Skírnir - 01.01.1917, Blaðsíða 79

72
V estur-í slendingar.
[Skírnir'
oss bróðurþel, þá er hart að deila um það við nokkurn
mann, hvort þeir eigi að teljast Islendingar eða ekki.
Vestur-íslendingar eru ennþá lifandi kvistur á þjóð-
armeið Islands, og þeir eru það oss sem lieima búum að
þakkarlausu, því að þeir haía starfað að viðhaldi þjóð-
ernis sins upp á eigin spýtur og enga teljandi hjálp feng-
ið til þess héðan að heiman. Jafnframt hal’a þeir áunnið’
sér traust og virðingu þeirra. þjóða sem þeir hafa
átt saman við að sælda. í erindi því er eg fiutti á 32
stöðum í íslendingabygðum í Vesturheimi hélt eg því fram,.
að Vestur-íslendingar ættu að reyna að halda íslenzku
þjóðerni þar við svo lengi sem unt væri og reyndi að
sýna fram á, hver hagur þeim gæti verið að því og
hverjar leiðir væru helztar til þess. Og það er sannfær-
ing mín, að sé rétt á haldið, þá geti íslenzk tunga og þar
með íslenzkt þjóðerni haldist enn all-lengi í Vesturheimi,
einkum í sveitunum, þó engir teljandi fólksfiutningar
verði héðan vestur um haf, sem eg ekki býst við. Og
eg skal nú drepa á hitt, hvaða hagur oss Islendingum
liér heima væri að því, að íslenzk tunga og þjóðerni
hóldist þar sem lengst.
Fyrst er þá að líta á það, að bókmentum vorum er
mikill styrkur að Vestur-íslendingum. Þeir leggja ekki
að eins sinn skerf til íslenzkra bókmenta með því sem
þeir rita, heldur kaupa þeir og mikið íslenzkar bækur og
auka þannig bókamarkað vorn. En aðalatriðið virðist
mér þó það, að Vestur-Islendingar eru í ýmsum efnum
landnámsmenn fyrir bókmentir vorar og menningu. Það
er svo um hverja þjóð, að stærð hennar annars vegar
og náttúra landsins hins yegar veldur miklu um það,.
hvaða gáfur koma helzt i l.jós hjá börnum hennar. Því
að mennirnir skapa sjálfa sig á yerkunum sem þeir vinna^
En verkefnin koma að mestu utan að og verða mismun-
andi á ýmsum stöðum. Þess vegna liggja oft þær gáfur
í dái sem verkefnin kalla ekki á, og hjá fámennri þjóð
eru þau fábreyttari cn með stórþjóðunum. Með landnámi
i nýju landi fær þjóðin ný viðfangsefni, og við að fásh.