Málfríður - 15.10.2007, Blaðsíða 19

MÁLFRÍÐUR 1
kennslu á Íslandi til að kanna hvort og þá í hvaða
mæli nemendur í sjötta bekk skilja talað og ritað mál
áður en formlegt dönskunám hefst. Tilgangurinn er
að vekja athygli á hvar nemendur eru staddir miðað
við Aðalnámskrá þegar þeir hefja nám í dönsku, til
að val á námsmarkmiðum verði við hæfi og áherslur
og viðfangsefni taki mið af kunnáttu og skilningi
nemenda. Meginmarkmið könnunarinnar var því
að kanna í hvaða mæli íslenskir nemendur skilja tal­
aða og ritaða dönsku áður en formlegt nám hefst í 7.
bekk, borið saman við námsmarkmið í Aðalnámskrá
2007 (Aðalnámskrá grunnskóla, 2007).
Framkvæmdin
Í rannsókninni tóku þátt nemendur í 6. bekk í
fjórum skólum í Reykjavík og Kópavogi og tveim­
ur skólum á Vestfjörðum og á Akureyrarsvæðinu.
Skólarnir voru valdir með aðstoð skólaskrifstofa í
hverju umdæmi. Nemendafjöldi í skóla var að með­
altali 34,16 og var lítill munur á bekkjarstærðum
í skólunum á höfuðborgarsvæðinu og landsbyggð­
arskólunum. Enginn nemandi hafði fengið formlega
kennslu í málinu og ekki er vitað til þess að neinn
nemendanna hafi verið af dönsku bergi brotinn eða
haft búsetu í Danmörku. Þátttakendur í hlustun voru
205, eða 109 drengir og 93 stúlkur og 202 í skilningi
á lestexta, þ.e. 107 drengir og 92 stúlkur. Munurinn á
nemendafjölda í könnunum stafar af því að kannanir
voru hvor um sig ekki lagðar fyrir samtímis.
Könnunin var tvíþætt: skilningur á mæltu máli og
skilningur á rituðum texta. Í báðum tilvikum höfðu
nemendur myndir til að styðjast við. Prófgögnin
eiga stoð í og byggja á marklýsingum (deskriptorer)
Evrópsku tungumálamöppunnar (2001) og er ætlað
að meta hæfni nemenda til að skilja mælt mál (hlust­
unarskilningur) og ritaðan texta (lesskilningur) út
frá marklýsingum Evrópska viðmiðunarrammans á
þrepi A1.
Bæði hlustunar – og lestrarkönnunin fór fram í
tveimur þrepum: Æfing og könnun sem lögð var
til grundvallar niðurstöðum. Æfing og könnun á
báðum þrepum hvors færniþáttar fór fram í sömu
vikunni.
Verkefnið, í báðum hlutum könnunar, sem fyrir
nemendur var lagt var tvískipt. Lögð var fyrir for­
könnun til að kynna fyrir nemendum fyrirkomulag
könnunarinnar. Forkönnunin gegnir lykilhlutverki
varðandi gengi nemendanna í sjálfri könnuninni.
Sé fyrirkomulagið þeim ókunnugt er hætta á að það
standi í vegi fyrir að þeir fái tækifæri til að sýna hvað
í þeim býr þegar á hólminn er komið. Tilgangurinn
var að kynna nemendum eins vel og kostur var
leikreglurnar áður en þeir tækjust á við verkefnin
sem niðurstöður yrðu unnar úr. Þessi framkvæmd
sýndi líka kennurum og nemendum fram á að ekki
var verið að kanna frammistöðu einstakra nem­
enda heldur var óskað eftir þátttöku þeirra til að
taka púlsinn á stöðu dönskunnar í grunnskólanum
og nota niðurstöðurnar til að gefa upplýsingar um
áherslur og framkvæmd í dönskukennslunni. Lögð
var áhersla á að ekki væri um formlegt próf að ræða
til að forðast að kvíði hefði áhrif á frammistöðuna.
Viðfangsefni hlustunar
Gögnin sem hlustunarkönnunin byggði á voru
geisladiskur með hlustunarefninu, og litprentað
kver. Öll hlustunarverkefnin voru í formi samtala
milli tveggja – karls og konu (sem bæði eiga dönsku
að móðurmáli). Öll samtöl voru tvítekin á diskinum.
Nemendum var gefinn nægur tími til að leysa verk­
efnin.
Öll viðfangsefnin í hlustuninni voru þess eðlis að
nemendur þurftu ekki að lesa texta eða skila frá sér
texta á rituðu máli.
Verkefni með hlustunarþættinum voru 15 spurn­
ingar stigvaxandi að þyngd. Prófið var í þremur
þrepum. Á hverju þrepi voru 5 stutt samtöl, sem
hvert um sig samanstóð af 4 – 5 tilsvörum, og spiluð
voru af geisladiski. Nemendurnir þurftu einvörð­
ungu að merkja við þau svör sem þeir töldu að væri
það rétta út frá þeim upplýsingum sem þeir höfðu í
meðfylgjandi myndum. Verkefnin voru einnig stig­
vaxandi að þyngd: frá því að para saman mynd og
hv­spurningu, að staðsetja hluti í herbergi með því
að draga línu og loks fylgja flóknum munnlegum
fyrirmælum og fara eftir þeim á meðan hlustað var.

Það sem kannað var í hlustunarhluta
Á meðfylgjandi töflu má sjá að við val á viðfangsefn­
um, orðaforða og áherslum er verið að kanna hvort
nemendur skilja algeng orð og einfaldar setningar
sem tengjast þeim sjálfum, fjölskyldu og nánasta
umhverfi, þegar talað er rólega og efnið endurtekið.
Niðurstöður úr hlustunarhluta
Hlutfall réttra svara var almennt mjög hátt. Meðaltal
af meðaltali var 81,4 %.
• Meðaltal af meðaltali á landsbyggðinni var
84,0 %
• Meðaltal af meðaltali í Reykjavík var 77,6 %
• Meðaltal af meðaltali meðal drengja var 79,2 %