Morgunblaðið - 31.03.2007, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 31. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
TÓLF kórar frá öllum Norðurlönd-
unum keppa um Tónlistarverðlaun
Norðurlandaráðs í ár, en verðlaunin
verða afhent á Norðurlandaráðs-
þinginu í Ósló í lok október. Verð-
launin nema 350 þúsundum danskra
króna, eða um 4 milljónum íslenskra
króna. Í fyrsta sinn í sögu tónlistar-
verðlaunanna er þema ársins kór-
söngur, en annað hvert ár er verð-
launað fyrir tónverk, en árið á móti
falla verðlaunin flytjendum tónlistar
í skaut. Fyrir nokkrum árum var
tekinn upp sá siður að velja þema
þegar flytjendaverðlaunin eru veitt.
Samtals eru 12 kórar tilnefndir og
hvert hinna fimm Norðurlanda til-
nefnir tvo kóra. Sjálfstjórnarsvæðin
Færeyjar og Grænland tilnefna einn
kór hvort, en engin tilnefning kom
frá Álandseyjum.
Danir tilnefna kórana Ars Nova
og DR Radiokammerkoret / DR
Vokalensemblet – Útvarpskór
danska ríkisútvarpsins. Finnar til-
nefna Philomela og EMO Ensemble,
Færeyingar kórinn Tarira og Græn-
lendingar Grønlands Nationalkor –
Þjóðkór Grænlands. Fyrir hönd Ís-
lands eru kórarnir Schola Cantorum
og Hamrahlíðarkórinn tilnefndir.
Norðmenn tilnefna Det Norske
Solistkor – Norska einsöngvarakór-
inn og Vokal Nord. Svíar tilnefna
Radiokören – Útvarpskórinn og
Eric Ericsons Kammarkör.
Tilnefnt
í tónlist
Hamrahlíðarkórinn
og Schola Cantorum
Morgunblaðið/Jim Smart GÓÐIR gestir, Hyperion-
tríóið frá Þýskalandi heldur
tónleika í Salnum annað
kvöld kl. 20. Tríóið var stofn-
að árið 1999 og tveimur árum
síðar vann það til fyrstu verð-
launa í Brahms-keppninni í
Pörtschach. Á efnisskránni
er Píanótríó eftir Mozart og
Erkihertogatríóið eftir
Beethoven. Þá verður einnig
frumflutt Tríó nr. 2, sem hópurinn bað Atla Heimi
Sveinsson að semja fyrir sig. Atli tileinkar tríóið
Thor Vilhjálmssyni rithöfundi. Hyperion-tríóið
skipa Oliver Klipp fiðluleikari, Katarina Troe
sellóleikari og Hagen Schwarzrock píanóleikari.
Tónlist
Frumflytja verk
eftir Atla Heimi
Hyperion-tríóið
KVIKSÖGUKVÖLD verður í
Tjarnarbíói á morgun kl. 17.
Kviksaga er miðstöð kvik-
mynda og fræða; vettvangur
þar sem fræði og kvikmyndir
mætast, eins og við gerð heim-
ildarmynda. Myndir kvöldsins
eru Our Nation, um unglinga-
menningu í Kóreu, Talking
Trauma, með frásögnum
sjúkraflutningamanna, og
Negotiating City, sem byggð
er á rannsóknum Kristins Schram á leigubílstjóra
í Edinborg. Kristinn er þjóðfræðingur og segir frá
fræðilegum bakgrunni heimilda myndanna. Allir
eru velkomnir og aðgangur ókeypis.
Kvikmyndir og fræði
Krassandi kviksaga
fer á kreik
Kristinn Schram
ÍSLENSK-færeyska
tríóið Trisfo heldur út-
gáfutónleika í Norræna
húsinu annað kvöld kl. 20.
Hvatamaður að stofnun
tríósins er færeyski
kontrabassaleikarinn
Edvard Nyholm Debess, en auk hans skipa
tríóið Kjartan Valdemarsson og Sigurður
Flosason. Tríóið hefur starfað um fjögurra ára
skeið og komið fram í Færeyjum, Íslandi og
Hjaltlandseyjum. Trisfo hefur á stefnuskrá
sinni sameiningu Íslands og Færeyja og þegar
fram líða stundir útvíkkun keisaradæmis Norð-
ur-Atlantshafsins með innlimun annarra Norð-
urlanda.
Tónlist
Sameining Íslands
og Færeyja
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
Í ÓÐINSVÉUM í Danaveldi er verið
að endurskipuleggja hafnarsvæðið og
fyrirhugað er að reisa þar nýjan mið-
bæjarkjarna. Hér á landi er stödd
sendinefnd með borgarstjóra Óð-
insvéa, Jan Boye, í fararbroddi, en er-
indi nefndarinnar er að kynna hug-
mynd um að reist verði vestnorrænt
menningarhús á hafnarsvæðinu. Þar
er nú fyrir Grænlandshús, en gert er
ráð fyrir að hlutverki þess verði
breytt, verði nýju hugmyndirnar að
veruleika.
Erindi sendinefndarinnar er ekki
að safna peningum heldur einungis að
kynna hugmyndina. Fjáröflun gengur
vel og munu Óðinsvé sjá um að kaupa
lóð og setja nokkurt fé í reksturinn.
Bent A. Koch, sem á sínum tíma
kom við sögu í handritamálinu, er
einn sendimannanna dönsku. Hann
segir að vestnorræna húsinu verði
ætlað að vera í senn samkomustaður
Grænlendinga, Íslendinga og Fær-
eyinga og jafnframt sýningargluggi
vestnorrænnar menningar.
„Í húsi sem þessu væri hægt að
kynna þjóðirnar þrjár og menningu
þeirra, “ segir Bent Koch. „Það má
hugsa sér einhvers konar samstarf við
Norður-Atlantshafsbryggjuna í
Kaupmannahöfn, sem stendur fyrir
margvíslegri menningarstarfsemi.
Munurinn á þessum tveimur menn-
ingarhúsum yrði þó í mínum huga sá,
að í húsinu í Óðinsvéum ættu ung-
menni frá vestnorrænu löndunum sér
menningarlegan samastað og athvarf.
Þar ættu líka að vera vinnustofur,
gestaíbúðir, samkomusalir og margt
fleira.“ Bent Koch segir að verði hug-
myndin að veruleika verði Græn-
landshúsið, sem stendur í dag, selt og
andvirðið sett í nýju bygginguna. „Við
munum þurfa að sækja um styrki til
viðbótar. Við viljum að þetta hús verði
sjónarhóll og kennileiti vestnorrænu
menningarinnar í Danmörku, og að
það verði fallegt og nútímalegt og að
fólk vilji sækja það heim.“
Nokkur hundruð Íslendinga eru
búsett í Óðinsvéum að sögn Koch, og
eru flestir þeirra við nám. „Rúmlega
900 Íslendingar hafa fasta búsetu á
Fjóni, og því tel ég að góður grund-
völlur sé fyrir því að húsið verði lif-
andi.“ Óðinsvé hafa þegar lagt millj-
ón krónur danskar, eða um tólf
milljón íslenskar krónur, í lóðar-
kaupin.
Spurður hvort Óðinsvéabúar og
aðrir Danir komi til með að sýna
vestnorrænu húsi áhuga telur Bent
Koch svo vera. „Þetta hús verður
kennileiti og áfangastaður allra í
borginni. Staðsetning þess verður
mjög góð og formaður Íslendinga-
félagsins hér er þegar búinn að útbúa
lista yfir allt sem húsið gæti orðið.“
Vestnorrænt
kennileiti
Óðinsvé reisa menningarhús við höfnina Óðinsvé Höfnin þar sem hugmynd er um að byggja vestnorræna húsið.
Mælikvarðar á listhneigðþjóða geta verið margskonar. Hvað lagt er mik-
ið fé til lista, hversu mörg eða
heimsþekkt afrekin eru, á hve
gömlum merg er staðið o.s.frv.
Sennilega verða þó seint allir sátt-
ir um hvað vegur þyngst.
Sjálfum hefur mér fundizt einn
mælikvarði bera af öðrum, a.m.k.
um tjáningarlistir: almenn út-
breiðsla þeirra meðal landsmanna.
Í fyrsta lagi mæld í horfi og
hlustun. Hvað ljósvakamiðla varð-
ar má að vísu deila um nið-
urstöður kannana fyrir dæmigerð-
ar þarfir auglýsenda, en hins
vegar ætti að vera auðvelt að taka
saman statístík um selda að-
göngumiða að leiksýningum og
tónleikum. Þær tölur segja líka
meira um raunverulegan áhuga
viðtakenda en hvenær, hve mörg
og hve lengi viðtæki heimilanna
eru opin á tiltekinni bylgjulengd.
  
Í öðru og áþreifanlegra lagi ermælikvarði beinnar þátttöku
almennings í flutningi. Sú við-
miðun kraftbirtist mér fyrir ald-
arfjórðungi í Bandaríkjunum þar
sem allt fæst fyrir peninga. Þar er
framleitt mest afþreyingarefni á
byggðu bóli og flestum í lófa lagið
að verða sér úti um hvaðeina sem
hugurinn girnist. En þó að hátt í
3.000 árlegir tónleikar stæðu al-
menningi ókeypis til boða á vegum
háskólans sem ég stundaði bar
sáralítið á öðrum hlustendum en
stúdentum. Maður hitti oft bæj-
arbúa á förnum vegi sem vissu
ekki einu sinni af tilvist mennta-
setursins, og fóru ekki dult með
það: „I don’t know, and I don’t
care!“
  
Við slíkar aðstæður er viðbúiðað fáir finni hjá sér hvöt til
að leggja sjálfir eitthvað til mál-
anna. Ólíkt hér á landi þar sem
varla gefst það fábýlt þorp sem
ekki á sér leikfélag, með allt upp í
fjórða hvern íbúa sem virkan með-
lim. Án þess að eiga neinar
UNESCO-tölur handbærar hygg
ég að Ísland myndi sömuleiðis
gera sig vel á heimsvísu í höfða-
töluúttekt á kórþátttöku og nem-
endafjölda í klassísku hljóð-
færanámi. Að ekki sé minnzt á
þann aragrúa ungs fólks sem
syngur eða spilar í bílskúrsbandi
af mismiklu listfengi en ávallt
brennandi áhuga.
Sá áhugi ætti að skila sér í sam-
svarandi aðsókn að tónleikum og
leiksýningum, enda virðist það
eiga vel við rokktónleika. Ungt
fólk fer meir út á lífið en aðrir,
veltuvaggið er orðið býsna sýni-
legt í formi vídeómynda í sjón-
varpi og nýtur auk þess marg-
faldrar athygli fjölmiðla hjá því
sem áður var. Ekki á hann síður
við leiksýningar ef marka má að-
streymi sem varla á sér hliðstæðu
í vestrænum heimi. Klassíkin,
einkum kammertónlistin, virðist að
vísu eiga í nokkurri vök að
verjast, þótt mér sé til efs að
heildaraðsókn hafi minnkað að
ráði. Alltjent verður að telja
ástandið furðugott miðað við lítinn
„sýnileika“, miklar forsendukröfur
til hlustenda og langæjan skort á
viðunandi hljómleikasal fyrir SÍ.
  
En orðan á sér bakhlið. Fleirivirðast nefnilega vilja vera
höfðingjar en óbreyttir indjánar.
Fyrr í vetur kom fram af
Mbl.grein að mun fleiri ungmenni
hefðu hug á blaðamennsku en læsu
dagblöð(!) Keimlík afstaða ku farin
að gera vart við sig í leiklist-
arheimi þótt engin hafi ég gögn
um það. Hitt þykir mér aftur auð-
sætt að hvorki nemendur né full-
veðja hljómlistarmenn eru jafn-
fjölséðir á tónleikum og vænta
mætti.
Hvað veldur? Ófullnægjandi af-
sláttartilboð á miðaverði til tónlist-
arnema? Eftir öllu að dæma virðist
a.m.k. ekki einhlít leið til að fjölga
í tónleikasölum framtíðar að örva
ungt fólk til hljóðfæranáms. Það
þarf líka að örva meðsköpun ein-
beittrar hlustunar.
Kannski ætti SÍ að hafa þetta í
huga þegar hljómsveitin heimsæk-
ir grunnskóla – að stjörnurnar
sem kvikna í augum krakkanna
spretta ekki síður af löngun til að
spila en hlusta.
Höfðingjar og indjánar
» Ólíkt hér á landi þarsem varla gefst það
fábýlt þorp sem ekki á
sér leikfélag, með allt
upp í fjórða hvern íbúa
sem virkan meðlim.
Höfðingjar Stjörnurnar sem kvikna í augum krakkanna spretta ekki
síður af löngun til að spila en hlusta.
AF LISTUM
Ríkarður Ö. Pálsson
Morgunblaðið/Ásdís
VORTÓNLEIKAR Söngsveitarinn-
ar Fílharmóníu verða í Langholts-
kirkju annað kvöld og þriðjudags-
kvöld kl. 20 báða dagana.
Flutt verða
þrjú kórverk frá
19. öld eftir meist-
arana Brahms,
Mendelssohn og
Schubert. Richte
mich Gott er stutt
mótetta fyrir átt-
radda kór eftir
Felix Mendels-
sohn. Í mótett-
unni syngjast
karlaraddir og kvenraddir oft á. Text-
inn er fenginn úr 43. Davíðssálmi.
Warum ist das Licht gegeben er mót-
etta eftir Jóhannes Brahms við texta
úr Jobsbók. Verkið er mjög drama-
tískt og pólífónískt með mikilli
krómatík og krefst mikils af kórnum.
Messa í As-dúr eftir Franz Schubert
er fyrir kór, fjóra einsöngvara og
stóra hljómsveit. Verkið er eitt það
viðamesta sem Schubert samdi á
sinni stuttu ævi enda var hann mörg
ár að ljúka því. Hann var einstaklega
stoltur af verkinu og sendi það víða til
að sýna fram á hvers hann var megn-
ugur. Í messunni koma einkenni
Schuberts skýrt fram þar sem mikið
er um fallegar laglínur. Verkið flutti
Söngsveitin Fílharmónía fyrir 30 ár-
um með Sinfóníuhljómsveit Íslands
undir stjórn Marteins H. Friðriksson-
ar og var það frumflutningur á Ís-
landi.
Einsöngvarar á tónleikunum eru
Hulda Björk Garðarsdóttir, Nanna
María Cortes, Jónas Guðmundsson
og Alex Ashworth. Sif Tulinius leiðir
hljómsveitina og Magnús Ragnarsson
stjórnar.
Þýsk róm-
antík hjá
Fílharmóníu
Magnús
Ragnarsson