Þjóðlíf - 01.11.1986, Qupperneq 23

Sifjaspell, eða blóð-
skömm, er það athæfí
sem mest bannhelgi hvílir
yfírleitt á í þjóðfélögum
mannanna. En það er
ekki þar með sagt að slíkt
athæfí eigi sér ekki stað.
„Sifjaspell eru ekki
bönnuð; það er hins veg-
ar bannað að tala um
þau,“ segir Linda San-
ford, bandarísk kona sem
rekið hefur meðferðar-
heimili fyrir börn og kon-
ur, sem orðið hafa fyrir
sifjaspellum og kynferðis-
legri misbeitingu. Þetta
eru orð að sönnu. Allt
fram undir haustið 1986
fengust mjög litlar upp-
lýsingar um þessi mál hér
á landi, — og engin kona
fékkst til að ræða reynslu
sína. Það var engu líkara
en sifjaspell kæmu aldrei
fyrir hér og opinberlega
var aldrei um þau rætt.
Síðan gjörbreyttist allt. Upplýsing-
ar komu frá starfsmönnum Húss
Rauða krossins um, að allt að þriðj-
ungur þeirra unglinga sem leituðu að-
stoðar í Húsinu hafði frá slíkri
reynslu að segja, einkum stúlkurnar.
Samtök um Kvennaathvarf héldu
fræðsluerindi um málið og sjónvarpið
tók það fyrir í Kastljóssþætti. Á eng-
an verður þó væntanlega hallað þótt
sagt verði, að þáttur Svölu Thorlaci-
usar hafi verið mestur í því að opna
augu almennings fyrir því, hversu
geigvænlegt vandamál er hér á ferð-
inni, og hversu mikil linka kynferðis-
afbrotamönnum er sýnd.
Og þá loksins virtist hægt að ræða
málið.
-Það er að segja, konur fóru að
ræða málið sín í milli.
Og þá kom í ljós, að sifjaspell og
kynferðisleg misnotkun barna og
unglinga virðist jafn algengt hér á
landi en annars staðar í ná-
grannalöndum okkar. Ég fékk allt í
einu að heyra sögur kvenna,
lífsreynslu þeirra og vinkvenna, —
reynslu sem margar voru að segja frá
í fyrsta sinn. Ég ætla ekki að lýsa því,
hversu mikið þessar sögur fengu á
mig — leyfi mér aðeins að vísa í frá-
sögn Huldar, sem birt er annars stað-
ar í blaðinu. Meir fengu frásagnirnar
þó á viðmælendur mína. Sektar-
kennd, biturleiki, vonleysi, reiði, sár-
indi .... Jafnvel tíu, tuttugu árum
síðar var sárið enn opið.
Enginn veit fjöldann
Á árunum 1910-1930 var talið í
Bandaríkjunum að tíðni sifjaspella
væri 1.1-1.2 á hverja milljón íbúa,
þ.e.a.s. vart greinanleg! Nú er hins
vegar talið að um tíu prósent stúlkna
verði fyrir alvarlegri kynferðislegri
misnotkun áður en þær ná 18 ára
aldri.
Ekki er þetta vegna þess að tíðnin
hafi í raun aukist, heldur vegna hins
að augu manna hafa loks opnast fyrir
því, að hér er að ferðinni raunveru-
legt vandamál. Aðalsteinn Sigfússon,
sálfræðingur barnaverndarnefndar
Reykjavíkur, segir að umfang máls-
ins hafi ekki komið í ljós fyrr en farið
var að bjóða upp á viðeigandi með-
ferð, jafnt þolendum sem gerendum.
„Þetta er það dulin hegðun, að erfitt
er að komast að henni,“ segir hann.
„Þetta er eins og með ísjakann, —
aðeins tíundi hluti hans er sýnilegur,
en hversu stór hann er veit enginn.“
Linda Sanford hin bandaríska, sem
vitnað var til hér að framan, telur
reyndar, að tíðni kynferðislegrar mis-
notkunar sé í raun miklu hærri en
margir vilja giska á. Hún segir, að
giska megi á með nokkurri vissu, að
fjórðungur nýfæddra stúlkubarna
muni verða fyrir einhvers konar kyn-
ferðislegri áreitni eða misnotkun
áður en þær ná 18 ára aldri, og um
einn af hverjum sjö nýfæddum
drengjum. Hún segir einnig, að meiri
líkur séu á að misnotkunin eigi sér
stað inni á heimili stúlkunnar en utan
þess, en þessu sé öfugt farið með
drengina. Þeir verði einkum fyrir
áreitni af völdum nágranna, íþrótta-
kennara, kennara o.s.frv. heldur en
heimilismönnum eða ættingjum.
Hér á landi liggja engar tölur á
lausu, hvorki um sifjaspell eða kyn-
ferðislega áreitni í garð barna og
unglinga. Agnar Guðmundsson
deildarstjóri hjá Rannsóknarlögregl-
unni sagði í samtali við ÞJÓÐLÍF, að
fá sifjaspellsmál bærust embættinu,
en hins vegar mörg mál þar sem börn-
um eða unglingum er sýnd kynferðis-
leg áreitni. Tölur liggja hins vegar