Tímarit Máls og menningar - 01.10.1981, Side 75

Þelta er ekki LIST
Sem fyrr segir var það menntað millistéttarfólk sem leiddi baráttuna, sú
millistétt sem gerir meira af því en aðrar þjóðfélagsstéttir að lesa og skapa
bókmenntir. Að nokkru leyti kann það að hafa stafað af þessum stéttaruppruna
hinnar kynferðispólitísku baráttu hve bókmenntalestur hefur orðið stór þáttur í
vitundarvakningunni. Og af því að bókmenntirnar eru sígildur miðill þess
persónulega féllu þær vel að inntaki baráttunnar. Endurminningarformið varð
t. d. handhægt mörgum þeim sem leggja vildu fram skerf sinn í baráttuna og
með nýju sjónarhorni bættu þeir rithöfundar við kafla í hefð hinnar pólitísku
þroskasögu.
Ekki er úr vegi að lýsa nánar við hvað er átt. I því sambandi viljum við taka
nokkur dæmi frá dönum þar sem við þekkjum hvað best til enda hefur hluti af
þessum bókmenntum þeirra birst á íslensku upp á síðkastið. — Með Vetrar-
bömum sínum lýsti Dea Trier Morch þeim „hversdagslega“ þætti í veruleika
kvenna sem þó ræður hvað mestu um lífshlaup þeirra — þungun og barneign-
um — og lýsti jafnframt því stéttbundna i hlutskipti kvenna með því að sýna
þverskurð þjóðfélagsins á sjúkrastofu. Þannig gaf hún móðurhlutverkinu fé-
lagslega skírskotun sem gengur á snið við þann múr goðsagna sem umlykur
það. — í Uppgjöri rekur Bente Clod félagsmótun millistéttarstúlkunnar sem
finnur öllum hamingjudraumum sinum stað í hjónabandinu og síðan vitund-
arvakningu hennar í tengslum við kvennahreyfinguna. — Christian Kampmann
segir frá hlutskipti hommans i endurminningum sínum og auðmýkingu þess
sem neyðist til að leyna kynferði sínu fyrir umheiminum. Hann rekur mis-
heppnaðar tilraunir til að leita einstaklingsbundinna lausna á vanda sínum uns
hann finnur styrkinn sem hann skortir í baráttuhreyfingu hómósexúalista. —
Og i Fótboltaenglinum, skáldsögu „í játningastil“, lýsir Hans-Jargen Nielsen
vanda þess karlmanns sem sér sína gömlu karlmennskuimynd hrynja saman við
að mæta konum með nýjar hugmyndir um samlif og kynhlutverk.
Þannig draga þessar bókmenntir fram þá kúgun sem leynist i einkalífinu og
felst bæði i einstrengingslegum kynhlutverkum og þeirri allsherjar mannlæg-
ingu sem kapítalisminn þrifst á. I þeim og öðrum skyldum bókmenntum hafa
menn kannast við eigin reynslu og fengið þar tækifæri til að sjá kynferðislega
kúgun sína í víðara samhengi. Bókin er sem sagt aftur orðin baráttutæki — og
þá skyldi maður ætla að sósíalistar gleddust og héldu veislu — en sú er nú
aldeilis ekki raunin. Þótt sumir þeirra, sem telja sig framsækna, játi i öðru
orðinu gildi þessara bókmennta (Eg-er-sko-ekkert-karlrembusvin!) þá er við-
kvæðið samt: En petta er bara ekki list. Þetta eru svo óttalega illa skrifaðar bækur.
321