Morgunblaðið - 15.05.2006, Blaðsíða 18

18 MÁNUDAGUR 15. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
VIÐ BRÆÐURNIR erum að
gera upp bú foreldra okkar. Víólu-
leikarinn löngu látinn og móðirin
flutt í húsnæði fyrir aldraða. Verk-
ið er hvorki flókið né fyrirhafn-
arsamt; óbrotið alþýðufólk á Ís-
landi, sem haft hefur viðurværi
sitt af listum, safnar ekki auði,
sem mölur og ryð fá grandað. En
eitt og annað leynist
þó innan um persónu-
lega hversdagshluti.
Stafli af nótum fyrir
strengjakvartetta,
einleiksverk fyrir lág-
fiðlu, djassverk fyrir
saxófón og stórsveit.
Þarna eru til að
mynda eftirritanir
með eigin hendi
pabba. Og jafnvel er
hér hluti af sögu
stéttarbaráttu hljóm-
listarmanna á Íslandi.
Tónlistarblaðið frá
1956 liggur þarna innan um nót-
urnar.
Í þessu blaði er grein, sem ber
heitið „Aðbúnaður sinfón-
íuhljómsveitarinnar, ábending til
ábyrgra aðila“. Og þar er fátt, sem
kemur á óvart hálfri öld síðar.
„Góðtemplarahúsið í Reykjavík er
notað sem æfingasalur fyrir hljóm-
sveitina, þrátt fyrir það að þau
salarkynni hafa ekkert af því, sem
nauðsynlegt er fyrir hljómsveitina;
fyrst og fremst enga „acostic“ (eða
hljóm); engin upptökuskilyrði;
enga hljóðfærageymslu, sem hægt
er að nefna því nafni, og enga
nótnageymslu, svo nokkur dæmi
séu tekin.
Hljómurinn í aðalsal Þjóðleik-
hússins er algjörlega óhæfur til
sinfóníutónleika, eins og þeir hafa
eflaust tekið eftir, sem hafa hlýtt á
tónleika í hljómleikasölum erlend-
is, enda er Þjóðleikhúsið ekki
byggt með það fyrir augum, að
halda þar sinfóníutónleika.“
Í niðurlagi greinar sinnar undir
fyrirsögninni „Það sem koma verð-
ur“ segir höfundurinn frá portú-
gölskum ferðamanni, sem fær á
Íslandi að hlýða á La Bohéme eft-
ir Puccini flutta af eintómum Ís-
lendingum. Ferðamaðurinn getur
ekki orða bundist þegar hann
kemur heim til Portúgal og segir
frá þessari litlu, stoltu menning-
arþjóð norður við heimskautsbaug,
sem er svo rík af menningar-
auðæfum, að hún á sína eigin óp-
eru og sinfóníuhljómsveit. Og Ís-
lendingar komast við af hinum
erlenda palladómi eins og svo oft
áður. En þá segir: „En hver er svo
sannleikurinn í því, – sannleik-
urinn, sem hinn portúgalska ferða-
lang hefur ekki rennt hinn
minnsta grun í? Engin þjóð í
heiminum, sem vill telja sig til
menningarþjóða, býr
jafn illa að sinfón-
íuhljómsveit sinni og
íslensk mennta-
yfirvöld sjá sóma sinn
í að gera, – aðbúnaður
og fjárframlög eru
svo léleg, að skömm
er að. Það verður að
reisa hér tónlistarhöll,
þar sem hljómsveitin
getur haft sínar æf-
ingar, útvarpshljóm-
leika og almenna tón-
leika alveg eins og
ríkið hefur byggt
Þjóðleikhúsið fyrir leiklistina,
Listasafn Íslands fyrir málaralist
og höggmyndalistina og bókasöfn,
þar sem íslenskum almenningi
gefst kostur á að kynnast íslenskri
ritlist.“
Velviljaður stjórnmálamaður,
vinur litla mannsins, lagði til hér
fyrr á árum, að sinfóníuhljóm-
sveitin yrði lögð niður og listafólk-
ið sent út um víðan völl að kenna
tónlist. Þótt segja mætti að slík
ráðstöfun kynni að leiða til fjör-
gvunar tónlistarskólanna í bráð
þótti ýmsum, að þetta væri jafn
gáfulegt og að efla grunnskólana
með því að leggja niður háskólann.
Sem betur fer hefur skilningur að
þessu leyti aukist. Þó virðist áhug-
inn enn vera í tæpu meðallagi á
því að tónlistarhús rísi og við í
svipuðu fari og fyrir hálfri öld eins
og lýst er í ágætri grein Gunnars
Egilson klarínettuleikara, sem til
er vitnað hér að ofan. Tónlistar-
iðkunin er gerð að áhugamáli
þröngs hóps og litið er fram hjá
öllum þeim skara sem á tónlistina
leggur stund um okkar daga.
Og einnig er litið fram hjá þess-
um óbrotnu alþýðumönnum, sem
ruddu brautina og voru jafnvel
Vestfirðingar eins og Einar Odd-
ur, aldir upp í bókabúðinni á Ísa-
firði eða á skútuþilfari fyrir Vest-
fjörðum. Margir þessara
alþýðumanna öfluðu sér mennt-
unar víða um heim til að miðla
landsmönnum list sinni við kröpp
kjör og af nánast óskiljanlegum
brennandi áhuga. Þeir lögðu
grunninn að því, sem við búum við
í dag.
Þær eru furðu lífseigar minning-
arnar um Olav Kielland sveiflandi
tónsprotanum í Góðtemplarahús-
inu, dragandi fram það besta í
misjafnlega vel undirbúnum hljóð-
færaleikurum og erilsöm af-
greiðsla skömmtunarseðla fyrir
ýmissi hversdagsvöru á loftinu,
ótímabær karlakórssöngur undir
súð í litlu íbúðinni í Sigtúni, kvart-
ettæfingar á Fjólugötunni, lúðra-
blástur í Hljómskálanum og sveifla
stórsveitar í Breiðfirðingabúð. Ný
lágfiðla, sérsmíðuð fyrir pabba í
Englandi, gjöf Ragnars í Smára.
Höfðingslund, sem aldrei er frekar
höfð á orði og vafalítið Ragnari
gleymd áður en leyst er úr næsta
vanda listarinnar.
Það má vel vera að iðn-
aðarráðherrann sé áhugasamari
um álver en tónlistarhús en þá er
henni illa í ætt skotið. Þeir hafa
jafnan leitt sönginn á bjartari nót-
um Lómtjörnungar; hann hefur
sagt mér af því sögur, hann
frændi hennar frá Steinkirkju.
Tryggvi Þór Herbertsson er
vafalítð glöggur hagfræðingur og
ber gott skyn á það sem vel má
fara við hagstjórnina. Hann vill
fresta tónlistarhúsi. En honum er
ekki ætlað að forgangsraða sam-
félagslegum verkefnum okkar. Það
er stjórnmálamönnum ætlað, sem
eðli málsins samkvæmt þurfa að
geta litið bæði til brauðsins og
draumanna. Og maðurinn lifir ekki
af brauði einu saman. Hann lifir
alls ekki af brauði. Hann lifir af
ævintýrunum.
Það var merkilegur dagur í sögu
hugmyndanna, þegar Sigurður
Nordal komst að þessari nið-
urstöðu.
Ekki af brauði
Sigurbjörn Sveinsson
fjallar um menningu ’Og maðurinn lifir ekkiaf brauði einu saman.
Hann lifir alls ekki af
brauði. Hann lifir af æv-
intýrunum.‘
Sigurbjörn Sveinsson
Höfundur er læknir.
„ÞESSAR sveiflur, þar sem eitt
árið er milljarður í gengistap og
hitt árið milljarður í gengishagnað
er auðvitað algjörlega
óviðunandi,“ sagði
Finnbogi.
„Finnbogi Jónsson,
formaður stjórnar
Samherja, sagði á að-
alfundi félagsins í
gær að eitt brýnasta
verkefni stjórnvalda í
efnahagsmálum væri
að sjá til þess að fjár-
mögnun þeirra virkj-
anaframkvæmda sem
fram undan væru á
Austurlandi yrði með
þeim hætti að jafn-
vægi og stöðugleiki
ríkti á gjaldeyr-
ismarkaði.“
Ofangreint er tekið
úr grein sem birtist í
Morgunblaðinu 4.
apríl 2003, á bls. 17.
Ætlunin með þess-
ari grein er ekki að
fella dóma um
frammistöðu stjórn-
valda í glímunni við
gengisstöðugleikann
heldur að minna á nauðsyn þess að
við göngum til samninga við Evr-
ópusambandið um aðild og breyt-
um um gjaldmiðil úr krónu í evru.
Gengissveiflan nú er langt frá
því að vera einsdæmi. Á nýársdag
árið 2000 kostaði einn dalur 84,7
krónur, ári síðar 103,6 krónur og á
nýársdag 2002 kostaði hann 82
krónur. Margt bendir til þess að
krónan eigi eftir að styrkjast fyrr
en varir, verð á áli hefur aldrei
verið hærra. Þá reynist það okkur
hagstætt nú sem fyrr er styrjaldir
eða óáran herja í Evrópu, leiðir
það til hækkunar á fiskverði og er
einsýnt að óttinn við fuglaflensuna
mun auka eftirspurn eftir sjáv-
arafurðum og þrýsta fiskverði upp,
þá má búast við góðu ferða-
mannasumri og gjaldeyririnn því
að streyma inn og því ekki fjarri
lagi að ætla að krónan nálgist fyrri
hæðir í lok ársins.
Margir vilja kenna íbúða-
lánamarkaðinum um neysluaukn-
ingu og viðskiptahalla, hagspek-
ingar segja það hafa verið
misráðið að bæta lánakjör fólksins
með þeim hætti sem gert var.
Seðlabankinn kallar á vaxtahækk-
un og bankarnir hlýða
kallinu.
Á sama tíma gefur
framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins
út rit um lífsgæði og
getur þess sérstaklega
að átak skuli gert í því
að bæta lánskjör
vegna fasteignakaupa.
Þar er þess getið að á
þeim markaði skorti
verulega á að sam-
keppnin nái yfir landa-
mæri og sagt að það
verði eitt mikilvæg-
asta verkefnið í allra
nánustu framtíð að
auka húsnæð-
islántökur ein-
staklinga yfir landa-
mæri í þeim tilgangi
að bæta lánskjör og
auka lífsgæði. Ætlar
Seðlabankinn þá að
leggja til að við hætt-
um í Evrópska efna-
hagssamstarfinu?
Hvernig stendur á því
að KB banki getur lánað sænskum
íbúðarkaupendum lán með 3,4%
vöxtum en Íslendingnum er gert
að greiða 5,35 til 6,85 % vexti?
Eru íslenskir lífeyrissjóðir að
greiða niður íbúðarlán í Svíþjóð?
Eitt sterkasta ákvæði Evrópusátt-
málans er algjört bann á mis-
munun eftir kyni eða þjóðerni.
Það verður að breyta stjórn-
arskránni svo þjóðin geti kosið um
aðild að Evrópusambandinu. Aðild
hefur ekki bara jákvæðar afleið-
ingar henni fylgir forræðisafsal og
kostnaður, þetta þarf að ræða vel
og upplýsa þjóðina um.
Fulltrúar sjávarútvegsins verða
að taka virkan þátt í umræðunni,
vill hann búa við stöðugleika eða
halda óstöðugleikanum og hver að
tuða áfram í sínu horni?
Stöðugleiki á
gjaldeyrismarkaði
Bjarni Pétur Magnússon
fjallar um sjávarútveg
Bjarni Pétur
Magnússon
’Það verður aðbreyta stjórn-
arskránni svo
þjóðin geti kosið
um aðild að Evr-
ópusamband-
inu.‘
Höfundur er hagfræðingur.
HR. NENAD Pacek, ráð-
stefnustjóri.
Hr. Tómas Sigurðsson, forstjóri
Alcoa á Íslandi.
Í dag, mánudaginn 15. maí, er
boðið til ráðstefnu í Reykjavík í
nafni The Economist og einn af
styrktaraðilum ráð-
stefnunnar er Alcoa.
Undirrituðum barst
fimmtudaginn 27. apríl
boð frá Alcoa gegnum
almannatengslafyr-
irtæki um að sitja ráð-
stefnuna. Boðið má
kalla höfðinglegt því
samkvæmt upplýs-
ingum sem fylgdu er
ráðstefnugjaldið litlar
1.799 evrur á mann. Al-
coa býðst af örlæti sínu
til að greiða ráðstefnu-
gjaldið fyrir undirrit-
aðan vilji hann þekkj-
ast boð um að vera gestur þeirra á
ráðstefnunni.
Bjartsýni eða ósvífni
Undirritaður verður því miður að
afþakka boðið og gerir það hér með.
Fyrir því liggja eftirfarandi ástæð-
ur. Í mínu starfi hef ég tamið mér að
þiggja engin þau boð eða fríðindi
hvorki af fyrirtækjum né öðrum að-
ilum sem orkað gæti tvímælis fyrir
mig, starf mitt og starfsheiður sem
stjórnmálamanns. Ráðstefnugjaldið
er eins og áður sagði þvílík upphæð
að það færi engan veg-
inn saman við mínar
grundvallarreglur í
þessum efnum að
þiggja slíkt. Í öðru lagi
er upplegg ráðstefn-
unnar með þvílíkum
endemum, svo einhliða
og þröngt að engu tali
tekur. Engum eig-
inlegum gagnrýn-
isröddum, hvort sem
heldur er litið til hinna
stórfelldu umhverfis-
áhrifa stóriðjustefn-
unnar eða efnahags-
afleiðinga er hleypt að.
Ráðstefnan er því sem slík full-
komlega óáhugaverð, einhliða trú-
boð fyrir stóriðju-útsölustefnunni og
tíma mínum betur varið til annarra
hluta. Þaðan af síður væri 160–170
þúsund krónum vel varið í að hlusta
á trúboðið og jafnvel þó nokkrir
kaffibollar fylgi með. Í þriðja lagi
finnst mér upphæð ráðstefnugjalds-
ins jaðra við siðleysi. Ætlast er til
þess að menn borgi 1½ mánaðarlaun
tekjulægsta fólksins í landinu fyrir
eins dags atburð af þessu tagi. Það
er lýsandi fyrir þann hugarheim sem
ráðstefnuhaldarar, styrktaraðilar,
aðstandendur, ræðumenn og aðrir
þátttakendur lifa í. Hér er ekki sett-
ur upp fundur þar sem borin er virð-
ing fyrir gagnkvæmum sjón-
armiðum, hér er ekki efnt til
rökræðu og hér er ekki ætlast til
þátttöku almennings.
Ég tel þetta upplegg til skammar
fyrir The Economist og styrktarað-
ila sem eru auk Alcoa, Fl-Group,
Landsbankinn og Almannatengsla-
fyrirtækið KOM sem og setja, að
mínu mati, þeir sem leggja nafn sitt
við þetta sem ræðumenn eða þátt-
takendur verulega niður.
Þáttur The Economist
Það má þó segja að fyrst taki
steininn úr þegar farið er að skoða
kynningarefni The Economist fyrir
ráðstefnuna. Í blaðagrein, sem birt-
ist í Morgunblaðinu föstudaginn 28.
apríl sl., gerði ég grein fyrir því með
hvaða hætti Ísland er þar falboðið
sem land hinnar ódýru hreinu og
ótakmörkuðu orku sem jafnvel full-
nægi þörfum allrar Evrópu. Það að
aðili eins og The Economist, sem
væntanlega ætlast til þess að hann
sé tekinn alvarlega, skuli láta þvætt-
ing af þessu tagi fara frá sér er fyrir
neðan allar hellur. Dapurlegt er að
takmörkuð orka landsins og um leið
náttúra þess skuli falboðin með
þessum hætti. Sérstaklega er aug-
lýst að hún, þ.e. orkan, sé ódýr og að
í kaupbæti séu veittir afslættir á
sköttum. Svo seint sem á því herrans
ári 2006 er landið enn kynnt með
þessum hætti. Forkólfar stór-
iðjustefnunnar með forsætisráð-
herra landsins í broddi fylkingar
hafa bókstaflega ekkert lært.
Hr. Nenad Pacek, mér finnst
sorglegt að virtur aðili eins og The
Economist skuli blanda sér inní mál-
efni Íslands á forsendum sem þess-
um. Hr. Tómas Sigurðsson – nei
takk.
Steingrímur J. Sigfússon.
Opið bréf til The Economist og Alcoa
’Það að aðili eins og The Economist, sem
væntanlega ætlast til
þess að hann sé tekinn
alvarlega, skuli láta
þvætting af þessu tagi
fara frá sér er fyrir neðan
allar hellur.‘
Steingrímur J.
Sigfússon
Höfundur er formaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs.
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050

 


 
  
 









 
  
Fáðu úrslitin
send í símann þinn