Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2012, Side 42

VÍSINDI Á VORDÖGUM
FYLGIRIT 63
(p>0,3). Mismunur slagæðlinga og bláæðlinga (e. arteriovenous diffe-
rence) var 40,2±6,9% í heilbrigðum samanborið við 35,7±6,1% í byrjunar-
stigi AMD (p=0,04) og 34,0±6,7% í vota lokastigi AMD (p=0,01).
Ályktanir: Súrefnismettun í bláæðlingum sjónhimnunnar er marktækt
hærri hjá sjúklingum með AMD en heilbrigðum einstaklingum. í saman-
burði við heilbrigða, er mismunur slagæðlinga og bláæðlinga marktækt
lægri hjá AMD sjúklingum. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess
að súrefnisbúskapur í AMD sé truflaður.
99 Súrefnisbúskapur sjónhimnu í heilbrigðum augum
Ásbjörg Geirsdóttiru, Ólafur Pálsson2, Sveinn Hákon Haröarsonu-3, Ólöf Bima
Ólafsdóttir2, Jóna Valgerður Kristjánsdóttir1'3, Einar Stefánssonli3
'Augndeild Landspítala, 3læknadeild HÍ, áDxymap ehf.
asbjorgg@landspitali.is
Inngangur: Súrefnisbúskapur sjónhimnunnar raskast í mörgum augn-
sjúkdómum. Mikilvægt er að hafa staðlaðan, heilbrigðan viðmiðunarhóp
í rannsóknum á sjúkdómum.
Markmið: Að mæla súrefnismettun í sjónhimnuæðum í heilbrigðum
augum til að meta áhrif aldurs og kyns auk annarra þátta. Einnig að meta
hvort munur sé á súrefnismettun eftir staðsetningu innan sjónhimnu.
Aðferðir: Súrehiismælirinn (Oxymap ehf.) er byggður á venjulegri
augnbotnamyndavél sem tekur samtímis augnbotnamyndir á tveimur
mismunandi bylgjulengdum og notar þær til mælinga á súrefnismettun.
Súrefnismettun helstu slægæðlinga og bláæðlinga var mæld í 120 heil-
brigðum sjálfboðaliðum á aldrinum 18-80 ára (miðgildi 47 ára). Karlar
voru 44 (37%) og konur 76 (63%).
Niðurstöður: Súrefnismettun í slagæðlingum sjónhimnu var 92,2±3,7%
(meðaltal±staðalfrávik) og 55,6±6,3% í bláæðlingum. í bæði slagæð-
lingum og bláæðlingum var lægri súrefnismettun í neðri ytri fjórðung
sjónhimnunnar (p<0,0001). Súrefnismettun í slagæðlingum hélst stöðug
með aldri (p=0,23). Á 10 árum lækkaði súrefnismettun bláæðlinga um
1,9±0,6% í körlum (meðaltal±staðalvilla meðaltals; p=0,003) og 0,7±0,4%
í konum (p=0,068). Mismunur slagæðlinga og bláæðlinga (e. arterio-
venous difference) jókst um 1,5±0,5% á 10 árum í körlum (p=0,004) og
1,0±0,4% (p=0,007) í konum. Fyrir hverja lOmmHg aukningu í gegnum-
flæðisþrýstingi auga (e. ocular perfusion pressure), jókst súrefnis-
mettun slagæðlinga um 0,9±0,4% (p=0,024) og bláæðlinga um 1,2±0,7%
(p=0,075).
Ályktanir: Súrefnismettun í slagæðlingum sjónhimnunnar er stöðug í
heilbrigðum einstaklingum en í bláæðlingum er marktæk lækkun með
aldri í körlum og svipuð tilhneiging í konum. Mismunur slagæðlinga
og bláæðlinga jókst marktækt með aldri hjá báðum kynjum. Rannsóknin
sýnir staðalgildi í súrefnismettun í sjónhimnuæðum hjá íslendingum.
100 Líkan af flæði súrefnis í augnbotni
Davíð Þór Bragason, Einar Stefánsson
Augndeild, skurðlækningasviði Landspítala
dbragason@gtnail.com
Inngangur: Hannað var stærðfræðilegt reiknilíkan af flæði og sveimi
(diffusion) súrefnis í blóðrás sjónhimnunnar, sér í lagi af sveimi súrefnis
á milli tveggja nálægra æða (countercurrent exchange).
Markmið: Að bæta skilning á súrefnisbúskap sjónhimnu og sjóntaugar
hjá heilbrigðum og einstaklingum með augnsjúkdóma. Að spá fyrir um
súrefnismettun í æðum sjóntaugar, sem ekki er unnt að mæla beint.
Aðferðir: Samliggjandi slag- og bláæðlingum er lýst í stærðfræði-
líkani með tvískauta hnitum, lögmáli Ficks um sveim súrefnis beitt
og hlutafleiðujafna Poissons leidd út. Jafna sú er leyst og þéttleiki súr-
efnisstraums á milli æðanna þannig fundinn sem fall af súrefnismettun
í æðunum. Kerfi af samtengdum ólínulegum afleiðujöfnum er leitt út,
og töluleg lausn sem lýsir breytileika súrehiismettunar í æðum fundin
með aðstoð tölvu. Áhrif súrefnisneyslu (consumption) í sjónhimnu voru
rannsökuð með aðstoð Green-falla. Líkanið var prófað með niðurstöðum
súrefnismælinga með súrefnismæli (retinal oximeter) frá Oxymap ehf.
og var einnig beitt á niðurstöður mælinga sem áður hafa verið gerðar á
mönnum og dýrum með raflífeðlisfræðilegum aðferðum.
Niðurstöður: Niðurstöður varðandi stigul (gradient) súrefnismettunar
í æðum sjónhimnu var í samræmi við mælingar, en samkvæmt þeim er
víxlverkun á milli slag- og bláæðlinga (countercurrent exchange) lítil í
sjónhimnu, en marktæk í sjóntaug, eða á stærðargráðunni 1% breyting
í súrefnismettun. Spá líkansins um straum súrefnis í glerhlaupi aðlægt
meðalstórum æðum var einnig í samræmi við mælingar, eða á stærðar-
gráðunni 10'6ml 02 / cm! / sek. fyrir slagæðlinga.
Ályktun: Hannað hefur verið líkan af straumi súrefnis á milli æða í sjón-
himnu, og virðast niðurstöður þess vera í samræmi við súrefnismælingar
af ýmsum toga. Líkanið verður þróað áfram til að fá sem raunsannasta
lýsingu á aðstæðum í auganu.
101 Súrefnismælingar í æðahimnu augans
Jóna Valgerður Kristjánsdóttir'-3, Ólöf Birna ÓJafsdóttir3, Sveinn Hákon Harðarson1-2-3,
Þórunn S. Elíasdottir2, Andy Harvey1, Einar Slefánsson1'2-3
'Augndeild Landspítala, 2Háskóia fsland,s 'Oxymap ehf., 4School of Engineering and Physical
Sciences, Heriot Watt University, Ricarton, Edinburgh
jonakv@landspitali.is
Inngangur: Súrefnismettun hefur áður verið mæld í æðum sjónhimn-
unnar (retina) með góðum árangri. Mælingar á súrefni í æðum æðahimn-
unnar (choroid) hafa hins vegar ekki verið gerðar í mönnum.
Markmið: Að mæla súrefnismettun í æðum æðahimnu og sjónhimnu
augans.
Aðferðir: Súrehiismælirinn (Oxymap ehf.) er gerður úr tveimur
stafrænum myndavélum, ljóssíum, mynddeili og augnbotnamyndavél.
Mynd er tekin af augnbotninum og þeirri mynd skipt upp í tvær myndir
á tveimur bylgjulengdum (570nm og 600nm). Með því að skoða gleypni
ljóss í æðum augnbotnsins á tveimur bylgjulengdum er hægt að reikna
út ljósþéttnihlutfall (ODR) en sú tala er í öfugu hlutfalli við súrefnis-
mettun og gefur þannig hugmynd um hversu mikið súrefni er í æðum
augnbotnsins. Mælingar voru gerðar á 16 heilbrigðum einstaklingum,
(aldur 40±14 ára, meðaltal±staðalfrávik). Sex af þessum 16 voru auk þess
myndaðir fyrir og eftir innöndun á 100% súrefni. ODR var mælt fyrir
æðar æðahimnunnar (e.choroid) og sjónhimnunnar. Allar æðar voru af
svipaðri vídd.
Niðurstöður: Meðaltals ljósþéttnihlutfall (ODR) var 0,10±0,10 (meðal-
tal±staðalfrávik) í æðum æðahimnunnar og 0,22±0,04 í slagæð-
lingum sjónhimnunnar. Við innöndun á 100% súrefni (n=6) lækkaði
ljósþéttnihlutfallið um 0,035±0,028 í æðum æðahimnunnar (p=0,029) og
0,022±0,017 í æðum sjónhimnunnar (p=0,022).
Ályktun: Hægt er að mæla ljósþéttnihlutfallið (ODR) í æðum æða-
himnunnar og sjónhimnunnar. Þar sem ODR er í öfugu hlutfalli við
súrefnismettun gefa niðurstöðurnar til kynna að súrehiismettun æða í
æðahimnu augans sé hærri heldur en í slagæðlingum sjónhimnunnar.
Súrefnismælirinn er næmur fyrir breytingum sem verða við innöndun á
100% hreinu súrefni, bæði í æðahimnu- og sjónhimnuæðum.
42 LÆKNAblaðið 2012/98