Ritmennt - 01.01.1998, Page 18

EIRÍKUR ÞORMÓÐSSON OG GUÐSTEINN ÞENGILSSON
RITMENNT
sem fyrr segir. Það má hins vegar hiklítið
telja að styrkt hafi efnahag Jónatans nokkuð
að árið 1868 seldi hann hálfa jörðina Arnar-
staði í Eyjafirði fyrir 750 ríkisdali.18 Getum
má að því leiða að jarðarhelming þennan
hafi hann eignast með Rósu fyrri konu
sinni. Þá hlýtur Jónatan að lrafa haft ein-
hverjar teltjur af Balclca. Að öllu samanlögðu
er því vel ætlandi að fleira hafi eflt getu Jón-
atans til bókakaupa en nytjar af Þórðarstöð-
um. Og ætli hann hafi ekki lílca stöltu sinn-
um goldið bækur í fríðu, t.d. Jóni Borgfirð-
ingi? Gæti ekld eftirfarandi, telcið úr bréfi
til Jóns dagsettu 18. apríl 1880, bent til
þess? „Æ! góði vinur! Nú sendi ég þér lítinn
vaðmálsskilea - má vera að skelddarnir
verði tveir, þetta er lítið af mér þér til
handa, en þig bið ég þiggja, og veit ég þig lít-
illátan, verið getur aó sokkagarmar hrjóti
innan úr pjötlunum."19 Auk þess sem varð-
veist hafa fáeinar lcvittanir sem sýna
greiðslu Jónatans fyrir bælcur og bóltband
bæði með peningum en einlcum þó með
innleggi og raunar fleiru eins og t.d. „fyrir
ferju á kindum" og „Hestlán fram að Sörla-
stöóum" á viðskiptakvittun frá H. Péturs-
syni á Espihóli fyrir árió 1880 dagsettri 10.
september 1881.20 Með einu lcvarteli af við-
arkolum greiðir hann upp í bók keypta 1890
af H. Péturssyni svo sem sjá má af við-
skiptareikningi dagsettum 10. oldóber það
ár á Akureyri.21 En á reikningi frá bókaversl-
un Friðbjarnar Steinssonar á Alcureyri dag-
settum 31. desember 1884, sem teygir við-
sldptin aftur til 1883, er ekki annað að sjá
en um peningagreiðslur (og sltuld) sé að
ræða.22 Svo að ýmsan útveg sýnist Jónatan
hafa til að afla sér bóka. En hvaó sem líður
vangaveltum um efnahag Jónatans er óhætt
að fullyrða að hann hefur látið töluvert til
sín taka í félagsmálum og hreppstjóri var
hann í Hálshreppi um nær tveggja og hálfs
árs slteið á árunum 1869-71 og þótt hann í
fyrstu færðist undan því embætti var sú
undanfærsla eldd teldn til greina.23 Og ein-
hver vottur um það hve Jónatan var metinn
í sveit sinni er að þegar Þingeyingar héldu
upp á aldamótin á Ljósavatni árið 1901, þar
sem hver sveit hafði sitt merki, bar Jónatan
merlti Fnjósltdæla sem var „Fjallltonan með
fald, og sat á mjallahvítum jölcultindi, en ið-
grænn skógur hið neðra. Þótti merkiö fag-
urt, og vel til fundið að láta Jónatan bera
það, því svo var sem það væri skuggsjá af
lyndiseinkunn hans."24 Sá sem framan-
greind ummæli eru höfð eftir segir einnig:
Jónatan hefir alla æfi verið á Þórðarstöðum, og
kann ekki við sig annarsstaðar. Hann hefir gert
þar snotran bæ, og keypt fyrst skóginn og síðan
jörðina. Hann skipar sæti með merkismönnum í
bændastétt landsins, hefir brennandi áhuga á
verndun skógarins og hefir hlíft honum og hirt
vel, svo hann er nú í blóma, eftir því sem gerist
hér á landi. Fróðleiksmaður er hann mikill um
alla fornfræði, ættfróður og sögufróður, svo það
er með afbrigðum, og manna glöggastur að lesa
gömul handrit. Hann er og smiður góður bæði á
tré og járn og kopar.25
„enda var hann jafnan mjög vel látinn og
þótti sómi sveitar sinnar og stjettar" segir
A.G. (þ.e. Asmundur Gíslason) í stuttu ævi-
18 Lbs 3031 4to.
19 ÍB99 fol.
20 Lbs 3031 4to.
21 Lbs3031 4to.
22 Lbs 3031 4to.
23 Lbs 3030 4to, bréf Lárusar Sveinbjörnssonar sýslu-
manns til Jónatans dagsett 31. mars 1869.
24 Jón Pálsson: Jónatan Þorláksson, bls. 2.
25 Sama rit, bls. 1.
14