Þjóðlíf - 01.11.1986, Síða 21

vinnumarkaðarins“ hefðu verið
óhugsandi hefði þessara hagstæðu
ytri skilyrða ekki notið við.
Pessi hagstæðu ytri skilyrði eru
margvísleg. Má þar nefna mikinn
fiskafla og hátt verð fyrir sjávarafurð-
Auðvitað leyfist þeim
sem það vilja að kalla
þetta ástand góðæri, en
varla er hægt að lá hin-
um, sem láta sér fátt um
finnast.
ir á erlendum mörkuðum, stórfellda
lækkun á olíuverði og vaxtalækkun á
alþjóðlegum peningamarkaði. Fisk-
afli verður á þessu ári rúmlega 1,6
milljónir tonna, ef svo fer sem horfir
með aflabrögð á síðustu mánuðum
ársins. í tonnum talið hefur aflinn
aðeins einu sinni orðið meiri, en
hann hefur aldrei verið jafnverð-
mætur. Olíuverð á heimsmarkaði er
nú um helmingi lægra en það var um
síðustu áramót. Pá eru vextir á er-
Iendum lánamarkaði um þessar
mundir meira en helmingi lægri en á
fyrstu árum þessa áratugar.
Með „samræmdri efnahagsstefnu"
er hér fyrst og fremst átt við sæmilega
stöðugt gengi. Gengisskráning ís-
lensku krónunnar hefur lengstum
einkum miðast við að tryggja afkomu
sjávarútvegs. Alla jafna hefur kostn-
aðarauka útgerðar og fiskvinnslu ver-
ið mætt með gengissigi eða gengisfell-
ingu krónunnar. En á þessu ári hefur
hagað þannig til, að sjávarútvegur
hefur getað staðið undir auknum
kostnaði án gengisfellingar af þeirri
einföldu ástæðu, að mikill fiskafli,
hátt fiskverð, lágt olíuverð og lágir
MYND 2. Kaupmáttur kauptaxta og
ráðstöfunartekna á mann 1980-86
(vísitölur 1980 = 100).
vextir hafa gert gott betur en bæta
sjávarútvegi upp þann kostnaðar-
auka sem hann hefur haft af meiri
tekjum sjómanna og hærri launum
fiskvinnslufólks. Við þessar aðstæður
er „samræmd efnahagsstefna“ enginn
galdur.
í sinni einföldustu mynd gengur
Það er með verðbólguna
eins og landsframleiðsl-
una, að enginn fer með
hana út í búð.
„kjarasáttmáli ríkisstjórnarinnar og
aðila vinnumarkaðarins" út á tvennt:
Litlar beinar kauphækkanir og enn
minni almennar verðhækkanir. For-
senda þess ’að verkalýðshreyfingin
gæti fallist á litlar beinar kauphækk-
anir í kjarasamningunum í febrúar
var einmitt að tryggt væri, að al-
mennar verðhækkanir yrðu enn
minni. En til að svo gæti orðið þurfti
m.a. að vera hægt að halda gengi
krónunnar stöðugu og þar komu stór-
um bætt skilyrði til sögunnar, eins og
að ofan greinir. Það eru ekki merki-
leg sannindi, að hagstjórn er langtum
mun auðveldari þegar vel árar en illa.
Traustir fætur
Að endingu er komið að þeirri full-
yrðingu, að þjóðarbúið standi nú
traustari fótum en um langt árabil.
Ástæða er til að efast um að þetta
standist fyllilega. Hagstæð ytri skil-
yrði hafa verið nýtt til hins ítrasta til
að auka þjóðarútgjöld og lækka verð-
bólgu, — án þess að dregið hafi verið
úr ójafnri tekjuskiptingu og aðstöðu-
mun.
Framundan eru erfiðir kjarasamn-
ingar á kosningavetri. Hætt er við
því, að erfitt reynist að gera öllum til
hæfis nema til komi enn hagstæðari
ytri skilyrði. Pess háttar búhnykks er
tæpast að vænta eins og nú horfir.
Tvennt þarf að koma til. Annars veg-
ar jákvæðari afstaða stjórnvalda,
verkalýðshreyfingar og atvinnurek-
enda til launajöfnunar; hins vegar
virkari skattastefna, sem stuðlað get-
ur að meiri jöfnuði tekna og aðstöðu.
„Samræmd efnahagsstefna" í þessu
samhengi gæti m.a. falist í: 1. Lög-
bindingu mannsæmandi lágmarks-
launa. 2. Aðhaldi að atvinnuvegun-
um með stöðugu gengi og jákvæðum
raunvöxtum af lánsfé. 3. Afnámi
tekjuskatts og útsvars af lágum og
miðlungstekjum. 4. Skattlagningu
Það eru ekki merkileg
sannindi, að hagstjórn
er langtum mun auð-
veldari þegar vel árar en
illa.
eignatekna til jafns við Iaunatekjur.
5. Föstum húsnæðisfrádrætti til
þeirra, sem eru að byggja eða kaupa í
fyrsta sinn. 6. Auknum barnabótum.
Birgir Árnason er hagfræðingur og
starfar hjá Þjóðhagsstofnun.
ÞJÓÐLÍF 21