Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2012, Blaðsíða 2

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 70
Vísindi á vordögum
á Landspítala 2012
Landspítalinn hefur þá sérstöðu að vera eina háskólasjúkrahús landsins
eins og kveðið er á um í Lögum um heilbrigðisþjónustu frá 2007. Þar
er háskólahlutverk spítalans skýrt tilgreint, þ.e. að annast starfsnám
háskólanema og framhaldsskólanema í heilbrigðisgreinum í grunn- og
framhaldsnámi, stunda vísindarannsóknir á heilbrigðissviði, veita há-
skólamenntuðum starfsmönnum sérmenntun í heilbrigðisgreinum,
gera fagfólki kleift að sinna fræðastörfum við Háskóla íslands eða aðra
háskóla og veita háskólafólki aðstöðu til að sinna rannsóknum sem og
öðrum störfum við sjúkrahúsið. Þar að auki ber spítalanum að veita heil-
brigðisþjónustu sem á hverjum tíma samræmist skyldu slíks sjúkrahúss
og reka blóðbanka.
Starfsemi spítalans fellur ágætlega að þessum lagaramma. Landspítali
er meðal virkustu menntastofnana landsins. Þar fer fram fjölbreytt
kennsla og starfsþjálfun nemenda í heilbrigðisvísindum. Á árinu 2011
stunduðu rúmlega 1330 nemendur nám og þjálfun á spítalanum í lengri
eða skemmri tíma. Þá stunda starfsmenn Landspítala, sem margir eru
jafnframt háskólastarfsmeim, öfluga vísindastarfsemi en afrakstur þess
starfs sést vel á uppskeruhátíðinni, sem nú gengur í garð.
í ólgusjó rekstrar- og hagræðingarkrafna undanfarinna ára var lagt
upp með það að vemda kennslu og vísindi. Þannig var hugsað til fram-
tíðar sem og þeirra áhrifa sem virkt rannsóknastarf hefur á gæði gagn-
reyndrar þjónustu við sjúklinga. Auðvitað líður samt háskólastarfsemin
fyrir fækkun starfsmanna og aukið álag.
Eins og sjá má á uppskeruhátíðinni - Vísindi á vordögum - hefur tekist
nokkuð að halda í horfinu er varðar birtingu greina, en auknir erfið-
leikar í öflun utanaðkomandi styrkja gætu bent til þess að búast megi
við því að síðkominna áhrifa fari að gæta. Slík staða er hins vegar fljót
að breytast með innkomu fárra en stórra styrkja sem kunna að vera f
farvatninu. Gögn frá Thompson Scientific sýna að fjöldi skráðra greina
frá íslandi (allar fræðigreinar) hafi lækkað um 15% á árinu 2011 en hin
Norðurlöndin halda áfram að bæta við sig. Þó ber þess að gæta að alltaf
eru einhverjar sveiflur milli ára.
Stjórnendur Landspítala hafa undir forystu Bjöms Zoéga forstjóra
staðið að ýmsum framfaramálum á árinu til að vernda og efla kennslu
og vísindastarf spítalans.
Þann 1. desember voru veittir í annað skipti Hvatningarstyrkir, þrír
styrkir að upphæð 3 m.kr. hver. Þremur vikum seinna vom svo í fyrsta
sinn veittir 1 m.kr. styrkir til 10 ungra vísindamanna á Landspítala.
Með þessum styrkjum hefur orðið tæplega 40% aukning á styrkjafé til
Vísindasjóðs sem úthlutað hefur verið á samkeppnisgrundvelli. Þannig
hefur á erfiðum tímum tekist að hlúa að vísindastarfi innan Landspítala
í samræmi við markmið spítalans og stefnu Vísindaráðs Landspítalans.
Árið 2011 var fyrsta heila starfsár Klínísks rannsóknaseturs LSH og
HÍ. Mikil eftirspurn hefur verið eftir samvinnu og aðstoð starfsfólks set-
ursins og ljóst er að greinileg þörf hefur verið fyrir bætta þjónustu og
þátttöku í skipulagningu, samningagerð og framkvæmd lyfjarannsókna.
Þátttaka í European Clinical Research Infrastmcture Network
(ECRIN) hófst á árinu 2011. Frá EU fékkst 12 m.kr. styrkur til að byggja
upp innviði fyrir klínískar rannsóknir við spítalann með það fyrir
augum að ísland geti tekið fullan þátt Evrópusamstarfi sem stefnir að
því að gera Evrópu að stærra rannsóknarsvæði. Sams konar samvinna
er síðan í undirbúningi á Norðurlöndum (NORDICRIN).
Unnið hefur verið að því að taka í notkun nýjan alþjóðlegan hugbún-
að, Redcap, til að auðvelda aðgengi og utanumhald að gagnagmnnum
til vísindarannsókna.
En fleira jákvætt er samtímis að gerast. Á árinu 2011 náði Háskóli
íslands þeim merka árangri að vera talinn í hópi 300 bestu háskóla
heims, en í samanburðarhópnum em um 17.000 háskólar. Framlag
Landspítalans til þess árangurs er umtalsverður.
í skýrslu Norden/NordForsk fyrir Norrænu ráðherranefndina
(Comparing Research at Nordic Universities using Biometric Indicators)
sem birtist í maí 2011 kemur fram að spítalinn er efstur norrænna há-
skólaspítala á tilvitnanastuðli (1.38 m.v. 1.0 sem alþjóðlegt meðaltal). Þar
nýtur Landspítali vissulega samstarfsaðila, s.s. HÍ, ÍE og Hjartvemd, en
framlag starfmanna spítalans til vísindaafraksturs þessara stofnana er
jafnframt umtalsvert.
Árlega nýtur Landspítalinn velvildar fjölda aðila sem láta fé af hendi
rakna til starfsemi hans, tækjakaupa og rannsóknastyrkja. Á síðustu
missemm hefur verið farið inn á nýjar brautir þar sem Styrktar- og
lfloiarsjóður Oddfellow,hefur styrkt myndarlega starfsfólk í klínískum
lyfjarannsóknum á illkynja sjúkdómum og Hjartaheill gefið sérstaka
dúkku til þjálfunar og kennslu í endurlífgun. Þótt þessi framlög tilheyri
vísindum og kennslu koma þau ekki síður að þjónustu við sjúklinga
með því að flýta aðgegni á nýjum lyfjum og þjálfa fæmi starfsfólks í
bráðatilvikum.
Þá er verið að taka fyrstu skrefin í átt að skipulögðu nýsköpunar-
starfi sem byggja mun á frjóu vísinda-, mennta- og gæðastarfi og hag-
nýtingu þess mannauðs sem spítalinn hefur yfir að ráða, vísindamanna,
kennara, nemenda og alls starfsfólks spítalans. í nóvember auglýsti
Tækniþróunarsjóður styrki til nýsköpunarfyrirtækja í samvimiu við
opinbera samstarfsaðila á sviði heilbrigðismála, menntunar og orku-
mála. 21 umsókn barst, þar af 9 á heilbrigðissviði og átti Landspítali
aðild að 8 þeirra. Fimm fengu styrk og var Landspítali aðili að þeim
öllum.
Á árinu verður „háskólahlutverkið" eitt af 6 lykilverkefnum spítal-
ans. Það er nauðsynlegt að vel takist til svo Landspítali geti áfram staðið
keikur undir nafni sem háskólaspítali.
Kristján Erlendsson
læknir
Framkvæmdastjóri vísinda-,
mennta- og nýsköpunarsviðs Landspítala
2 LÆKNAblaðið 2012/98