Málfríður - 15.10.2007, Blaðsíða 6

 MÁLFRÍÐUR
Lýsing á prófþætti
Viðfangsefni ritunarinnar var að skrifa 100 orða
frásögn í þátíð sem byggðist á myndasögu. Til
þess að gera efninu einhver skil hefðu fyrirmælin
þurft að hljóða upp á a.m.k. 130 orð. Tekið var fram
að dónaskapur væri óviðeigandi. Önnur fyrirmæli
voru ekki gefin. Myndirnar sex tengjast skóla og
greina frá ferli sem mætti lýsa sem svo: Fullorðinn
einstaklingur hengir upp auglýsingu eða plakat sem
nemendur lesa. Þarna virðist vera um að ræða til­
kynningu um eitthvað sem kemur af stað umræðum
meðal nemenda, ræðuhöldum og atkvæðagreiðslu í
lokin. Samhengið er kunnuglegt. Í raun er búið að
setja verkefninu skorður sem kalla á ákveðna teg­
und af texta, þ.e.a.s. frásögn, og segja má að einnig
sé búið að skipuleggja atburðarás og þar með hjálpa
nemendum að skipuleggja textann.
Lengd texta innbyrðis var mismunandi, allt frá 84
orðum upp í 258 orð, en meðallengd texta í hverjum
hópi var nánast sú sama, u.þ.b. 130 orð. Helmingur
textanna fjallaði um einhvers konar keppni, flestir
hinna fjölluðu annaðhvort um kosningu í hin og
þessi embætti í nemendasamfélaginu eða umræðu­
fundi um ýmis mál, flest tengd skólanum.
Í þrepamarkmiðum í ensku frá 1999 fyrir 10. bekk
eru taldar upp nokkrar textagerðir sem nemendur
eiga að geta ráðið við, þar á meðal sögur, frásagn­
ir, endursagnir, persónuleg og ópersónuleg bréf,
skýrslur, gagnrýni, ritgerðir og röksemdarfærslur.
Það er því nokkuð sérkennilegt að ár eftir ár skuli
þessi ritunarþáttur í samræmda prófinu í ensku
byggjast á myndasögu. Slíkt markmið er sett fram í
þrepamarkmiðum fyrir 8. bekk en hvorki í 9. né 10.
bekk.
Viðfangsefni
Það skiptir miklu máli að texti skiljist sem best. Þar
koma til formlegir eiginleikar hans, hversu vel máls­
greinar eru myndaðar, samloðunin, skipting í efnis­
greinar og ýmsir tenglar sem vísa veginn. Því betri
sem hin formlega ásjóna textans er, því læsilegri
verður textinn.
Rannsóknin beindist aðallega að innra samhengi
textanna (cohesion) og var þá fyrst og fremst horft
á notkun tengiorða eða tengla, þ.e. þeirra orða sem
tengja saman málsgreinar (t.d. and, because) og
þeirra sem vísa veginn í textanum (t.d. first, further­
more). Einnig voru textarnir skoðaðir með tilliti til
rökréttrar uppbyggingar (coherence), einkum skipt­
ingar í efnisgreinar.
Myndasagan sem ritunin byggist á gefur skýrt
til kynna ákveðna atburðarás. Það er eitthvað sem
hrindir henni af stað sem gæti verið fyrsta efnis­
grein, síðan taka við viðbrögð sem gætu myndað
aðra efnisgrein (og e.t.v. þriðju) og loks er endir á
atburðarásinni sem myndi verða lokaefnisgreinin.
Úrvinnsla
Í eftirfarandi töflu er yfirlit yfir hvernig uppbygg­
ingu textanna var háttað. Það var með þrennum
hætti: Rökrétt skipting í efnisgreinar, texti án skipt­
ingar og skipting sem var happa­ og glappakennd.
Hér á eftir sést hvernig þetta skiptist eftir hópum.
Hópur 1 Hópur 2 Hópur 3 Hópur Rökrétt skipting
í efnisgreinar 5 2 3
Engin skipting 7 5 6 9
Skipting happa
og glappakennd 8 13 11 11
Það vekur nokkra athygli að hópur 1 skuli ekki skila
betra verki hér.
Þegar haft er í huga að textinn sem hér um ræðir er
frásögn, mætti búast við að tenglar af eftirfarandi
gerð kæmu fyrir:
•   Tímaröð: first, at first, then, next, before, later, afterwards,
finally
•   Viðbót: and, also, then, furthermore
•   Andstæður: but, yet, however, nevertheless, despite
•   Orsök og afleiðing: therefore, because, so, since
•   Skilyrði: if, unless, even if
Það skal tekið fram að öll þessi tengiorð og mörg
fleiri eru kynnt til sögunnar í því námsefni sem var
til úthlutunar í ensku á þeim tíma sem rannsóknin
fór fram.
Hér á eftir er yfirlit yfir notkun tengla í úrlausnum
hópanna fjögurra, flokkað eftir gerð tenglanna.
Tölurnar vísa til þess hve oft hver tengill kom fyrir í
viðkomandi flokki.
Tenglar sem vísa til tíma
Hópur 1 Hópur 2 Hópur 3 Hópur 4
first, at first 2
then 12 7 8 14
next 3
later 1 1 3
afterwards 1
finally 1 1 2 2