Morgunblaðið - 16.05.2006, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. MAÍ 2006 31
MINNINGAR
✝ Ólafur ÞórðurFriðriksson
Hjartar fæddist á
Suðureyri í Súg-
andafirði 15. októ-
ber 1918. Hann lést
á Hjúkrunarheim-
ilinu Skógarbæ 4.
maí síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Friðrik Hjartar
skólastjóri, f. 15.9.
1999 í Arnkötludal í
Steingrímsfirði, og
(Kristín) Þóra Jóns-
dóttir, f. 19.12. 1896
á Suðureyri í Súgandafirði.
Systkini Ólafs eru: Sigríður, f. 4.
nóv. 1914, látin, maki Þorleifur
Bjarnason, látinn; Jón Hjartar, f.
15. ágúst 1916, látinn, eftirlifandi
kona hans er Ragna Hjartar; Svav-
ar, f. 7. júlí 1923, d. 12. feb. 1933;
Guðrún, f. 24. mars 1926, látin, eft-
irlifandi maki Adam Þór Þorgeirs-
son; og Ingibjörg Hjartar, f. 9. apríl
1928, maður hennar er Þorgils
Stefánsson.
Þau eru búsett á Dalvík.
Ólafur lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Akureyri 1939
og kennaraprófi frá Kennaraskól-
anum 1942. Hann stundaði nám í
bókasafnsfræði við School of
Librarianship, Univ. College,
London 1946–1947. Hann lauk BA-
prófi frá Háskóla Íslands í ensku og
dönsku 1954. Hann var kennari við
barnaskólann í Vestmannaeyjum
1942–1943, barnaskólann á Siglu-
firði 1943–1944, gagnfræðaskól-
ann á Akranesi 1944–1946 og
Gagnfræðaskóla Vesturbæjar
1954–1955. Hann var starfsmaður
Fjármálaeftirlits skóla 1955–1956,
bókavörður við Háskólabókasafn
1947–1953, og bókavörður við
Borgarbókasafn Reykjavíkur
1957–1958, við Landsbókasafn Ís-
lands frá 1958, og deildarstjóri þar
frá 1973. Hann kenndi einnig sem
stundakennari bókasafnsfræði við
Háskóla Íslands í nokkur ár. Hann
gegndi ýmsum trúnaðarstörfum
fyrir Stórstúku Íslands, var m.a.
organisti stúkunnar Einingarinnar
nr. 14 í áraraðir. Ólafur var í stjórn
Bókavarðafélags Íslands á árunum
1960–1964 og 1969–1973.
Útför Ólafs verður gerð frá
Seljakirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.
Hinn 27. desember
1947 kvæntist Ólafur
Jóhönnu Sigríði Sig-
urðardóttur verslun-
armanni, f. 22.7. 1927
á Akranesi. Foreldr-
ar hennar voru Sig-
urður Guðmundsson
smiður, f. 9.7. 1897 í
Stóra-Lambhaga í
Borgarfirði, og Guð-
laug Ólafsdóttir, f.
9.7. 1897 á Hamra-
endum í Borgarfirði.
Börn Ólafs og Sig-
ríðar eru: 1) Svavar, f.
2.2. 1951, kvæntur Ullu Britt
Söderlund, f. 9.4. 1946. Þau eru
búsett í Svíþjóð, dóttir þeirra er
Jóhanna Iris, f. 20.6. 1985, búsett í
Svíþjóð. 2) Sverrir, f. 29.6. 1955,
kvæntur Marianne Blomberg, f.
14.7. 1947. Þau eru búsett í Svíþjóð.
3) Þóra, f. 18.12. 1960, gift Magnúsi
Gamalíel Gunnarssyni. Börn þeirra
eru: Gunnar Örn Magnússon, f. 8.7.
1988, Svavar Þór, f. 21.5. 1992, og
Sigríður Harpa, f. 19. júní 2001.
Mágur minn Ólafur F. Hjartar er
látinn. Við vorum jafnaldra. Kynni
okkar höfðu staðið í 60 ár eða jafn-
lengi og samband okkar Ingibjarg-
ar systur hans, sem er ein eftirlif-
andi barna þeirra Þóru Jónsdóttur
og Friðriks S. Hjartar, skólastjóra.
Hann eins og þau öll systkinin
nutu þess ríkulega að hafa alist upp
í því menningarlega umhverfi sem
skapaðist fljótt á heimili þeirra
Þóru og Friðriks, fyrst á Súganda-
firði, lengst á Siglufirði og að lokum
á Akranesi. En þau systkinin urðu
með vaxandi þroska, ekki aðeins
þátttakendur heldur og mótendur í
heimilisbragnum. Þar sveif hinn
bjartsýni andi aldamótakynslóðar-
innar, andi ungmennafélaganna,
Góðtemplarareglunnar og sam-
vinnuhreyfingarinnar yfir vötnum,
andi söngs og glaðværðar, dugn-
aðar og ósérhlífni með þátttöku í
hvers konar mannbætandi fé-
lagsstörfum samtímans. Ofangreind
viðhorf mótuðu systkinahópinn til
lífstíðar.
Ég rek ekki farsælan mennta- og
starfsferil Ólafs. En hann var hvar-
vetna mikils metinn starfsmaður.
Hógvær, samviskusamur og vand-
virkur, ekki framagjarn en einstakt
prúðmenni til orðs og æðis alla tíð.
Hann var skoðanafastur, en kunni
að virða viðhorf annarra.
Ég minnist hans sérstaklega
vegna starfa hans í þágu Góðtempl-
arareglunnar, en þar áttum við
samleið. Hann var mikilvirkur í for-
ystusveit reglunnar í Reykjavík um
árabil einkum í bst. Æskan og st.
Einingin. Margvísleg ritstörf hans í
þágu reglunnar verða ekki upptalin
hér. En sérstaklega vil ég þakka
honum fyrir ritstjórn hans við út-
gáfu Vorblómsins sem kom út um
árabil í bókaformi. Það var okkur
sem unnum að barnastarfi reglunn-
ar ómetanlegur stuðningur. Það var
mjög fjölbreytt að efni: sögur,
kvæði, skrítlur, leikir, að ónefndum
leikritum, sem börnin settu sjálf
upp á fundum, þeim mikið gleðiefni
og þroskandi. Allt efni ritsins var
framsett á smekklegan hátt og á
góðri íslensku. Myndefni á sama
máta.
Ólafur kynntist konu sinni Sigríði
Sigurðardóttur á Akranesi. Hún
reyndist honum traustur lífsföru-
nautur. Þau eignuðust þrjú börn. Á
vináttu okkar Ólafs og fjölskyldna
okkar bar aldrei skugga. En vík var
milli vina. Þau í Reykjavík en við
úti á landi. Hann var hjá mér í
vegavinnu í sumarleyfi sínu 1953.
Þar kynntumst við vel. Hann var
hvers manns hugljúfi í vinnuflokkn-
um og skapaði skemmtilegan anda
með glettni sinni og þó sérstaklega
vísnagerð um strákana og þeirra
margvíslegu háttsemi. Hann kom
mér á lagið við vísnagerð, sérstak-
lega ferskeytluna. Það hefur oft
verið mér dægradvöl síðan, en þó
einkum að safna völdum vísum.
Báðir fundum við okkar takmörkun
á því sviði og höfðum ekki hátt um
það föndur.
Ekki auðnaðist Ólafi að njóta
lengi ellinnar að starfslokum. Heila-
bilun svipti hann hæfni til þess. Síð-
ustu átta árin dvaldist hann á
hjúkrunarheimilinu í Skógabæ, þar
sem hann naut frábærrar umönn-
unar starfsfólks og daglegra heim-
sókna konu sinnar, sem ekki geng-
ur þó heil til skógar.
Hann þekkti sína nánustu lengst
af og virtist njóta augnabliksins
með þeim, en frumkvæði til sam-
ræðna hvarf fljótlega. Minnisstætt
verður hve lengi hann gat sungið
gömlu sálmana á helgistundum í
Skógabæ, en hann var söngmaður
góður og organisti. Síðustu árin gat
hann lengst tjáð sig og heilsað gesti
með einu sálmversi:
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni.
sitji guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig Jónsson.)
Undarlegt – en efni þessa erindis
segir e.t.v. allt um hugarheim hans
síðustu árin. Blessuð sé minning
hans.
Þorgils V. Stefánsson
og fjölskylda.
Í fyrstu Árbók Landsbókasafns,
Árbók 1964, er ég annaðist um eftir
að ég kom að safninu á því ári, seg-
ir svo m.a. í yfirliti um starfsemi
safnsins á árinu: Ásgeir Hjartarson
samdi á árinu skrá yfir íslenzk rit
1963 og þær skrár aðrar, er birtar
eru í þessari árbók … Ólafur F.
Hjartar hafði umsjón með bóka-
skrám safnsins og vann að endur-
skoðun þeirra og samræmingu, en
einnig að skráningu erlendra bóka.
Í árbókinni næstu á undan, Árbók
1962–1963, hafði birzt Skrá um
doktorsritgerðir Íslendinga, prent-
aðar og óprentaðar, 1666–1963, er
Bendikt S. Benedikz og Ólafur F.
Hjartar höfðu tekið saman. Sú skrá,
er var hin fyrsta sinnar tegundar,
var aukin fram til 1980 og gefin út í
Árbók 1981 (Reykjavík 1982).
Framhald þeirrar skrár birtist síð-
an sem Skrá um doktorsritgerðir
Íslendinga 1981–85 í Árbók 1986
(Reykjavík 1988), og var hvor
tveggja þessara skráa sérprentuð.
Kári Bjarnason vann að þessu verki
ásamt Ólafi F. Hjartar. Gera þeir í
inngangi skrárinnar nánari grein
fyrir henni allri. Ólafi F. Hjartar lét
mjög vel greinargerð af þessu tagi,
og kom það fram m.a. í grein hans í
Árbók Landsbókasafns 1967 um ís-
lenska bókaútgáfu 1887–1966, en
hún var enn aukin sem skýrsla hans
um íslenzka bókaútgáfu 1888–1962,
er stjórn Bóksalafélags Íslands
hafði birt í afmælisriti félagsins
1964. Skýringar Ólafs á töflu þeirri,
er fylgir árbókargreininni, eru
einkar fróðlegar þótt hann geri sér
grein fyrir, að ekki geti verið um
fullnaðartölur að ræða. En nýr tími
kallar nú á nýja yfirsýn yfir ís-
lenzka bókaútgáfu. Ólafur F. Hjart-
ar birti nokkrar góðar fróðleiks-
greinar í árbók safnsins, meðan
hans naut við. En hann lét fyrir
heilsu sakir með fyrra falli af starfi
sínu við safnið og var þar mjög
saknað. Hans er nú minnzt með
þakklæti af þeim sem samleið áttu
með honum á þeim vettvangi.
Finnbogi Guðmundsson.
Látinn er Ólafur F. Hjartar á 88.
aldursári, félagi okkar í stúkunni
Einingunni í IOGT, en þar hafði
hann verið félagi í tæplega 60 ár.
Ólafur hafði um árabil átt við van-
heilsu að stríða, en við eldri félagar
hans eigum góðar minningar um
ákaflega gott samstarf um áratuga-
skeið, því Ólafur var sérstaklega
traustur, fjölhæfur og virkur félagi.
Þegar Ólafur gekk til liðs við
Eininguna árið 1949 hafði hann áð-
ur verið félagi í góðtemplararegl-
unni sem ungur maður og féll því
strax vel inn í hópinn. Þátttaka
hans og hans ágætu konu, Sigríðar,
setti góðan svip á félagslífið, sér-
staklega á söngþáttinn, en Ólafur
bæði lék á hljóðfæri og æfði og
stjórnaði oft minni sönghópum sem
komu fram í dagskrá á fundum Ein-
ingarinnar.
Ólafur gegndi ýmsum stjórnar-
störfum í stúkunni, var m.a. æðsti-
templar. Þá lagði hann um skeið lið
barnastúkunni Æskunni sem
gæslumaður hennar, en Einingin er
verndarstúka Æskunnar. Þá starf-
aði hann auk þess fyrir Unglinga-
regluna, með setu í ritstjórn Vor-
blómsins um árabil, en Vorblómið
var lítil bók sem gefin var út árlega
um langt skeið. Ólafur var gerður
heiðursfélagi í Einingunni 1985 sem
þakklætisvottur fyrir hans góðu
störf í þágu hennar.
Á kveðjustund leiðir maður hug-
ann að því hversu góður félagi Ólaf-
ur var sem lagði bindindismálinu
mikilvægt lið með framlagi sínu í
fjölþættu starfi Bindindishreyfingar
til fróðleiks og skemmtunar.
Um leið og við eldri félagar í Ein-
ingunni minnumst með þakklæti
ljúfra og góðra stunda með Ólafi
sendum við Sigríði og fjölskyldunni
innilegar samúðarkveðjur. Blessuð
sé minning Ólafs F. Hjartar.
Einar Hannesson.
Ólafur Hjartar var einn af frum-
kvöðlum í stétt bókavarða sem
menntuðu sig til starfans. Eftir
stúdentspróf og kennarapróf fór
Ólafur til náms í bókasafnsfræði við
School of Librarianship við Uni-
versity College í London 1946 og
var þar einn vetur. Ólafur hefur
sagt frá dvöl sinni í London þar
sem lífið var býsna erfitt svona
stuttu eftir stríð og mikill skortur á
öllum nauðsynjavörum. Einkum var
það kuldinn sem var slæmur. Það
var kalt jafnt úti og inni og hann
segist hafa þurft að fá sent ull-
arteppi að heiman sem tengdamóðir
hans prjónaði handa honum til þess
að hann króknaði ekki alveg. Eftir
þennan fyrsta vetur voru pening-
arnir búnir og ráðamenn á Íslandi
synjuðu honum um fjárstyrk til
frekara náms. Heim komst Ólafur
með togara frá Hull og vann fyrir
farinu með kolamokstri fyrir kynd-
arann. Þegar heim kom var hann
lausráðinn í hlutastarf á Háskóla-
bókasafni því safnið hafði ekki fjár-
veitingu til að fastráða hann eða til
að hann gæti fengið fullt starf. Ólaf-
ur varð því að drýgja tekjurnar
meðfram bókavarðarstarfinu með
kennslu t.d. í Stýrimannaskólanum,
hjá Námsflokkum Reykjavíkur og
víðar. Þetta ástand var viðloðandi
allt til ársins 1957. Það ár fékk
Ólafur sitt fyrsta fasta bókavarð-
arstarf en það var í Borgarbóka-
safninu þar sem hann varð útibús-
stjóri í Hólmgarði. Ári seinna
losnaði staða á Landsbókasafni og
flutti Ólafur sig þá um set. Þar fékk
hann það verkefni að sjá um flokk-
un og skráningu erlendra bóka sem
þangað bárust. Ólafur fékk síðan
deildarstjórastöðu í Landsbókasafni
1973 og gegndi þeirri stöðu allt þar
til hann fór á eftirlaun.
Ólafur varð fyrsti stundakennari í
bókasafnfræði við Háskólann og hóf
kennslu í skráningu og annarri
safnfræði árið 1960, en Björn Sig-
fússon, háskólabókavörður hafði
stofnað til kennslu í greininni árið
1956. Ólafur sinnti fagi sínu af alúð
og metnaði. Hann skrifaði um bóka-
safnsfræði og bókfræði, gaf út
Bókasafnsrit I með Birni Sigfús-
syni, sá um skrá um doktorsritgerð-
ir Íslendinga árum saman, setti
saman skrá um Vesturheimsprent
og skrá um íslenska bókfræði sem
var kennslubók í bókasafnsfræði
um árabil. Auk þess var hann í hópi
bókavarða sem gaf út bók um flokk-
un árið 1970. Hann var allra manna
fróðastur um bókmerki, átti merki-
legt safn bókmerkja sem hann gaf
Landsbókasafni. Ólafur var einn af
stofnendum Bókavarðafélags Ís-
lands árið 1960, en það voru fyrstu
samtök bókavarða í íslenskum
bókasöfnum og gegndi hann mörg-
um trúnaðarstörfum fyrir það félag.
Hann varð heiðursfélagi Bóka-
varðafélags Íslands árið 1985 á 25
ára afmæli félagsins. Bókavarða-
þing sótti hann, innan lands og er-
lendis, og fylgdist vel með í sínu
fagi. Ólafur var mikill bindindis-
maður og á unga aldri gekk hann í
barnastúku. Heiðursfélagi varð
hann í stúkunum Æskunni nr. 1 og
Einingu nr. 14 og í Stórstúku Ís-
lands.
Við, sem kynntumst Ólafi, minn-
umst hans með virðingu og þökk
sem frumkvöðuls og fagmanns í
bókasafnsfræði. Eiginkonu hans og
aðstandendum öllum færum við
innilegar samúðarkveðjur.
Sigrún Klara Hannesdóttir,
landsbókavörður.
ÓLAFUR F.
HJARTAR
✝ Sigrún Eiríks-dóttir fæddist á
Syðri-Sýrlæk í Vill-
ingaholtshreppi í
Árn. 23. febrúar
1918. Hún lést á
dvalar- og hjúkrun-
arheimilinu Grund
við Hringbraut í
Reykjavík 7. maí
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Eiríkur Magnússon
bóndi og smiður, f.
29. ágúst 1883, d.
20. desember 1957,
og Þorkelína Sigrún Þorkelsdótt-
ir húsfreyja, f. 22. október 1891, d.
7. ágúst 1982. Systkini hennar eru
Jóhanna, f. 3. september 1915, d.
1. febrúar 1998; Magnús, f. 27. júlí
1916, d. 29. apríl 2006; Gíslína
Guðrún, f. 10. febrúar 1919; Krist-
ján, f. 29. júní 1920; og Þóra, f. 19.
febrúar 1923, d. 5. október 2002.
Maður Sigrúnar var Páll Rósin-
kranz Pálsson bryti,
f. 18. maí 1909, d.
21. september 1997.
Kjörsonur þeirra
þeirra er Óskar
Pálsson bifvéla-
virki, f. 9. desember
1952. Kona hans var
Hrefna N. Guðna-
dóttir. Þau skildu.
Börn þeirra eru: 1)
Páll Pósinkranz, f.
18. janúar 1974,
kvæntur Sigríði M.
Ólafsdóttur. 2) Jó-
hannes, f. 19. sept-
ember 1975, unnusta Valgerður
Guðsteinsdóttir. 3) Sigrún, f. 3.
ágúst 1982, gift Hannesi S. Sig-
urðssyni. 4) Erna Elísabet, f. 2.
ágúst 1992.
Sigrún vann lengst af við af-
greiðslu- og þjónustustörf.
Útför Sigrúnar verður gerð frá
Fossvogskapellu í dag og hefst at-
höfnin klukkan 11.
Elsku amma. Takk fyrir allar
þessar góðu og yndislegu minn-
ingar sem ég á um þig.
Ég man þegar ég kom í pössun
til þín og afa á Eiríksgötuna, það
var margt brallað, t.d. settar upp
alls kyns verslanir milli rennihurð-
anna í borðstofunni. Oftast var það
skartgripabúð þar sem allir skart-
gripirnir þínir voru til sölu og þú
og afi voruð dyggir viðskiptavinir.
Síðan var alltaf farið í sund í
Sundhöllina. Ég gæti talið upp
fullt af góðum minningum en ég
geymi þær allar í hjarta mínu.
Hjartans þökk fyrir alla umhyggj-
una.
Hittumst seinna hinum megin.
Sigrún litla.
Það er með söknuði en líka með
miklu þakklæti sem ég set nokkur
kveðjuorð á blað.
Sigrún Eiríksdóttir mín yndis-
lega vinkona er farin heim til
Drottins sem hún þjónaði og elsk-
aði meðan hún lifði.
Ég er svo óendanlega þakklát
fyrir að hafa mátt kynnast og
verða samferða henni í svo mörg
ár. Öll hennar kærleiksverk sem
hún sýndi mér og mínum get ég
aldrei endurgoldið – ég fel Drottni
að launa henni það allt.
Páll postuli hvetur okkur til
þess að virða fyrir okkur líf þjóna
Drottins sem á undan eru gengnir.
Aðalsmerki Sigrúnar voru hóg-
værð, nægjusemi og óendanleg
fórnfýsi sem hún sýndi þeim sem
hún elskaði og einnig í verki
Drottins.
Hún elskaði samfélagið við vin-
ina í Hörgshlíð 12 og orð Guðs
geymdi hún í hjarta sínu til hinstu
stundar.
Um jólin heimsótti ég hana sem
oftar og ég mun aldrei gleyma því
þegar hún hélt í hönd mína og fór
með jólaguðsspjallið.
Tárin trítluðu niður kinnar okk-
ar beggja – þetta var yndisleg
stund.
Ég kveð hana með versi úr
sálmi sem ég trúi að hún syngi
núna heima í dýrðinni hjá Guði:
Dýrð ég flyt þér, Drottinn mildi.
Dýrð fyrir að þú heyrir bæn.
Dýrð fyrir hjálp er dimma vildi.
Dýrð fyrir hnoss þín mild og væn.
Dýrð fyrir gleði’í dulum barmi.
Dýrð fyrir veginn himins til.
Dýrð fyrir tár sem drupu af hvarmi.
Dýrð fyrir það sem ég ei skil.
(Þýð. Á.E.)
Guð geymi þig.
Hrefna.
SIGRÚN
EIRÍKSDÓTTIR