Vísbending - 23.12.2013, Blaðsíða 27

27
Fangavaktin
Áhyggjur stjórnmálamanna og hagsmunaaðila í íslensku atvinnulífi
vegna sölu íslenskra fyrirtækja til erlendra aðila eru ekki úr lausu
lofti gripnar. Dæmin eru þegar mörg og tækifærin eru enn fleiri þar
sem mörg athyglisverð sprotafyrirtæki hafa vaxið úr grasi á Íslandi.
Að minnsta kosti þrír eiginleikar sprotafyrirtækja ættu að vekja
stjórnmálamenn og hagsmunaaðila til umhugsunar: Atvinnusköpun,
verðmætasköpun og þekkingarsköpun.
Rannsóknir á atvinnusköpun hafa sýnt fram á að mikilvægustu
hjól hennar eru ört vaxandi fyrirtæki. Bandaríski hagfræðingurinn
David Birch var meðal þeirra fyrstu sem sýndu fram á þetta fyrir
um þrjátíu árum síðan með rannsóknum á bandarísku atvinnulífi.
Smáfyrirtæki skapa flest störf í atvinnulífinu. Fámenni Íslands gerir
það að verkum að flest fyrirtæki eru smáfyrirtæki á Íslandi, en það eru
þessi ört vaxandi fyrirtæki sem skapa flest störf eins og gefur að skilja.
Rannsóknir benda til þess að það sé fyrst og fremst einbeittur vilji
stjórnenda að búa til vaxtarfyrirtæki sem ræður því hvort þau vaxa
hratt úr grasi. Sprotafyrirtæki eru flest stofnuð með það að leiðarljósi
að vaxa hratt og alþjóðlega.
Ástæðan fyrir því að fjárfestar eru tilbúnir að taka talsverða
áhættu með því að fjárfesta í sprotafyrirtækjum er fyrst og fremst
vegna þess hve verðmætin verða til. Í 29. tölublaði Vísbendingar
2013 var bent á það hvernig nokkrum háskólastrákum tókst að
fyrirtæki hafa sótt fjármagn til erlendra fjárfesta, rétt eins og CCP á
sínum tíma, til dæmis spútnik-fyrirtæki ársins Plain Vanilla. Nokkur
sprotafyrirtæki eru í söluferli eða í leit að útgönguleið (e:exit) sem
það kallast þegar frumkvöðlar og frumfjárfestar geta selt hlut sinn
í fyrirtækinu.
Eðli málsins samkvæmt eru öll fyrirtæki áhættufjár-
festingarsjóðsins Frumtaks (Trackwell, AGR, HandPoint,
Andersen&Lauth, Gogogic, Meniga, ICEconsult, Mentor, PM
endurvinnsla, Controlant, Valka, Gogoyoko, Datamarket og
Cintamani) á sölulista, þar sem líftími sjóðsins takmarkast við átta
ár (með hugsanlegri framlengingu um 1 – 2 ár) og sjóðurinn hefur
þegar starfað í fimm ár. Ekki eru öll fyrirtæki sjóðsins söluvara,
en nokkur þeirra myndu henta betur í sölu til erlendra fjárfesta og
fyrirtækja en innlendra, t.d. vegna þeirrar tækni og markaða sem
viðskiptahugmynd þeirra byggir á. Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins
á hlut í 34 fyrirtækjum (sum hver eru þau sömu og Frumtak á í)
en er ekki undir sömu pressu og Frumtak þar sem líftími sjóðsins
er ekki tímabundinn. Það er einnig fjöldi sprotafyrirtækja sem er
fjármagnaður með öðrum hætti, t.d. Plain Vanilla þar sem stærstu
fjárfestarnir eru erlendir, sem er til sölu, ef rétt tækifæri bíðst. Þar af
leiðandi mætti ætla að það séu til tugir íslenskra sprotafyrirtækja
sem eru áhugaverð fyrir erlendra fjárfesta.
M
yn
d
P
ál
l S
te
fá
ns
so
n