Vikan - 06.04.1967, Blaðsíða 20

Hér sést Rommel marskálkur (til hægri) heilsa Hitler, meðan allt lék í lyndi
milli þeirra. Hann stjórnaði þýzka Aíríkuhernum og varð Irægur af. Raunar
var sá hluti hersins, sem þekktur varð undir nafninu Afríkuher Rommels,
aðeins lítill hluti alls þýzka liðsins þar suður frá, en það var á víð og dreif um
mikinn hluta Norður-Afríku.
Ó Ungir menn á leið til ís-
lands árið 1939. Uórenz er
hægra megin og reykir
pípu.
í Afríkusól. Lorcnz
situr vinstra megin
á bílnum. £
Fjórir félagar úr vclaher-
deild Rommels. ,,Ég hcld að
þetta hafi verið eini bjór-
inn, sem við fengum í
Afríku," sagði Lorenz. Hann
stendur til hægri. O
naumindum að okkur tókst að urga
fyrir farinu með Lyru gömlu, með
því að selja myndavélarnar okkar
og hjólin og annað sem við gótum
við okkur losað. Loks komumst við
þó til Bergen, en óttum ekki grænan
eyri. Við fórum upp í danska sendi-
róðið og báðum um lán. Eg man,
að þetta var á afmæli danska kon-
ungsins, líklega í septemberlok, því
sendiráðið var fánum skreytt. Jú,
við gátum fengið lánað, á þann
hátt að sendiráðið borgaði fyrir
okkur matinn á veit'ingahúsi þann
dag, og svo gátum við komið dag-
inn eftir niður á járnbrautarstöð og
fengið farmiða til Kaupmannahafn-
ar. Ekkert skotsilfur. Við notuðum
daginn til að skoða okkur um í
Bergen, og næsta dag mættum við
á járnbrautarstöðinni. Þar kom mað-
ur frá sendiráðinu og lét okkur hafa
farmiðana og fimm krónur að auki
í vasapeninga, allt gegn kvittun.
Og ég man, að karlinn gekk fram
og til baka á brautarpallinum, þar
til lestin var komin á skrið, til að
vera viss um, að við styngjum ekki
af til að selja farseðlana. — Þeir
sendiráðsmennirnir hafa víst haft
slæma reynslu af sumum þeirra,
sem komu til að fá lán hjá föður-
landinu.
Þegar til Danmerkur kom, flýtti
ég mér að borga iánið, svo ekki
20 VIKAN 14-tbl-
kæmist upp um mig. Ég átti þar
nokkrar krónur, rétt rúmlega það
sem ég þurfti til að borga lánið, en
það var nókkuð há upphæð miðað
við verðlag. Ferðin frá Bergen til
Danmerkur kostaði 90 krónur, en
mánaðarkaupið var 110 krónur.-
Það þætti dýrt nú.
Þá fór ég að vinna sem fjósa-
maður í Danmörku og hætti að skrá
mig sem þýzkan ríkisborgara. Vorið
eftir hernámu Þjóðverjar Danmörk,
og fór þá að fara um mig. Ég hafði
fengið boð um að mæta til her-
skráningar, en ekki í ábyrgðarbréfi,
svo ég lét sem ég hefði aldrei feng-
ið það í hendur. Ég reyndi að halda
mig eins langt frá Þjóðverjum og
mögulegt var, en það var erfitt f
Danmörku á þessum tímum, því
þeir voru um allt. Stundum hefði
verið gaman að tala við strákana,
en ég forðaðist að láta uppi að ég
kynni orð í þýzkri tungu. En ein-
hvern veginn komst upp um mig.
Ekki veit ég hvernig, en Danmörk
er ekki stór og tíðindi spyrjast þar
sem annars staðar. Svo var hringt
til mín frá þýzka sendiráðinu.
Þjóðverjinn byrjaði strax að
bölva. Ég greip fram í og hótaði
að leggja á, ef hann væri að for-
mæla mér. Þá skipaði hann mér að
mæta í Arósum eftir fjóra daga til
herskráningar.
Hefði ég þá verið eins klókur og
ég er nú orðinn, hefði ég aldrei
farið þangað, heldur beint til Kaup-
mannahafnar og þaðan einhvern
veginn yfir sundið til Svíþjóðar. En
ekki hugsaðist mér það þá.
í lestinni hitti ég hóp af Þjóð-
verjum, sem höfðu farið að eins og
ég. Við bjuggumst við öllu illu
vegna óhlýðninnar, en það var tek-
ið vel og kurteislega á móti okkur,
við fengum hádegismat og kvöld-
mat, vorum munstraðir í herinn og
svo fengum við að fara heim aftur.
Því hafði enginn búizt við. Allra
sizt ég, sem átti alltaf von á því að
verða tekinn fastur út af því, að ég
hafði mótmælt nasistafundi, meðan
ég var á skóla í Danmörku. Og ég
hafði ástæðu til að halda, að ég
væri á svörtum lista. Þegar skólinn
var úti, sama árið og ég mótmælti
nasismanum, var farið í ferðalag
til Þýzkalands. Skólastjórinn, Hans
Lund, kallaði mig fyrir sig og sagði:
— Þú ferð ekki með. Þú hélzt þessa
ræðu, og þú ferð ekki með. Og
þegar bíllinn kom að landamærun-
um, var þaulleitað í honum — að
mér. Svo það var varla nema von,
að ég væri svolítið smeykur.
Nokkrum dögum eftir herskrán-
inguna fékk ég svo ábyrgðarbréf,
þar sem mér var gert að mæta til
þjónustu. Ég átti að koma til Wupp-
ertal í Ruhrhéraðinu, og allt var á
kafi í snjó í Danmörku. Járnbraut-
irnar gengu ekki nema með höpp-
og glöppum vegna ófærðar. En
við komumst þetta samt, og allir
vorkenndu okkur þessi ósköp, aum-
ingjunum, sem voru að fara í stríð-
ið. Ég var settur í „véladeild", það
er hóp, sem átti að þjálfa í að aka
þungaflutningabílum. Þótt við vær-
um búnir að taka bílpróf einu sinni,
sögðu þeir að það gilti ekki neitt,
því við kynnum ekki einu sinni að
ýta farartæki upp brekku sjálfir.
Þetta var fjögurra mánaða erfið
þjálfun, en ég komst kannski léttara
út úr því en allur fjöldinn, því ég
var sterkur og harður af mér, með-
an ég var upp á mitt bezta. En það
get ég sagt þér, að það er áreiðan-
lega slæmt að vera hermaður, en
hátíð móti þv( að vera hermaður
fyrir þjóð, sem maður hatar meira
en flest annað. Því ég var almn
upp á dönsku, mjög þjóðlegu heim-
ili, þótt það væri sunnan við landa-
mærin. Maður er óánægður með
allt og mótfallinn flestu, en þorir
ekkert að segja, því í Þýzkalandi
mátti ekki opna munninn á þessum
tíma. Svo mikið vissi ég, frá því að
var krakki.
En þarna var sem sagt skotið og
marsérað og bílpróf tekið upp á
nýtt, við vorum látnir skríða og