Vísbending - 23.12.2013, Blaðsíða 34

34
40. tbl. Ritstjóri Sigurður B. Stefánsson
Í góðæri hefur löngum skapast hætta á þenslu í íslensku
efnahagslífi vegna þess að ekki hefur tekist að hafa hemil á vexti
peningamagns. Hækkun verðlags hefur fylgt mikil aukning á
eftirspurn eftir innfluttum vörum og þjónustu og eftirspurn eftir
vinnuafli. Eftirspurnarþrýstingur hefur valdið því að hækkun
innlendra kostnaðarliða hefur orðið meiri en útflutningsgreinar
hafa getað borið með óbreyttu verði á erlendum gjaldeyri. Loks
hefur gengislækkun krónunnar, sem í reynd varð vegna of
mikillar fjölgunar krónanna, verið viðurkennd með formlegri
lækkun á gengi gjaldmiðilsins.

19. tbl. Ritstjóri Páll R. Pálsson
Eins og víða hefur komið fram hefur umræðan um örlög EFTA
verið mikið í sviðsljósinu undanfarið. Menn eru farnir að spá um
hvaða land eða lönd innan EFTA muni verða næst til þess að
sækja um aðild að EB og er f þeim efnum Noregur oftast nefndur
sem líklegasta landið. Sannleikurinn er þó sá að engin ákvörðun
hefur verið tekin um þetta atriði þar í landi og þess vegna ekki
rétt að halda neinu fram í þessum efnum. Það sem fram undan er
hjá flestum löndum EFTA, að mati undirritaðs, er mikil umræða
innan landanna um hugsanlega aðild að EB í framtíðinni og
þar með umræða um framtíð EFTA í þeirri mynd sem nú er.
Sú umræða þarf einnig að fara fram hér á landi enda þótt hún
sé í raun ekki hafin nema að mjög litlu leyti. Vegna mikilvægis
málsins er mjög brýnt að við Íslendingar verðum með í þessari
umræðu og að allir sem málið varðar taki þátt í henni. Benedikt
Höskuldsson
41. tbl. Ritstjóri Finnur Geirsson
Mikil umræða fer nú fram um sparnað, vexti og verðtryggingu.
Það er einkar athyglisvert að það eru sjónarmið skuldaranna sem
mest er haldið á loft og róið er að því öllum árum að lækka vexti
og útþynna verðtryggingu. Vissulega má til sanns vegar færa að
vextir séu tiltölulega háir hér á landi. En hver skyldi skýringin
vera á því? Að mínu mati er það einkum vegna þess að menn
lifa enn í fortíðinni þegar sparifjáreigendur voru hlunnfarnir og
lánaslátta var upphaf auðs. Guðmundur K. Magnússon

1. tbl. Ritstjóri Sigurður B. Stefánsson
Fyrstu aðgerðir ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum voru skjótar
og ákveðnar. Sem fyrsti áfangi að því marki að lækka hraða
verðbólgunnar eru þær lítt umdeilanlegar. En árangurinn er undir
því kominn hvernig efnahagsstefnunni sem enn er í mótun verður
framfylgt – við daglegan rekstur peningamála og fjármála, í
fjárlagagerðinni í sumar og haust og í kjarasamningum eftir
áramótin. Enn sem komið er er allt traust sett á launastefnuna,
en ein sér hefur launastefna jafnan brugðist í baráttunni við
verðbólgu, hérlendis og erlendis þar sem hún hefur verið reynd.
Til að hafa hemil á verðbólgu þarf þjóðin í stuttu máli að eyða
minnu en hún aflar. Neysla og fjárfesting þarf að vera minni
en þjóðarframleiðslan. Viðskiptajöfnuður verður þá jákvæður
og erlendar skuldir aukast ekki. Við þessar aðstæður lækkar
verðbólgan. Launastefnan er því nauðsynleg en hvergi nærri
nægjanleg til að lækna verðbólgu, enda eru launin engan veginn
eina orsök verðbólgu.

2. tbl. Ritstjóri Sigurður B. Stefánsson
Kjaramál og gengi eru ekki tengd með þeim hætti sem oft er
látið í veðri vaka í daglegri umræðu. Er þá látið í það skína að
breytingar gengis síðar á þessu ári ráðist af launahækkunum eða
að gengi krónunnar hafi þegar verið ákveðið og að launahækkanir
verði að vera „innan þess ramma“. Gengi krónunnar er verð á
gjaldmiðli okkar gagnvart myntum annarra landa og þessu verði
geta stjórnvöld ekki ráðið til lengdar án tillits til framboðs og
eftirspurnar á „gjaldeyrismarkaði” krónunnar. Formlega er
slíkur markaður ekki til en þegar til lengdar lætur lýtur gengi
krónunnar markaðslögmálum en ekki stjórnvöldum.

25. tbl. Ritstjóri Sigurður B. Stefánsson
Eitt helsta áhyggjuefni stjórnvalda nú er veik staða þjóðarbúsins
gagnvart útlöndum en áætlað er að viðskiptahalli í ár verði 5-6%
af þjóðarframleiðslu. Það virðist þó á engan hátt skynsamlegt
eða réttlætanlegt að ráðast gegn þeim vanda með frekari lækkun
launataxta en orðin er. Þeir samningar sem gerðir hafa verið til
áramóta halda svipuðum kaupmætti launafólks á seinni helmingi
þessa árs (99,9) og gilti að jafnaði á árinu 1984 (99,7). Erfitt
er að rökstyðja að hár kaupmáttur launataxta sé helsta ástæða
ójafnaðar við útlönd og nýgerðir kjarasamningar breyta litlu þar
um. Einnig koma til önnur áhrif og vænlegra sýnist til árangurs
að beita öðrum aðferðum til að snúa viðskiptahalla í afgang en
frekari lækkun launataxta.
þRJÁTÍu ÁRa HagSaga
Í VÍSBENdINgu
Vísbending var stofnuð sumarið 1983 og varð því 30 ára í sumar. Blaðið hefur alltaf reynt að
endurspegla viðskipta- og efnahagslífið og gefa hugmyndir um það sem vænta má. Hér á eftir
koma tilvitnanir í eitt blað á ári. þetta er ekki endilega snjallasta tilvitnunin hvert ár heldur er reynt að
finna dæmigerðar klausur um það sem til umfjöllunar var hverju sinni.
1983-1987
Steingrímur Hermannsson ræður lengst af ríkjum
1988-1993
Vinstri stjórn og svo davíð
1983
1986
1987
1988
1984
1985
30
ára