Þjóðlíf - 01.11.1986, Qupperneq 17

Nú er Ólafur reyndar hœttur að rit-
stýra Samúel og byrjaður að spreyta
sig á sjónvarpsþáttagerð — hjá ríkis-
sjónvarpinu! Hvað er að gerast?
„Ég byrjaði að skrifa um nauðsyn
útvarpsfrelsis fyrir áratug. Þá var ég í
námi í blaðamennsku í Bandaríkjun-
um og sagði ma. frá því sem þar var
að gerast. Ég skrifaði mikið næstu
árin og eftir að ég kom heim tók ég
þátt í stofnun Samtaka um frjálsan
útvarpsrekstur árið 1979. Þetta félag
samdi ma. lagafrumvarp sem Friðrik
Sophusson flutti á þingi. Það var þó
ekki fyrr en nokkrum árum seinna
sem verulegur skriður komst á málin.
Rás 2 var stofnuð árið 1983, útvarps-
laganefnd lagði fram frumvarp og
þegar ég sá fram á að draumur minn
væri að verða að veruleika dró ég úr
skrifunum."
Átök um útvarp
Áfram hélt Ólafur þó afskiptum
sínum af útvarpsmálum enda segir
hann að fjölmiðlun sé sitt helsta
áhugamál. í verkfalli BSRB efndi
hann ásamt fleirum til stofnfundar
íslenska útvarpsfélagsins og þar var
troðfullt út úr dyrum. „Fundurinn
var auglýstur í Fréttaútvarpinu sem
DV rak og á hann mættu ma. tveir
ráðherrar. Framhaldsstofnfundur var
svo boðaður þrem vikum seinna en
að honum loknum sagði ég mig úr
félaginu."
— Hvers vegna?
„Það gerðist þannig að við vorum
sex sem áttum hugmyndina að þessu
félagi. Við ætluðum að safna fimm
miljónum í hlutafé og leggja sjálfir
fram 200 þúsund krónur hver. Af-
gangurinn átti að vera í höndum
margra smærri hluthafa en við
treystum á það að halda meirihlutan-
um í félaginu þótt við ættum aðeins
tæpan fjórðung í því. Svo gerist það
að einn okkar, Jón Ólafsson í Skíf-
unni, leggur fram miklu meira hluta-
fé og skráir þess utan konu sína,
endurskoðanda, fyrirtæki og vini,
þám. nokkra félaga úr hulduher Al-
berts Guðmundssonar, Helenu Al-
bertsdóttur, Þorvald Mawby og Jón
Hjaltason í Óðali, fyrir stórum hlut-
um. Það var því augljóst að hann
ætlaði sér að hafa töglin og hagldirn-
ar í stjórninni sjálfur.
Við reyndum að tala hann til en
hann fékkst ekki til að draga úr sín-
um hlut. Þar með var samstaða okkar
sexmenninganna fokin og við geng-
um út fjórir. Þetta var orðið allt öðru-
vísi en við ætluðum okkur.“
- Voru ekki komin stórfyrirtæki til
sögunnar líka? Hagkaup og fleiri?
„Jú, reyndar, en það gerðist þó
ekki í alvöru fyrr en seinna. Þá var
hlutaféð aukið í 15 miljónir króna,
Flugleiðir og Eimskip skrifuðu sig
fyrir sinni miljóninni hvort fyrirtæki.
Og fleiri fyrirtæki lögðu í púkkið. Nú
skilst mér að Jón Ólafsson sé kominn
út í horn og hafi fátt að segja um
reksturinn."
— Hvað vakti fyrir ykkur í
upphafi?
„Við vorum alltaf með stöð svip-
aða Bylgjunni í huga. Við vildum láta
fólkið hafa það sem fólkið vill og
ætluðum okkur aldrei að fara út í
samkeppni við gömlu Gufuna. Það
hefur líka komið í ljós í könnunum að
undanförnu að rúmlega helmingur
þjóðarinnar vill hlusta á léttar popp-
stöðvar. Ég er því ofboðslega ánægð-
ur með að svona stór hópur hafi nú
val á milli stöðva.“
Ekki gródavonin ein
— Finnst þér draumar þínir vera að
rœtast?
„Já, ég get ekki neitað því. Það
hefur líka sannast það sem ég hélt
fram um gildi samkeppninnar. Hún
hefur aukið úrvalið á ljósvakanum og
Ríkisútvarpið hefur brugðist
skynsamlega við samkeppninni, lengt
útsendingartímann og færst í aukana.
Að vísu fellur þetta saman við þá
tilviljun að mikil mannaskipti verða í
æðstu stöðum innan stofnunarinnar.
En breytingarnar sem hafa orðið
urðu fyrst og fremst vegna sam-
keppninnar. Stofnun Rásar 2 sýndi
að vitneskjan ein um það sem fram-
undan væri nægði til þess að stofnun-
in tæki við sér.
Sjónvarpið hefur svo hlaupið upp
til handa og fóta að undanförnu. ís-
lensk framleiðsla hefur tvöfaldast án
þess að hlutur erlenda efnisins
minnki. Útsendingartíminn hefur
einfaldlega lengst.“
— Þessi áhersla sem þú og þínir
skoðanabrœður hafið lagt á frelsi til
að reka eigin útvarpsstöðvur, er hún
ekki sprottin af gróðavoninni einni?
„Nei, alls ekki. Þetta er ekki síður
spurning um áhugasvið. Við viljum
hafa lifibrauð af þessu áhugamáli
okkar. Ég vil líta á útvarpsstöðvar
sem hluta af fjölmiðlaheiminum.
Eins og aðrir fjölmiðlar hafa þær það
hlutverk að uppfræða og skemmta og
hlúa að siðmenningunni auk þess að
vera tengiliður fólks við það sem al-
menning varðar.
Fjölmiðlar þjóna þessum mark-
miðum misjafnlega. Dagblöð segja
okkur það sem gerist hér og nú, tíma-
rit kafa dýpra og eru sérhæfðari. Út-
varp getur hins vegar stundað
beinustu fjölmiðlun sem hugsast
kann. Það getur haldið okkur í stöð-
ugu sambandi við það sem er að ger-
ast. Auk þess er það kjörinn miðill
fyrir afþreyingartónlist. Að mínu viti
ætti það ekki að gera mikið meira en
að segja fréttir og leika tónlist. Flestir
vilja hafa það þannig, þeir geta sótt
fræðslu og upplýsingar annað.
Eldra fólk vill hins vegar hafa
meira kjöt á stykkinu og kannanir
sýna að tæplega helmingur þjóðar-
innar vill hafa útvarp eins og Rás 1.
Það er búið að ala landann upp við
slíka stöð. Og það er ekki hægt að
skera niður þjónustu sem ótrúlega
stór hópur fær frá Rás 1. Hins vegar
er ljóst að þessi hópur er ekki góður
markaður fyrir auglýsendur, stærstur
hluti eldra fólks hefur lágar tekjur og
er lítt ginnkeyptur fyrir nýjungum.
Stöðin er dýr í rekstri og tekjuvonir
litlar. Það liggur því í augum uppi að
einkaaðilar hafa ekki áhuga á rekstri
slíkra stöðva. Og þá verður ríkið að
koma til og halda slíkri stöð uppi á
kostnað skattborgaranna.“
Auglýsingakakan
á að aukast
— En hvað er grundvöllur fyrir
miklu útvarpi?
„Það fer eftir almennum aðstæðum
í viðskiptalífinu. Auglýsingakakan
hefur stækkað að undanförnu og það
er grundvöllur fyrir því að hún stækki
enn meir. Miðað við það hve tekju-
háir við íslendingar erum þá erum við
langt á eftir öðrum þjóðum hvað
varðar eyðslu í auglýsingar. Hana
mætti tvöfalda eða þrefalda til þess
að við yrðum jafnokar annarra. Þetta
á vonandi eftir að breytast til batnað-
ar þegar menn sjá að það er betri
fjárfesting að kynna söluvöru en eyða
fé í steinsteypu.
Á hinn bóginn finnst mér auglýs-
ingar í útvarpi allt of dýrar. Útvarps-
auglýsingar virka best ef þær eru
endurteknar nógu oft. Þess vegna
þarf grunngjaldið að vera lægra svo
menn hafi efni á að endurtaka þær.
En það sem skiptir höfuðmáli er að
fólk geti valið milli stöðva. Það var til
skamms tíma ekki hægt og í einokun-
inni skapaðist tómarúm í kringum
Ríkisútvarpið. Það hafði enga við-
miðun til að taka sig á. Það er sam-
bærilegt við kaupfélögin. Þar sem
þau eru einráð eru búðirnar lélegar
en þar sem samkeppni ríkir eru þær
miklu betri. Þetta hafa stjórnendur
RÚV skilið og brugðist skynsamlega
við og því er ég hæstánægður með
ástandið," sagði Ólafur Hauksson.
ÞJÓÐLÍF 17