Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2012, Blaðsíða 16

VÍSINPI Á VORDÖGUM
FYLGIRIT 70
Ályktun: í samanburði við grunngildi fyrir meðferð eykur eins árs með-
ferð með lyfinu natalizumab sjálfsstjómun MS-sjúklinga bæði að þeirra
eigin mati og að mati aðstandenda þeirra. Einnig dregur lyfið verulega
úr bæði þreytu og þunglyndi.
20 Áhrif natalizumab-meðferðar á vitsmunastarf MS-sjúklinga
Sólveig Jónsdóttir, Haukur Hjaltason, Sóley Þráinsdóttir
Taugalækningadeild Landspítala, læknadeild Háskóla íslands
soljonsd@landspitali.is
Inngangur: Mænusigg (Multiple Sclerosis, MS) er langvinnur taugasjúk-
dómur, sem getur valdið fötlun og skert vinnugetu. Rannsóknir sýna að
45-65% sjúklinga með MS þjást af einhvers konar skerðingu á vitsmuna-
starfi. Undanfarin ár hafa komið á markað öflug fyrirbyggjandi lyf, sem
draga úr bólguvirkni og skemmdum í miðtaugakerfi MS-sjúklinga. Lítið
er vitað um hvaða áhrif þessi lyf hafa á hugarstarf sjúklinga
Markmið: Markmið þessarar rannsóknar var að athuga áhrif lyfsins
natalizumab (Tysabri) á vitsmunastarf MS-sjúklinga með kastaform
sjúkdómsins (relapsing-remitting MS).
Aðferð: Þátttakendur í rannsókninni voru 40 MS-sjúklingar (meðal-
aldur 41,7 ár; 23 konur og 17 karlar), sem fengu natalizumab meðferð
á Landspítala 2008 til 2011. Einnig tóku þátt í rannsókninni 20 heil-
brigðir einstaklingar á sama aldri og af sama kyni og sjúklingarnir.
Taugasálfræðileg próf, sem mæla ýmsa þætti hugarstarfs, voru lögð fyrir
sjúklingana áður en meðferð með natalizumab hófst og svo aftur eftir
eins árs meðferð. Sömu verkefni voru lögð fyrir viðmiðunarhópinn með
árs millibili. Breytingar voru metnar með Wilcoxon prófinu. Marktækni
var miðuð við p=s0,05.
Niðurstöður: Niðurstöður sýna að fyrir meðferð voru MS-sjúklingarnir
með lakari frammistöðu en heilbrigðir á öllum prófum, sem lögð voru
fyrir. Eftir eins árs meðferð með natalizumab hafði frammistaða sjúklinga
batnað marktækt á prófum, sem mæla hreyfihraða beggja handa (p=0,02
og 0,03), færni við að læra orðalista (p=0,00), seinkað minni á orðalista
(p=0,00), endurheimt orða úr langtímaminni (p=0,01), mat á stefnu lína
(p=0,03) og hugrænan hreyfihraða (p=0,01). Próf sem metur hömlur
nálgaðist tölfræðilega marktækni (p=0,09). Frammistaða á öðrum prófum
hélst óbreytt og versnaði ekki á neinu prófi. Frammistaða viðmiðunar-
hópsins hélst óbreytt á öllum prófum, nema einu, með árs millibili.
Ályktun: Natalizumab meðferð í eitt ár bætir ýmsa þætti vitsmunastarfs,
einkum minni og stjórnunarfærni, hjá sjúklingum með MS. Mikilvægt
er að leggja mat á vitræna þætti hjá MS-sjúklingum til að fylgjast með
árangri lyfjameðferðar.
21 Áhrif taugaeinkenna á framkvæmd daglegra athafna (ADL):
mismunur mælinga einstaklinga sem hlotið hafa heilablóðfall hægra
og vinstra megin
Guðnin Árnadóttir
Iðjuþjálfun, endurhæfingardeild Landspítala, Grensási
a-one@islandia.is
Inngangur: Heilablóðföll í hægra og vinstra heilahveli (RCVA, LCVA)
leiða til mismunandi taugaeinkenna. Fyrri rannsóknir hafa snúist um
hvort munur sé á framkvæmdafærni til daglegra athafna (ADL) milli
hópanna tveggja eða hvort fylgni sé milli mismunandi taugaeinkenna
og ADL framkvæmdar. Mismunandi matstæki hafa verið notuð til að
meta fylgni ADL og taugaeinkenna. Engar rannsóknir hafa fram að
þessu verið gerðar til að kanna mismun beinna áhrifa taugeinkenna á
framkvæmd ADL.
Markmið: Að athuga hvort marktækur munur væri á áhrifum taugaein-
kenna á ADL framkvæmd milli einstaklinga sem hlotið hafa heilablóðfall
í hægra og vinstra heilahveli.
Aðferðir: Með kvörðum A-ONE matstækisins má meta bæði fram-
kvæmdafærni við daglegar athafnir (ADL kvarði) og áhrif taugaein-
kenna á framkvæmd iðju (NB kvarði). Báðir kvarðarnir hafa verið Rasch
greindir og eru því nothæfir til mælinga. A-ONE gögn 215 einstaklinga
með heilablóðfall (RCVA= 103, LCVA = 112) fengin með afturvirku rann-
sóknarsniði á endurhæfingardeild Landspítala, Grensási voru notuð við
greininguna. ANCOVA var notað til að kanna marktækni mismunar á
mæligildum, en með þeirri aðferð er hægt að hafa stjórn á hugsanlegum
mismun á ADL færni einstaklinga í hópunum tveimur.
Niðurstöður: Viðbúin fylgni (r = -0,57) kom fram milli ADL mæligilda
og áhrifa taugaeinkenna á framkvæmd iðju. Enginn munur á hópunum
kom fram á meðal áhrifum taugaeinkenna á framkvæmd iðju F [1, 212]
= 2,910, p = 0,090
Ályktun: Rannsóknin er sú fyrsta sem gerð hefur verið til að rannsaka
bein áhrif taugaeinkenna á framkvæmd iðju. Þrátt fyrir að heilablóð-
fall í hægra og vinstra heilahveli leiði til mismunandi taugaeinkenna
þá er enginn munur á meðaláhrifum einkennanna á ADL framkvæmd
í hópunum.
22 Rasch-greining taugaatferliskvarða A-ONE
Guðrún Árnadóttir
Iðjuþjálfun, endurhæfingardeild Landspítala, Grensási
a-one@islandia.is
Inngangur: A-ONE matstækið (Ámadóttir OT-ADL Neurobehavioral
Evaluation) er meðal annars notað til að meta áhrif taugaeinkenna
á framkvæmd iðju. Á taugaatferlis kvarða A-ONE (NB kvarða) eru
tví- og fimm kosta undirkvarðar þróaðir með hefðbundnum próffræði
aðferðum. Kvarðarnir ásamt ADL kvarða matstækisins henta vel til að
meta og lýsa ástandi og veita þannig nothæfar upplýsingar til íhlutunar.
Hins vegar henta raðkvarðar ekki til að „mæla" breytingar á ástandi.
Mikilvægi árangursmælinga í heilbrigðiskerfinu fer vaxandi.
Markmið: Að kanna möguleika á þvíhvort hægt sé að breyta taugaatferl-
iskvörðum A-ONE úr raðkvörðum yfir í mælikvarða með jafnbila eigin-
leika.
Aðferðir: A-ONE gögn 422 skjólstæðinga fengin með afturvirku rann-
sóknarsniði á endurhæfingardeild Landspítala, Grensási og öldrunar-
lækningadeild Landakoti vom greind með nútíma próffræði aðferðum.
Gagnasöfnun var takmörkuð við sjúkdómsgreiningarnar heilablóðfall
(n = 222) og elliglöp (n = 200). Gagnagreining fólst í „Goodness of
Fit" greiningu atriða (MnSq s 1,4 og z < 2), PCA (Rasch þáttur > 60%,
dreifitala fyrstu andstæðu < 5%), DIF og DTF, kvörðun atriða, dreifisam-
svörun atriða og einstaklinga, aðgreiningaskrá (a 2) og áreiðanleikaskrá
(a 0,8), auk fylgnistuðla. Við könnun á innra réttmæti kvarða var klínískt
notagildi haft í huga auk tölfræðilegrar marktækni niðurstaðna.
Niðurstöður: Nokkrir taugaatferliskvarðar komu fram, ýmist sértækir
fyrir sjúkdómsgreiningu eða byggðir á gögnum sem endurspegla fleiri
en eina sjúkdómsgreiningu. Þar má nefna 53 atriða CVA kvarða, 29 atriða
kvarða fyrir alla þátttakendur, 51 atriða RCVA kvarða, 42 atriða LCVA
kvarða og 49 atriða Alzheimer kvarða.
Ályktun: Niðurstöður sýna að með notkun Rasch-greiningar er hægt að
breyta NB raðkvörðum A-ONE í jafnbilakvarða nothæfum til mælinga.
16 LÆKNAblaðið 2012/98