Skírnir - 01.01.1917, Blaðsíða 76

Skírnir]
V estur-íslendingar.
69>
Það finnur bezt hver sá, sem að heiman kemur«. Og á
bls. 57 segir hann ennfremur: »Og ætti mönnum nú að
verða það ljóst, að það er ekki nema fum og fimbulfamb,
þegar talað er um »þjóðarbrotin íslenzku, vestan hafs og
austan«. Þvi að það er ekki til nema ein íslenzk þjóð, og
hún á heima á Islandi«.
Eg liefi síðastliðið sumar átt því láni að fagna að fara
um flestallar bygðir Islendinga í Yesturheimi hérna megin
Klettafjalla, flytja fyrir þeim erindi um viðhald íslenzks
þjóðernis í Vesturheimi,1) tala við þá og kynnast þeim, þó
á ferð og flugi væri, og þegar eg hugsa um fólkið sem
eg kyntist þannig og svo les þennan dóm Magnúsar prests,
þá veit eg naumast hvort eg á að hlæja eða reiðast, svo
mikil og ósanngjörn fjarstæða virðist mér hann vera.
Á hverju þekkjum vér þjóðernin að? Fyrst og fremst
á því, að menn af sama þjóðerni geta talað móðurmál sitt
hver við annan, eiga sameiginlega ætt og sögu, sameigin-
legar bókmentir, sameiginlegan menningararf, og skilja því
liver annan greiðlegar og betur en menn af óskyldum
þjóðernum. En að þetta eigi alt við um »þjóðarbrotin ís-
lenzku, vestan hafs og austan«, því getur enginn neitað
með sanni.
Það er ekki nema eðlilegt, að fiokkur manna sem
flytur í aðra heimsálfu, sezt þar að meðal annarar þjóðar,
stundar nýjar atvinnugreinir og lærir nýtt mál, sem beita
verður undir eins og kemur út fyrir vébönd heimilisins,
fái að nokkru leyti nýtt snið á sig, nýtt fas, nýjar venjur
og í sumum efnum nýjan hugsunarhátt. Þetta er alt
einskonar hamur, sem skapast ósjálfrátt af samlífinu við
umheiminn. Og í þessum ósjálfráða ham kemur írauninni
lítið frain af frumlegu eðli mannsins:
„Því siðir og hugsanir dagsins í dag
þar drotna ineð óskornð völd,
!) Guðm. Einnbogason: Um viðhald isienzks þjóðernis í Vesturheimi
Erindi flutt viðsvegar i bygðum Islendinga í Vestnrheimi. Winnipeg,
Prentsmiðja Columhia Press, Ltd. 1916.