Samvinnan - 01.08.1985, Blaðsíða 18

SJÁVARÚTVEGUR SAMVINNUMANNA
Hcr á landi hafa
samvinnufélögin
yfirleitt tekið meiri
þátt í atvinnustarf-
semi en annars
staðar þekkist.
fyrirtækinu áður. í hinu tilvikinu, sem
til greina gat komið að skoða, var ekki
sú samstaða heimamanna, sem þarf
að vera fyrir hendi til þess að sam-
vinnufélag geti komið til aðstoðar.
Það er ef til vill að breytast nú. Við hin
fyrirtækin var ekki rætt.
En til hvers vildu einkafyrirtækin
selja? Þrjú þeirra hygg ég að hafi
ætlað sér að bjarga sér frá gjaldþroti.
Hin þrjú hygg ég að hafi ætlað að
fjárfesta í einhverju arðbæru. Eitt
Sölumiðstöðvarhús hætti rekstri á s.l.
ári og hófu eigendur þess að byggja
verslunarmiðstöð í staðinn. Ekki ætla
ég að lá þeim það, síður en svo, en
hins vegar er þetta veigamikill þáttur
í því sem við erum að tala um hér í
kvöld. Rétt er að taka fram að eigend-
ur þessa húss leituðu ekki til sam-
vinnufélags um kaup á eignum sínum,
sem er þó það algengasta þegar svona
stendur á.
• Hugmyndafræði samvinnunnar.
Eins og menn vita á samvinnuhreyf-
ingin upphaf sitt í iðnbyltingunni.
Iðnbyltingunni fylgdu miklir mögu-
leikar um bættan efnahag. En jafn-
framt benti allt til þess að í kjölfarið
fylgdi meiri misskipting efnalegra
gæða en áður höfðu þekkst. Ástæðu-
laust er að fara nánar út í orsakir þess
hér.
En þetta varð til þess að margir
leituðu nýrra leiða til skiptingar lífs-
gæðanna. Ein þeirra leiða sem mönn-
um sýndist fær var leið samvinnunnar.
Sú leið að margir fjárvana menn tækju
sig saman um rekstur og notuðu
arðinn af rekstrinum til þess að byggja
upp nauðsynlega rekstrarfjárstöðu.
Þessi leið hefur reynst mjög vel fær í
mörgum tilvikum og hefur orðið til
réttlátari skiptingar en annars hefði
orðið.
Samvinnustarf gerir miklar kröfur
um félagslegan þroska. Völd hvers
félaga eru mjög lítil og áhrif hvers
félags á þróun mála eru minni en
margir vilja sætta sig við. En þannig
hlýtur það jafnan að verða í samvinnu-
félagi. Einn félagsmaður af þúsund
eða tíu þúsund getur ekki búist við að
hafa mikil persónuleg áhrif. Þess
vegna eru það meginstraumar innan
hvers félags sem ráða ferðinni. Og
hver einstakur félagsmaður getur lagt
sitt af mörkum til þess að hafa áhrif á
hvert þessir meginstraumar liggja. Það
hefur ekki alltaf mest áhrif sem sagt er
á fundum innan félagsins. Oft hefur
það ekki minna að segja sem félags-
menn ræða sín á milli og koma síðan
á framfæri við þá, sem falin hefur
verið forysta hverju sinni.
Hér á landi hafa samvinnufélögin
yfirleitt tekið meiri þátt í atvinnustarf-
semi en annars staðar þekkist. Þetta
hefur ekki gerst vegna þess að ein-
hverjir toppar hafi tekið ákvörðun um
að svo skuli vera. Þetta hefur gerst
vegna nauðsynjar félagsmanna á
hverjum stað á hverjum tíma. Nauð-
synjar, sem félagsmenn hafa vísað til
síns félags að leysa í stað þess að bíða
þess að aðrir kynnu hugsanlega að
gera eitthvað til lausnar. Þessi nauð-
syn varð til þess að samvinnuhreyfing-
in tók meiri þátt í atvinnulífinu í
heimskreppunni miklu en áður og
þessi nauðsyn veldur því að samvinnu-
hreyfingin beitir sér nú af fullum krafti
í uppbyggingu sjávarútvegsins, þegar
margir aðrir virðast vera að yfirgefa
hann.
18