Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1999, Side 5

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85/FYLGIRIT 38
5
Inngangur
Á síðustu 10 árum hafa kornið ýmis ný lyf á
markaðinn og magn seldra lyfja í SDS (skil-
greindum dagskömmtum á 1000 íbúa) aukist
um 30%. Lyfjakostnaður í heild hefur aukist
um 40% á föstu verðlagi. Kostnaðaraukningin
nemur um 2,5 milljörðum, þar af 530 milljónum
vegna geðdeyfðarlyfja sem skýra um fimmtung
af magnaukningunni, en sala þeirra var 3,6
sinnum meiri að magni til á síðastliðnu ári en
fyrir 10 árum og kostnaðurinn rúmlega ferfald-
aðist, reiknað á verðlagi 1998 (1). Magn og
kostnaður annarra geð- og taugalyfja hefur
einnig margfaldast á þessu tímabili (tafla I),
notkun ópíóíða hefur fimmtánfaldast og kostn-
aður þeirra vegna áttfaldast. Notkun mígreni-
lyfja hefur aukist lítillega en kostnaður við þau
hefur tæplega áttfaldast. Notkun lyfja gegn
reykingum hefur sexfaldast og kostnaður tæp-
lega sexfaldast. Kostnaður vegna ýmissa ann-
arra lyfja hefur einnig hækkað verulega, sumra
án þess að veruleg aukning hafi orðið á seldu
magni eins og til dæmis þvagfæralyfja en notk-
un þeirra jókst um 54% en kostnaðurinn rúm-
lega tvöfaldaðist. Mikið af hinum nýju lyfjum
hefur gert einstökum sjúklingum gagn, en ekki
hefur verið rannsakað hvort eða hve mikið and-
leg og líkamleg heilsa fólks almennt hefur
breyst á þessum árum. Fjöldi innlagna á sjúkra-
hús hefur ekki minnkað (2) og fjöldi öryrkja
hefur aukist (3).
Nútíma geðlyf hafa gerbreytt líðan og að-
stæðum þeirra sem hafa alvarlegar geðraskanir
þannig, að mjög fáir þurfa að dvelja langdvöl-
um á sjúkrahúsum og dvalartími þar hefur styst
mjög. Jafnframt hafa möguleikar til annarrar
meðferðar og endurhæfingar stórbatnað, að
nokkru leyti fyrir tilstuðlan lyfjameðferðar en
einnig óháð henni með bættri aðstöðu og aukn-
um fjölda sérmenntaðra starfsmanna.
Frá því að nútíma geðlyf komu til sögunnar á
sjötta áratugnum og einkum benzódíazepínlyf
á þeim sjöunda hefur notkun lyfjanna sveiflast
upp og niður nokkurn veginn á fimm ára fresti
(mynd 1). Notkunin hefur aukist með tilkomu
á 1000 íbúa á dag
□ N06A Geðdeyfðarlyf (antidepressiva)
□ N05C Svefnlyf (hypnotica og sedativa)
□ N05B Róandi lyf (anxiolytica)
i l ri l r
75 76 77 78 79 '80 '81 '82 '83 '84 '85 '86 '87 '88 '89 '90 '91 ‘92 '93 '94 '95 '96 '97 '98
Ár
Mynd 1. Sala geðlyfja 1975-1998.
* Skilgreindur dagskammtur.