Morgunblaðið - 15.05.2006, Blaðsíða 33

sýningar auk safnbúðar og kaffihúss. Opið
alla daga kl. 10–17.
Fyrirlestrar og fundir
Askja – Náttúrufræðihús HÍ | Sóley S.
Bender dósent kynnir rannsókn sína á ár-
angri ráðgjafar um getnaðarvarnir fyrir
konur sem fara í fóstureyðingu. Fyrirlest-
urinn fer fram 16. maí kl. 16.30–17.30 í
Öskju, stofu 132. Nánari upplýsingar er að
finna á http://www.hjukrun.hi.is/page/
hjfr_malstofur_vor_2006.
Útivist og íþróttir
Garðabær | Golfleikjanámskeið fyrir for-
eldra, ömmur og afa, unglinga og börn.
Námskeiðin eru fimm daga og er farið á
golfvöll síðasta daginn. Námskeiðin eru kl.
17.30–19 eða 19.10–20.40. Kennari er Anna
Día, íþróttafræðingur og golfleiðbeinandi.
Íslenskir fjallaleiðsögumenn | Fjallaleið-
sögumenn standa fyrir Esjugöngu öll
þriðjudagskvöld í maí. Lagt er af stað frá
bílastæðinu við Mógilsá kl 18.30. Leið-
sögumaður frá ÍFLM gengur með og gefur
góð ráð. Þátttaka er ókeypis og öllum opin.
Íþróttahúsið Mýrin, Garðabæ | Vatns-
leikfimi í Mýrinni Garðabæ. Fyrir eldri borg-
ara kl. 9.30–10.30 mánudaga og miðviku-
daga. Fyrir yngra fólk 7.40–8.20 fjórum
sinnum í viku. Skráning er hjá Önnu Díu
íþróttfræðingi í síma 691 5508. Mýrin er
nýtt íþróttahús við Bæjarbraut.
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. MAÍ 2006 33
DAGBÓK
RONJA RÆNINGJADÓTTIR
Lau 20/5 kl. 14 Su 21/5 kl. 14
Su 28/5 kl. 14 SÍÐ. SÝN. Í VOR
FULLKOMIÐ BRÚÐKAUP
Fi 18/5 kl. 20 UPPS. Fö 19/5 kl. 20 UPPS.
Fö 19/5 kl. 22:30 UPPS.Su 21/5 kl. 20 UPPS.
Fi 25/5 kl. 20 UPPS. Fö 26/5 kl. 20 UPPS.
Fö 26/5 kl. 22:30 UPPS.
Su 28/5 kl. 20 UPPS. Fi 1/6 kl. 20 UPPS.
Fö 2/6 kl. 20 UPPS. Fö 2/6 kl. 22:30 UPPS.
Má 5/6 kl. 20 Fö 9/6 kl. 20
Fö 9/6 kl. 23 Má 12/6 kl. 20
VILTU FINNA MILLJÓN?
Forsýningar miðaverð 1.500
Í kvöld kl. 20 UPPS. Þri 16/5 kl. 20 UPPS.
Mi 17/5 kl. 20 UPPS.
Fö 19/5 kl. 20 FRUMSÝNING UPPSELT
Su 21/5 kl. 20 UPPS. Fi 25/5 kl. 20
Fö 26/5 kl. 20 Mi 31/5 kl. 10 UPP.
Fö 2/6 kl. 20 Lau 3/6 kl. 20
LEIKLESTRAR
Norðurlandahraðlestin-sviðsettir leiklestrar.
Þri 16/5 kl. 17
Noregur: Svefn e. Jon Fosse
Svíþjóð: Kynlíf, eiturlyf og ofbeldi
e. Mathias Andersson
Mi 17/5 kl. 17
Finnland: Rauðir úlfar e. Kari Hotakainen
Danmörk: Aska Gosa e. Jokum Rohde
Allir velkomnir-Ókeypis aðgangur
MARLENE DIETRICH-Íd
Í kvöld kl. 20 Þr 16/5 kl. 20
Mi 17/5 kl. 20 AÐEINS ÞESSAR SÝN.
BELGÍSKA KONGÓ
Fi 18/5 kl. 20 Mi 24/5 kl. 20
SÍÐUSTU SÝNINGAR
NAGLINN
Fi 1/6 kl. 20 SÍÐASTA SÝNING
TENÓRINN
Fi 18/5 kl. 20 Lau 27/5 kl. 20
AÐEINS ÞESSAR SÝN.
HLÁTURHÁTIÐ
HLÁTURHÁTÍÐARVIÐBURÐIR
Fi 18/5 kl. 22:30
LEiKTU FYRIR MIG MIÐAVERÐ 1.000
Leikarar leika eftir pöntun þín uppá-
haldsatriði úr Áramótaskaupunum.
Fi 25/5 kl. 22:30
BANANABIKARINN MIÐAVERÐ 1.000
Leikarar frá Leikfélagi Reykjavíkur og Leikfé-
lagi Akureyrar, keppa í leikhússporti
Su 28/5 kl. 20:00
HLÁTURNÁMSKEIÐ MIÐAVERÐ 1.000
Ásta Valdimarsdóttir og Kristján Helgason
kenna hláturjóga.
Miðasala í síma 4 600 200 / www.leikfelag.is
MIÐASALA OPIN
ALLAN SÓLAR-
HRINGINN Á NETINU.
Litla hryllingsbúðin – aukasýningar í september!
Vegnar gríðarlegrar aðsóknar: Aukasýningar í september!
Lau 2/9 kl. 19 AUKASÝNING
Sun 3/9 kl. 20 AUKASÝNING
Fös 8/9 kl. 19 AUKASÝNING
Lau 9/9 kl. 19 AUKASÝNING
Fullkomið brúðkaup – Borgarleikhúsinu. Allt að seljast upp!
Litla hryllingsbúðin – Íslensku óperunni. Sala hafin!

 
  
  
    

  
 
 

     
  

   !   " # 
 $$$
  
 %
  
  

      
 



  

 




      

  
  
! "


 #   $

 

 % #    &'()*++,

 % #    
 



-.. &//  )().(01 23 -'145(, '&0-60(0

 
     $

 




  #    &'()*++,

     &'()*++,
75 ÁRA afmæli. Í dag, 15. maí, er75 ára Karl Jóhann Ormsson,
Stargengi 26, Reykjavík. Hann dvelur
með ástvinum á afmælisdaginn.
Árnaðheilla
dagbók@mbl.is
ÁRIÐ 2003, þegar öld var liðin frá
útkomu bókarinnar Lýðmenntunar
ákváðu Kennaradeild Háskólans á
Akureyri og Kennaraháskóli Ís-
lands að heiðra minningu Guð-
mundar Finnbogasonar höfundar
bókarinnar með ráðstefnu um bók-
ina og önnur fræðastörf Guð-
mundar. Ráðstefnan var haldin í
Stórutjarnarskóla, skammt frá fæð-
ingarstað Guðmundar, Arnstapa í
Ljósavatnsskarði.
Á ráðstefnunni voru flutt tíu er-
indi og hefur þessi bók að geyma
greinar, sem byggjast á erindunum.
Í fyrstu greininni segir frá mann-
inum Guðmundi Finnbogasyni, ævi-
ferli hans og háttum. Höfundur
hennar er sonur Guðmundar, Finn-
bogi, fyrrum landsbókavörður. Þar
er brugðið upp skýrri mynd af þess-
um merka og fjölhæfa lærdóms-
manni.
Næstu þrjár ritgerðir lýsa þeim
hugmyndafræðilega grunni, sem G.
F. stóð á og í tengslum við það
menntunarferli hans og helstu
áhrifavöldum. Höfundar þessara rit-
gerða eru Jóhann Hauksson, Krist-
ján Kristjánsson og Jörgen L. Pind.
Þegar þessar ritgerðir hafa verið
lesnar, er lesandinn vel í stakk bú-
inn til að ná valdi á framlagi Guð-
mundar Finnbogasonar til íslenskra
fræðslumála. Þar fer fyrst ágæt rit-
gerð Lofts Guttormssonar, sem
greinir skilmerkilega frá hinni
miklu vinnu Guðmundar að und-
irbúningi fyrstu fræðslulöggjaf-
arinnar, þ.e. námsferðalagi hans til
útlanda, ferðalögum innanlands,
bókinni Lýðmenntun, skýrslu til Al-
þingis og frumvarpi til laga. Þar
verður augljóst, að Guðmundur er
hugmyndafræðingur nýrrar
menntastefnu, sem var svo framsýn
að heilli öld síðar geta menn sótt í
þá smiðju.
Á eftir þessari ritgerð fylgja svo
fimm ritgerðir, sem segja má að séu
útfærsla á einstökum þáttum
mennta- og fræðsluáætlunar hans,
eins og hún birtist í Lýðmenntun og
raunar fleiri ritum. Þar segir af hug-
myndum Guðmundar um kennslu
móðurmálsins, kennslu í sögu,
landafræði og náttúrufræði, teikni-
kennslu, líkamsþjálfun og gildi
bókasafna. Höfundar eru Þórunn
Blöndal, Bragi Guðmundsson, Rósa
Kristín Júlíusdóttir, Kári Jónsson
og Kristín Indriðadóttir.
Ég fæ ekki annað séð af lestri
þessarar snotru og vellæsilegu bók-
ar en fyrrgreind ráðstefna hafi verið
einkar vel skipulögð og hljóti að
hafa verið þeim sem hana sóttu til
mikillar ánægju og fróðleiks.
En auðvitað er rétt að geta þess,
að aðaláherslan var lögð á framlag
Guðmundar Finnbogasonar til
fræðslumála. Sá fjölhæfi lærdóms-
maður og menntavinur lagði stund á
margt fleira – og er raunar rétt
drepið á það á stöku stað. Hann
vann t.a.m. hið merkasta starf sem
ritstjóri Skírnis um árabil og undir
hans ritstjórn varð Skírnir stór-
merkt tímarit. Hann var afburðavel
lesinn í íslenskum bókmenntum og
ritaði margt um þær. Þýðandi var
hann mikilvirkur og smekkvís, mál-
ræktarmaður mikill og hagvirkur
nýyrðasmiður og síðast en ekki síst
orðlagður ræðusnillingur. Eftir
hann liggja á annan tug bóka, út-
gáfur, sem hann stóð að og mikill
fjöldi ritgerða.
En áleitin hefur mér reynst sú
spurning hvort Guðmundur Finn-
bogason hafi verið metinn að verð-
leikum meðan hann lifði. Kannski,
þegar á ævi hans leið og víst átti
hann marga vini, velunnara og aðdá-
endur. En ekki er að sjá, að hann
hafi alltaf notið náðar þeirra, sem
með völdin fóru. Oft sinnis var
gengið fram hjá honum, ómaklega
að mér finnst. Fyrst þegar hann
sótti um hinn eftirsótta Hannesar
Árnasonar styrk, næst þegar annar
hlaut embætti fræðslumálastjóra.
Var það raunar furðulegt þar sem
allur undirbúningur laganna og
frumvarpið sjálft var skilgetið af-
kvæmi hans. Þriðja skiptið var svo
þegar gengið var fram hjá honum
við skipun í prófessorsembætti við
stofnun Háskóla Íslands. Loks þeg-
ar hann hlaut prófessorsstöðu árið
1918, sem hann gegndi með reisn og
sóma, fékk hann ekki að njóta henn-
ar nema í sex ár. Hún var lögð niður
í sparnaðarskyni.
Guðmundur Finnbogason samdi
merka doktorsritgerð, Den sympa-
tiske Forstaaelse. Þar er meg-
instefið skilningur á sálarlífi manna
með því að setja sig í spor þeirra.
Ég verð að viðurkenna, að mér hef-
ur reynst örðugt að setja mig í spor
valdhafa fyrri tíma til að skilja gerð-
ir þeirra gagnvart þessum fjölhæfa
og mikilvirka lærdómsmanni.
Mikilvirkur lærdómsmaður
BÆKUR
Ráðstefnurit
Tíu erindi um manninn, fræðimanninn,
menntafrömuðinn, sálfræðinginn og bók-
fræðinginn Guðmund Finnbogason.
Ritstjórn: Trausti Þorsteinsson, Bragi
Guðmundsson. Útg.: Háskólinn á Ak-
ureyri, Akureyri 2005, 160 bls.
Andans arfur
Sigurjón Björnsson
Guðmundur Finnbogason
HVER hefur ekki heyrt ævintýra-
legar sögur af körlum í bláköldum
raunveruleikanum sem lifa tvöföldu
lífi? Sumir eiga jafnvel að ganga svo
langt að eiga tvö heimili, tvær konur
og jafnvel börn. Farsaleikskáldið
Ray Cooney skrifaði Með vífið í lúk-
unum til að sýna okkur á gam-
ansaman hátt hvernig karl einn hefur
komist upp með þetta þar til hann
lendir í óhappi en leikurinn snýst um
hvernig hann fær nágranna sinn til
þess að hjálpa sér að halda sannleik-
anum leyndum. Leikritið er mjög vel
skrifað, vel þýtt, umgjörðin er stíl-
hrein og skýr og leikararnir standa
sig afar vel.
Ray Cooney vinnur út frá afar ein-
faldri grunnreglu í verki sínu, nefni-
lega þeirri að allar persónurnar trúa
öllu sem aðrir segja. Jafnvel hæpn-
asta bulli sem soðið er saman á staðn-
um. Þegar leikstjórinn er trúr þess-
ari einlægni þá þarf ekki að treysta á
gamanleikjabrögðin og ærslin, þau
koma af sjálfu sér. Þröstur Guð-
bjartsson hefur unnið mjög vel með
leikurunum sínum svo einlægnin og
trúgirnin skín af hverjum manni og
upplýstir nútímaáhorfendur hlæja
sig máttlausa að verki sem gengur
aðallega út á karlrembu. Vissulega er
einnig gert grín að fordómum, eins
og gagnvart hlutverki kvenna og ótt-
anum gagnvart samkynhneigðum.
Nokkrir mjög góðir leikarar héldu
uppi stemningunni á frumsýning-
unni. Guðbrandur J. Guðbrandsson
lék aðalhlutverkið; leigubílstjórann
John Smith sem þarf að bjarga sér
frá að allt komist upp eftir að hann
fær högg á höfuðið. Guðbrandur var
mjög nákvæmur og fyndinn í leik sín-
um, svo dásamlega aulalegur og mikil
gunga. Elva Björk Guðmundsdóttir
og Íris Baldvinsdóttir lögðu sig allar í
eiginkonur Johns Smiths, þær Mary
og Barböru; Elva angistarfull og ná-
kvæm, Íris ástsjúk og hlý. Árni Jóns-
son var líkamlega fimur gamanleikari
og átti nokkra fína spretti, sér-
staklega þegar það bitnaði á mann-
orði hans að vera vitorðsmaður.
Kristján Örn Kristjánsson var pollró-
legur og þess vegna fyndið hvernig
Troughton lögreglumaður reyndi að
beita vitsmunum sínum. Fyndnasti
og nákvæmasti gamanleikari sýning-
arinnar var svo Vignir Kjartansson í
hlutverki Porterhouse lögreglu-
manns. Hlutverkið er stórt og Vignir
lék sér að því að stela senunni með
svipbrigðum og óvæntum við-
brögðum, alltaf jafn innilega saklaus,
einfaldur og góður. Þegar hann birt-
ist með rauðu svuntuna varð til eitt af
þessum sjaldgæfu augnablikum í
leikhúsinu þegar áhorfendur gleyma
stund og stað.
Alúð Þrastar leikstjóra gagnvart
leikurum sínum kemur einnig fram í
góðu viðtali við hann í leikskránni þar
sem hann útskýrir hvað þarf til þess
að leika gamanleik. Ekki var annað
að sjá á frumsýningunni á Bifröst en
að honum hefði tekist að sanna kenn-
ingu sína.
Hefðbundið og fyndið
LEIKLIST
Leikfélag Sauðárkróks
Höfundur: Ray Cooney. Þýðandi: Árni Ib-
sen. Leikstjórn og hönnun sviðsmyndar:
Þröstur Guðbjartsson. Hönnun lýsingar:
Guðbrandur Ægir Ásbjörnsson. Búningar:
Dagbjört Elva Jóhannesdóttir.
Frumsýning í Bifröst 30. apríl.
Með vífið í lúkunum
Hrund Ólafsdóttir
Fáðu úrslitin
send í símann þinn
Fréttasíminn
904 1100