útbreiðslu; Mannlíf, Vikan, Nýtt
líf, Hús og híbýli, Gestgjafinn og
Bleikt og blátt. Þessi tímarit eru að
jafnaði keypt af 1% svarenda í
áskrift og nálægt 10% í lausasölu.
Einu tímaritin sem seljast að ráði í
áskrift eru Uppeldi og Gestgjafinn.
PálmiJónasson
Dagbók blaðamanns
Hlutskipti (blaöa)manns
Ein algengasta spurningin sem
blaðamenn fá frá þeim sem
áhuga hafa á að leggja starfið
fýrir sig er hvort það sé ekki of-
boðslega lifandi og skemmtilegt.
Jú, jú verður maður að svara en
um leið að gera það upp við sig
hvort allir ókostirnir eigi að fýlgja
sögunni. Yfirleitt sleppi ég því að
tíunda þá því ekki hef ég áhuga á
að velja öðrum starf. En ég leyfi
mér að nota tækifærið hér þvi að
þá er heldur ekki hægt að væna
mig um að ég hafi logið.
Fyrst ber að nefna að nánast
undantekningarlaust koma blaða-
menn verst út úr þeim könnunum,
sem gerðar hafa verið hér á landi á
áliti þjóðarinnar á einstökum
starfsstéttum. Þeir eru því fremur
illa séðir, þykja ekki standa sig í
stykkinu og ekki treystandi frekar
en lögmönnum, sem fá jafnan
svipaða útreið í vinsældakönnun-
um. Það er því ekki vegna mann-
virðinga sem menn haldast í blaða-
mennsku.
Jú, það er rétt að við erum í
sambandi við fleira fólk en flestir
aðrir í vinnunni sem út af fýrir sig
gerir hana lifandi. En gallinn er sá
að fæstir vilja nokkuð hafa saman
við okkur að sælda, hvað þá að
svara spurningum sem oft eru
óþægilegar fyrir viðkomandi. Það
er því misskilningur að blaðamenn
komist inn á gafl hjá ráðamönnum
og ríka og fræga fólkinu og að það
beri þá á höndum sér. Blaðamenn
safúa frekar óvinum en vinum. Ef
einhver sýnir blaðamanni vinsemd
og laumar að honum einhverju
fféttnæmu fýllist hann ósjálffátt
tortryggni. Það er nokkuð ábyggi-
leg vísbending um að nú eigi að
nota hann, það henti einfaldlega
viðkomandi að vingast við hann
um stundarsakir. Mannleg sam-
„En þrátt Jyrir alla
ókostina er fátt annað
sem ég gæti hugsað
mér að starfa við.
Sennilega vegna þess
að ég er spennufíkill,
eins og flestir blaða-
tnenn, þoli ekki reglu-
bundinn vinnutíma
frá níu tilfimm,fœ
velgju af því að fást
endalaust við sömu
hlutina og er haldinn
óþreytandi foi'vitni um
það sem gerist í kring-
um mig. “
skipti í þessu starfi eru því oft
sprottin af afar sérkennilegum
hvötum.
En það hlýtur samt að vera
skemmtilegt og spennandi að vera
í hringiðu atburðanna alla daga?
Hvað atburða? má spyrja á móti.
Það er svo fátt sem gerist á íslandi
og því þurfa blaðamenn, sérstak-
lega á dagblöðunum, offar að
magna upp spennu í kringum
ómerkilegan tittlingaskít en að
fylgja eftir stórkostlegum augna-
blikum sem skráð verða á spjöld
sögunnar.
Samt er þessi vinna óhemju
streituvaldandi. Ástæðan er sú að
íslenskir fjölmiðlar eru svo fátækir
að hver og einn þarf að skila marg-
földu dagsverki á við það sem
þekkist hjá blaðamönnum í öðrum
og stærri löndum. Þótt ekkert ger-
ist á íslandi heimta lesendur
skammtinn sinn og þá þarf að fýlla
svo og svo marga dálksentímetra á
mann á ritstjórninni. Sjaldnast
gefst heldur nógu mikill tími til að
kanna baksvið atburðanna eins og
best yrði á kosið, án þess að ég sé
að væna kollega mína um að fara
með staðlausa stafi. En okkur er
gert ókleiff að gera eins vel og hægt
er. Stundum hefúr verið sagt að
blaðamennska snúist um það að
gera sitt besta á þeim tíma sem til
ráðstöfúnar er. Þetta lögmál gildir
alls staðar í heiminum en munur-
inn er sá að þessi tími er miklu
naumari á Islandi en annars staðar
vegna vinnuálagsins. Það kemur
auðvitað niður á gæðum íslenskra
fjölmiðla.
Svo er það útbreiddur misskiln-
ingur að kaupið sé gott. Sumir hafa
það ágætt en þá eftir langan tíma á
skítakaupi. Og enn hef ég ekki hitt
þann blaðamann sem hefur orðið
ríkur nema þá að hann hafi skipt
um starf.
En þrátt fyrir alla ókostina er fátt
annað sem ég gæti hugsað mér að
starfa við. Sennilega vegna þess að
ég er spennufíkill, eins og flestir
blaðamenn, þoli ekki reglubund-
inn vinnutíma frá níu til fimm, fæ
velgju af því að fást endalaust við
sömu hlutina og er haldinn
óþreytandi forvitni um það sem
gerist í kringum mig. Ef það er eitt-
hvert starf sem uppfýllir þarfir
mínar hvað þessi atriði snertir þá
er það blaðamennska. Ég sé heldur
ekki að í nokkru öðru starfi gæti ég
haldið óbreyttum lífsháttum og
haft mínar kenjar án þess að það
bitnaði á vinnuveitandanum.
Þegar allt kemur til alls er blaða-
mennskan því skemmtileg og þess
vegna er ég sæmilega sáttur við
hlutskipti mitt.
Styrmir Guðlaugsson
14 PRESSAN FIMMTUDAGURINN 14. JÚLÍ1994