Þjóðlíf - 01.11.1986, Blaðsíða 31

Mök við sex ára dóttur
- Sýknaður af Hœstarétti!
Árið 1976 féll dómur í sakadómi
Hafnarfjarðar yfir tveimur mönnum,
A og B. Þeim var gefið að sök að
hafa tvívegis haft samræði og önnur
kynferðismök við stúlkuna X, dóttur
A, fædda 1965. Þetta fór fram á
heimili A, í annað skiptið um ára-
mótin 1971-72 og hitt skiptið í maí
1972. Þá var stúlkan X aðeins sex ára
gömul.
Málið kom til kasta hins opinbera
vegna þess að nágranni A kom að
máli við fulltrúa barnaverndar-
nefndar í Hafnarfirði og tjáði honum,
að grunur léki á að kynhegðun A
væri einkennileg og grunur léki á að
hann hefði tilhneigingu til kynferðis-
legra afskipta af stúlkubörnum. Sagð-
ist nágranninn vita til þess, að börn
þar í nágrenninu töluðu um það sín í
milli, að ákærði A hefði mök við
elstu dóttur sín.
Málið var rannsakað. Stúlkan var
yfirheyrð, sömuleiðis móðir hennar
og faðir. Stúlkan segir, að faðir sinn
hafi margsinnis fært sig úr fötunum
og haft við sig mök og einu sinni hafi
blætt úr sér. Þá segir hún einnig, að
þetta gerist stundum þegar mamma
hennar er ekki heima. Hún vilji þetta
stundum ekki, en þá píni pabbi henn-
ar hana til þess. Hún sagði lækni er
skoðaði hana, að einu sinni hefði
pabbi sinn reynt við hana og systur
hennar að móður þeirra áhorfandi,
en föðurnum hafi aðeins tekist að
stinga tillanum inn í mömmuna.
Við frekari rannsóknir kom í ljós,
að faðirinn hafði hlotið dóm í saka-
dómi Reykjavíkur á árinu 1964 fyrir
að hafa gert tilraun tii að þvinga 13
ára gamla stúlku til samræðis við sig
með líkamlegu ofbeldi. Hafði hann
verið að ljósmynda hana nakta, en
hann og ákærði B gerðu mikið af
slíku og dreifðu myndunum milli
manna. Á heimili föðurins fundust
ljósmyndir af stúlkubörnum hans,
öllum fjórum, nöktum eða fáklædd-
um og stundum í klúralegum stelling-
um. Þá fundust einnig ljósmyndir á
heimili hans af konu hans í samförum
við aðra karlmenn, og kvaðst ákærði
hafa tekið þær myndir. Faðirinn
neitaði öllum sakargiftum varðandi
dóttur sína, en segir að hann hafi
annarlegar hvatir í garð stúlkna þegar
hann sé undir áhrifum áfengis, þótt
hann hafi ekki látið þær bitna á dætr-
um sínum. Hann bar því við þegar
hann kom fyrir sakadóm Reykjavík-
ur, að karlmaður hafi haft óeðlileg
mök við sig á barnsaldri.
Móðirin kvaðst ekki vita til þess,
að eiginmaðurinn hefði átt mök við
elstu dóttur þeirra. Hún sagði, að
hann væri vart með sjálfum sér undir
áhrifum áfengis. í dómsorðum segir,
að greinilegt sé á öllu að faðirinn
stjórni heimilinu harðri hendi, og
móðir og dætur hlýði fyrirskipunum
hans.
Stúlkan litla var ein til frásagnar
um hegðun föður síns, — vitni voru
engin og læknisskoðun leiddi ekki í
ljós neitt það, sem benti til holdiegs
samræðis. Vinur föðurins, B, játaði
hins vegar að hafa tvívegis átt mök
við stúlkuna ásamt föður hennar.
B var dæmdur í 14 mánaða fang-
elsi.
Faðirinn, A, var dæmdur í 16 mán-
aða fangelsi.
Faðirinn áfrýjaði til Hæstaréttar.
Hœstiréttur sýknaði föðurinn.
hjá móðurinni. Að vísu er áfellisvert,
ef hún lítur undan atburði af þessu
tagi, en það gerir hana ekki að saka-
mannskju. Ef sifjaspell á sér stað um
lengri tíma með vitund móðurinnar
má slá því föstu, að hún sé yfirleitt
afskaplega vansæl manneskja og lé-
legur uppalandi og verndari. Börnin
líta ekki á hana sem manneskju, sem
þau geta treyst á og leitað til. „Margir
karlmenn eru giftir slíkum konum, en
fremja samt ekki sifjaspell," segir
Linda. Ástæða sifjaspella er því ekki
sú, að konan sé svona léleg eigin-
kona, móðir, kona. Ábyrgðin er fyrst
og síðast hjá afbrotamanninum.
Það eru miklir möguleikar á því,
að kona sifjaspellsmanns hafi sjálf
verið misnotuð kynferðislega í æsku,
verið beitt líkamlegu eða andlegu of-
beldi eða á annan hátt búið við ömur-
legar aðstæður í æsku. Þær giftast oft
tilfinningalega vanræktum mönnum
og verða háðar þeim bæði tilfinninga-
lega og fjárhagslega. í sifjaspellsfjöl-
í þessum fjölskyldum
eiga börnin að uppfylla
þarfir foreldranna, ekki
öfugt.
skyldum er einnig oftar en ekki um
mikið líkamlegt ofbeldi að ræða, seg-
ir Linda Sanford. Mjög margir berja
bæði eiginkonur og börn. Langoftast
er um að ræða misnotkun á áfengi.
Allir draga sig inn í skel sína af ótta
við pabba. Eiginkonurnar eru hrein-
lega ekki færar um að standa á eigin
fótum eða standa í stórræðum, —
enginn hjálpaði þeim á sínum tíma.
Sálarlíf barnanna
„Það koma fram ýmis einkenni hjá
börnum, sem eru misnotuð kynferð-
islega, þó í mismiklum mæli eftir að-
stæðum,“ segir Aðalsteinn Sigfússon,
sálfræðingur barnaverndarnefndar
Reykjavíkur. Hann bendir á eftirfar-
andi atriði.
Afturhvarf eða platþroski. Kyn-
ferðislegt samband gerir kröfur til
barnsins, sem það hefur ekki þroska
til að taka á. Það getur því fallið á
lægra þroskastig og gleymt nýlærðu
atferli. í öðrum tilfellum getur það
brugðist öfugt við og reynt að ráða
við kringumstæður. Þá verður hegð-
un þess gjarnan „fullorðinsleg“ og
það getur tekið á sig ábyrgð og
stjórnun innan heimilisins. Svona
barn er rúið allri umhyggju frá for-
eldrum og getur sem fullorðinn ein-
staklingur orðið, fyrir utan öll önnur
vandamál, mjög barnalegt í eðli sínu
og sækir þá gjarnan ástúð og um-
hyggju til barna sinna, stundum á
óeðlilegan hátt.
Þunglyndi. Þunglyndi fylgir í raun
alltaf kynferðislegu ofbeldi. Það er
langvarandi og kemur fram sem
svefnerfiðleikar, áhugaleysi á
leikjum eða skólavinnu, sjálfsmorðs-
hugsanir eða sjálfsmorð. Árásargirni
er mun algengari hjá piltum en stúlk-
um, en slíks verður sérstaklega vart
utan heimilis.
Hugrofshegðun. Hér er átt við ein-
kenni eins og þau að ganga í svefni,
hysterísk einkenni, flogaveiki (yfir-
færsla geðræns vanda yfir í líkamleg
einkenni). Þessi hugrofshegðun er til-
raun barnsins til að afneita veruleik-
anum. Þetta getur í raun verið tilraun
barnsins til að hætta að vera það
sjálft.
Hjálparleysi. Á þessu stigi ein-
kennist hegðun barnsins aðallega af
þunglyndi, vonleysi og örvæntingu. í
raun er um að ræða hugaræsing
barnsins, sem beinist inn á við, og
verður barnið því innhverft og
þögult. Þetta getur leitt til sálvef-
rænna einkenna og námserfiðleika.
Á þessu þrepi getur grunnurinn að
ÞJÓÐLÍF 31