Tímarit Máls og menningar - 01.10.1981, Page 83

Hafa kvennabókmenntir se'rstöðu?
Þess vegna er ástæða að spyrja, hvers vegna þjóðir hafí ekki haldið neina
andlega hreinsunarhánð þegar hinar svo nefndu kvennabókmenntir spruttu
alskapaðar úr höfði auglýsingasérfræðinganna á Madison Avenue í New York?
En stefna þeirra í bókmenntum hefur síðan borist um allan hinn hálfameríska
heim. Og virðist sem auglýsingastjórarnir hafi fundið upp stefnuna sem eins
konar raunabót handa bandarískum konum, eftir að mæðraveldið þar leið undir
lok í upphafi og meðan háð var stríðið í Víet Nam. Hið alkunna mæðraveldi í
Bandaríkjunum var ein af sálrænum orsökum fyrir nauðsyn stríðsins, og hefur
aldrei ríkt á jörðinni meira mæðraveldi en í Norðurameríku; hin kaþólsku
mæðraveldi við Miðjarðarhafið með sína Maríudýrkun komast ekki í hálfkvisti
við hið bandaríska.
Kannski er þetta höfuðskýringin á framgangi hinna svo nefndu kvennabók-
mennta í Bandaríkjunum. Mæðurnar heimta völdin á ný, eftir að synirnir
reyndust of linir karlmenn í stríðinu. Þeirgátu ekki sýnt nægilega karlmennsku
sína, og sektin rekur þá aftur undir væng móðurinnar; með uppgjöf sinni
sönnuðu þeir að mömmurnar eiga auðvitað að stjórna. Kjörorð og loforð
mömmu eru þau sömu og alls kúgunarvalds sem sér sér leik á borði, sú fjarstæða
sem blekkir manninn ætíð: „Ef við komumst til valda þá verður ekkert stríð?“
Engin kvennabók hefur vakið verulegan úlfaþyt. Hvorki þjóðir né einstakl-
ingar hafa risið upp í reiði og sekt gegn boðskap „kvennabókmenntanna". Hafa
þá allar þjóðir tandurhreina samvisku gagnvart konum? Eða kannski hefur það
kraftaverk gerst, í fyrsta sinn í sögu veraldar, að „sannleikurinn“ er sagður án
þess hann veki úlfúð eða ástæða sé til að þjóð hreinsi sig með því að ofsækja
höfund? Þvert á móti, í stað ofsókna kemst höfundur “kvennabókmennta“
strax í efstu sæti á bókasölulistunum. Konur sanna þar alkunna list sína í að
kaupa. Kannski er ekkert mark tekið á “kvennabókmenntum“, úr því þær vekja
fremur ös í bókabúðum en andlegt uppnám og reiði i herbúðum hins andlega
vana.
Engu að síður er mikil hugkvæmni fólgin í hreinsunarathöfnum þjóða og
bækur sem henni valda eru hrein nauðsyn, því betra er að fórna um stund einum
rithöfundi en að heil þjóð þjáist af sekt. Slík andleg hreinsun er að því leyti
hagkvæmari en hin líkamlega, að það nægir að baða einn syndasel i skömmum
fyrir skáldverk, svo öll þjóðin hreinsist.
Það á ekki af skáldsögunni að ganga, hvorki í þessu máli né öðru. Ljóðlistin
og aðrar listgreinar hafa sloppið við vörumerki og stimpil auglýsingasérfræð-
inganna við Madison Avenue. Hvers vegna greinist aðeins skáldsagan í kyn, eftir
þeirra kokkabókum? Hvers vegna sleppur ljóðið, smásagan, sinfónían, píanó-
TMM VI
329