Fréttablaðið - 05.02.2009, Síða 16

16 5. febrúar 2009 FIMMTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Minnihlutastjórnir á Norðurlöndum
Fjárfestingarfélagið Baugur hefur
óskað eftir greiðslustöðvun. Félagið
er alþjóðlegt fjárfestingarfélag með
áherslu á smásöluverslun og tísku-
fyrirtæki í Bretlandi, Skandinavíu
og Bandaríkjunum. Það á rætur
sínar á Íslandi eins og Íslendingar
vita. Jón Ásgeir Jóhannesson, einn
aðal eigandi Baugs, hefur sagt að
hann telji að Davíð Oddsson seðla-
bankastjóri hafi sett greiðslustöðvun
Baugs sem skilyrði fyrir starfslokum
sínum.
■ Hver er saga Baugs?
Saga Baugs nær aftur til ársins 1989
þegar matvöruverslunin Bónus var
stofnuð í Reykjavík af feðgunum
Jóhannesi Jónssyni og Jóni Ásgeiri
Jóhannessyni. Verslunin náði fljót-
lega miklum viðskiptum og innan
þriggja ára voru komnar Bónusversl-
anir um allt land. Árið 1992 eignað-
ist Hagkaup helmingshlut í Bónus
og árið 1993 settu Bónus og
Hagkaup á laggirnar
innkaupa- og vörudreifingarstöðina
Baug. Árið 1998 sameinuðust Bónus
og Hagkaup undir nafni Baugs.
Baugur yfirtók rekstur matvöruversl-
ana Hagkaupa, Nýkaupa, Bónuss og
Hraðkaupa ásamt Aðföngum. Árið
2003 breyttist nafn Baugs í Baugur
Group hf. og árið 2003 var Baugur
afskráð úr Kauphöllinni. Félagið fór
í framhaldinu í fjárfestingar erlendis
og eignaðist til dæmis leikfanga-
verslanakeðjuna Hamleys, dönsku
stórverslunina Magasin Du Nord,
tískuverslanirnar French Connect-
ion, Jane Norman, stórverslunina
Debenhams og safafyrirtækið Merlin
svo dæmi séu nefnd. Baugur hefur
átt hlut í Fréttablaðinu frá 2003. Árið
2008 hlaut Baugur Útflutningsverð-
laun forseta Íslands.
■ Hversu margir eru starfs-
mennirnir?
Baugur er kjölfestufjárfestir í fjöl-
mörgum fyrirtækjum og í þeim
starfa um 50 þúsund manns
í yfir 3.500 verslunum,
fyrst og fremst í Bretlandi.
Velta fyrirtækjanna nam
á síðasta rekstrarári fimm
milljörðum punda, eða
835 milljörðum
íslenskra króna.
FBL-GREINING: SAGA FJÁRFESTINGARFÉLAGSINS BAUGS:
Starfsemin nær til
fimmtíu þúsund mannaSnertu á nýjum
ævintýrum
TM
Fylgdu þeim fremsta!
Garmin Oregon GPS með snertiskjá.
Oregon GPS handtæki með snertiskjá gerir alla útivist einfaldari. Þetta sterkbyggða og vatnshelda
leiðsögutæki er afar einfalt í notkun og færir þér björt þrívíddarkort, hæðarmæli með loftvog auk
áttavita á silfurfati. Hvort sem þú ert í fjallgöngu, á hjóli, í bílnum eða bátnum, það eina sem þarf
að gera er að snerta skjáinn og halda af stað. Útivistin verður bara skemmtilegri. Þú getur deilt
leiðum og upplýsingum með vinum þínum eða sett aukakort fyrir það svæði sem þú ætlar að fara,
hvort sem þú fylgir vegi, vatni eða ert í óbyggðum. Garmin Oregon kemur þér í snertingu við ævintýrin.
www.garmin.is | Garmin Iceland | Ögurhvarf 2, 203 Kópavogur | Sími: 577 6000
NORRÆNIR FLOKKAR
Kosningaúrslit í Danmörku, nóvember 2007
Flokkar % atkvæða þingsæti
Frjálslyndi flokkurinn 26,2 46
Sósíaldemókratar 25,5 45
Danski þjóðarflokk. 13,9 25
Sósíalíski þjóðarflokk. 13,0 23
Íhaldssami þjóðarflokk. 10,4 18
Frjálslyndi miðjuflokk. 5,1 9
Nýtt bandalag 2,8 5
Einingarlistinn 2,2 4
Kristilegir demókratar 0,9 0
Alls: 175
Kosningaúrslit í Finnlandi, mars 2007
Flokkar % atkvæða þingsæti
Miðflokkurinn 23,1 51
Þjóðarbandalagið 22,3 50
Sósíaldemókratar 21,4 45
Vinstra bandalagið 8,8 17
Græn hreyfing 8,5 15
Kristilegir demókratar 4,9 7
Sænski þjóðarflokk. 4,5 9
Sannir Finnar 4,1 5
Kommúnistaflokkurinn 0,7 0
Finnskir eldri borgarar 0,6 0
Borgarlega bandalagið 0,3 1
Alls: 200
Kosningaúrslit í Noregi, september 2005
Flokkur % atkvæða þingsæti
Verkamannaflokkurinn 32,7 61
Framsóknarflokkurinn 22,1 38
Íhaldsflokkurinn 14,1 23
Sósíalíski vinstriflokk. 8,8 15
Kristilegi lýðræðisflokk. 6,8 11
Miðflokkurinn 6,5 11
Frjálslyndi flokkurinn 5,9 10
Rauða bandalagið 1,2 0
Strandarflokkurinn 0,8 0
Lífeyrisflokkurinn 0,5 0
Kristileg samstaða 0,1 0
Umhverfisflokkurinn 0,1 0
Lýðræðissinnar 0,1 0
Listi andstæðinga
fóstureyðinga 0,1 0
Alls: 169
Kosningaúrslit í Svíþjóð, september 2006
Flokkur % atkvæða þingsæti
Sósíaldemókratar 35,0 130
Flokkur hófsamra 26,2 97
Miðflokkurinn 7,9 29
Frjálslyndi þjóðarflokk. 7,5 28
Kristilegir demókratar 6,6 24
Vinstriflokkurinn 5,9 22
Umhverfisflokkurinn 5,2 19
Sænskir demókratar 2,9 0
Femínistar 0,7 0
Sjóræningjaflokkurinn 0,6 0
Sænskir ellilífeyrisþegar 0,5 0
Júnílistinn 0,5 0
Heilbrigðisflokkurinn 0,2 0
Þjóðernisdemókratar 0,1 0
Eining 0,1 0
Alls: 349
Flokkar merktir með rauðum lit eru þeir flokkar
sem mynda ríkisstjórn í hverju landi. Þar sem
ekki er meirihluti þingmanna fyrir ríkisstjórn eru
aðrir flokkar sem styðja ríkisstjórnina.
FRÉTTASKÝRING
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR
svanborg@frettabladid.is
Fjórða minnihlutastjórnin sem
mynduð hefur verið á lýðveldistím-
anum sá dagsins ljós í upphafi viku
þegar Samfylkingin og Vinstri
græn mynduðu minnihlutastjórn.
Framsóknarflokkur hefur lofað að
verja stjórnina falli.
Þess voru skýr merki við myndun minni-
hlutastjórnar Samfylkingar og Vinstri
grænna í síðustu viku, að ekki er vani hér
á landi að mynda slíkar stjórnir. Þrátt fyrir
að bera Ísland við Norðurlöndin þegar
kemur að ýmsum málum, nær það ekki til
stjórnarmyndana og flokkakerfisins.
Flokkakerfið á Norðurlöndunum, sérstak-
lega fimmflokkakerfið sem var við lýði í
Noregi og í Danmörku, tók miklum stakka-
skiptum eftir 1973, þegar fleiri flokkar
eignuðust fulltrúa sína á þingi. Eftirstríðs-
árin einkenndust hins vegar af afar sterkri
stöðu Sósíaldemókrata. Þær breytingar á
flokkakerfinu höfðu þau áhrif að minni-
hlutastjórnir hafa frekar verið reglan á
Norðurlöndunum en meirihlutastjórnir, líkt
og Íslendingar eru vanir. Eins og sjá má á
listanum hér til hliðar, þar sem þeir flokk-
ar sem fengu meira en 0,1 prósent atkvæða
í síðustu þingkosningum eru taldir upp, eru
framboð á hinum Norðurlöndunum nokkuð
fleiri en tíðkast hér á landi.
Skýrar blokkir
„Á Norðurlöndunum eru skýrar blokkir til
hægri og vinstri, eða borgaralegar og sós-
íalískar blokkir,“ segir Birgir Hermanns-
son, stjórnmálafræðingur hjá Háskólanum
við Bifröst. „Flokkurinn lengst til hægri er
ekki að daðra við flokkinn lengst til vinstri.
Það er því meira upp á borðinu hvaða ríkis-
stjórnir eru líklegar í spilunum.“ Skýrt er
fyrir kosningar hvort flokkarnir á miðjunni
teljist til hægri eða vinstri.
Birgir nefnir sem dæmi að í Svíþjóð
hafa Sósíaldemókratar yfirleitt stjórn-
að með stuðningi Vinstriflokksins. Á síð-
ustu árum hafi svo Umhverfisflokkurinn
bæst við stuðningshópinn. „Um tíma, þegar
Göran Persson var við völd, en það var allt-
af í minnihlutastjórn, var stuðst við Mið-
flokkinn, sem er borgaralegur flokkur,“
segir Birgir. Það hafi verið á meðan verið
var að koma böndum á fjárlög ríkisins með
niðurskurði.
Samstarfsaðilar fundnir eftir málaflokkum
Þrátt fyrir að flokkar innan sömu blokk-
arinnar verji stærri flokka vantrausti, án
þess að eiga sæti í ríkisstjórninni, er ekki
víst að þeir samþykki öll mál, segir Birgir.
Í Svíþjóð sé til dæmis hefðbundið að Sósíal-
demókratar hafi leitað til Vinstriflokksins
eftir stuðningi við fjárlög, velferðarmál og
skattamál. En Vinstriflokkurinn sé andvíg-
ur stefnu stjórnarinnar í utanríkismálum
og þá sé leitað til borgaraflokkanna.
„Flokkurinn sem ver stjórnina þarf að
gera það upp við sig til dæmis að fá eitt-
hvað fram í fjárlögum gegn stuðningi og að
hann sé meira sammála stjórnarflokknum
en stjórnarandstöðunni.“
Birgir segir að stuðningsflokknum þyki
sjálfsagt að verja ríkisstjórnina falli, þrátt
fyrir að fá ekki ráðherra, þar sem stuðn-
ingsflokkurinn er sammála meginstefnu
ríkisstjórnarinnar, en er ekki tilbúinn til
að taka ábyrgð á öllum verkum hennar. Það
eigi sérstaklega við þegar flokkar taka mjög
skýra afstöðu sem sé á skjön við afstöðu
annarra flokka, til dæmis í umhverfismál-
um eða utanríkismálum.
Með því að eiga sæti í rík-
isstjórninni og þurfa því
að taka ábyrgð á verkum
sem séu andvíg stefnu
flokksins væri hann því
á einhvern hátt að svíkja
kjósendur sína.
„Viðhorf, sérstaklega
sósíaldemókratanna,
til að vera í samsteypu-
stjórn, hefur ekki verið
mjög jákvætt. Það er til
dæmis ekki langt síðan að norski krata-
flokkurinn samþykkti sérstaklega á flokks-
þingi að vera með öðrum. Fyrir þann tíma
var stefnan þessi; við stjórnum einir. Aðrir
verða að styðja okkur eða horfast í augu við
þá ríkisstjórn sem þá kemur.“
Birgir segir stjórnarkrísu ekki algenga
á Norðurlöndunum, þrátt fyrir minnihluta-
stjórnir, því það sé alltaf skýrt hvaða mál
það eru sem fella ríkisstjórnina. „Það þarf
að gera greinarmun á tvenns konar málum:
grundvallarmálum og öðrum stefnumál-
um sem ríkisstjórnir standa ekki og falla
með. Það er augljóst að grunnefni, eins og
fjárlög, efnahagsstefna og utanríkismál,
eru grundvallaratriði.“ Birgir nefnir sem
dæmi að í vinstri stjórn Perssons í Svíþjóð
fengu sósíaldemókratar ekki stuðning við
að koma breytingu á vinnulöggjöf í gegn og
féll því málið. En það hafði ekki þau áhrif
að stjórnin hafi fallið.
Áhrif á starf þingsins
„Menningararfleifð gerir það að verkum
að minnihlutastjórnir passa ágætlega við
þessar þjóðir,“ segir Birgir. „Það er hefð
fyrir sátta- og samráðsstjórnmálum á
Norðurlöndunum og talið hluti af norrænu
pólitísku módeli.“ Hann bendir á að það sé
gert ráð fyrir því að semja um mál á milli
flokka, en síðan séu alltaf einhver pólitísk
deilumál sem flokkarnir vilja ekki semja
um, sem séu grundvallarmál flokksins sem
allir viti hver séu.
„Slíkir samningar geta átt sér stað milli
forystumanna flokkanna, eða í þingnefnd-
um. Ríkisstjórnin leggur fram þingmál
með það í huga að hægt verði að ná fram
breytingum í útfærslu málsins. Ég held að
slíkt sé líka meira gert hér á landi en er
auglýst.“
Aðspurður hvort það sé, líkt og hér á
landi, ríkisstjórnir sem leggi fram flest
frumvörpin á Norðurlöndum segir Birgir
að það eigi við á öllum Vesturlöndum. „Það
er líka í Bandaríkjunum sem helstu laga-
frumvörp koma frá framkvæmdarvaldinu.
Það er ekki séríslenskt og hefur með margt
að gera eins og sérfræðiþekkingu í ráðu-
neytum, flókin viðfangsefni og samráð sem
þarf að hafa við ýmsa aðila.“
Auðveldað með samræðuhefð
BIRGIR
HERMANNSSON
FINNSKA ÞINGIÐ Hefð er fyrir því að mynda stóra
stjórn í Finnlandi, með fleiri flokkum en þarf til að
mynda meirihluta. NORDICPHOTOS/AFP