Skólavarðan - 01.09.2012, Blaðsíða 36

36
Skólavarðan 1. tbl. 2012töLfRæÐIn
Konur
56%
Karlar
44%
Skipting
 1.526
 KÍ-­‐félaga
 með
 25
 til
 100%
 starfshlutfall
 í
 ríkisreknum

framhaldsskólum
 eftir
 kyni
 í
 sept.
 2011.
Heimild:
 Fjármálaráðuneytið
29.3.2012
  Oddur
 S.
 Jakobsson

Framhaldsskólakennarar
 2026
 ?
Konur

80%

Karlar

20%

ÓbreyN
 þróun?

29.3.2012
  Oddur
 S.
 Jakobsson

Oddur S. Jakobsson hagfræðingur KÍ vinnur í sífellu rannsóknir á
kjörum félagsmanna KÍ og vinnuumhverfi. Ofangreindar upplýsingar
– að um helmingur framhaldsskólakennara fer á eftirlaun á næstu árum
og að konur munu innan skamms yfirtaka framhaldsskólann miðað við
óbreytta þróun – eru tvö merkileg krækiber í berjalandinu hans Odds
sem full ástæða er til að staldra við.
Kennarar hafa auðvitað vitað þetta lengi. En átta stjórnvöld og
landsmenn sig á þýðingu þessa? Þarf kannski eitthvað að ræða það?
Miklar lýðfræðilegar breytingar eru fyrirsjáanlegar í framhaldsskólum
landsins. Á næstu fimmtán árum siglir helmingur flotans í höfn.
Helmingur framhaldsskólakennara. Það er ekki lítið. Þetta mun hafa
mikil áhrif á skólabrag og þróun framhaldsskólans og auðvitað hefði
verið heppilegra að aldursdreifingin væri jafnari. Þá er einnig líklegt
að konur verði í miklum meirihluta kennara þegar þessar breytingar
hafa gengið í garð og nú þegar hefur kvenkennurum fjölgað mjög
í framhaldsskólum. Sú breyting varð fyrir nokkrum áratugum í
grunnskólanum og var að margra mati aðalorsök þess að starfið varð
minna metið og verr launað - eins og títt er um kvennastörf. Við erum
nú ekki komin lengra en þetta í jafnrétti kynjanna.
Nú er ekki nokkur skapaður hlutur að því að vera 50 + og/eða kona.
En varla getur það talist jákvæð breyting þegar helmingur kennara
yfirgefur skólastofnun nánast á einu bretti og fer á eftirlaun. Það hlýtur
að skaða skólana og rýra menntunina rétt eins og atgervisflótti skaðar
samfélög og skilur okkur eftir enn vitlausari en við vorum fyrir. Eða
þegar konur fylla smám saman öll kennarastörf án þess að samfélagið
líti á kennslu sem mikilvægt ábyrgðarstarf sem metið skuli til launa,
eins og „einu sinni var“ þegar karlar ráku skólana, stjórnuðu þeim og
kenndu við þá.
Konur eru nú þegar (eða reyndar þegar það var kannað haustið 2010)
um 80% kennara grunnskólans og um 95% kennara leikskólans. Ef svo
fer sem horfir, þ.e. með óbreyttri þróun, verða konur um 80% kennara í
framhaldsskólum árið 2026. Það eru fjórtán ár þangað til.
En er eitthvað slæmt að ungir og ferskir kennarar flykkist inn í
framhaldsskólann? Nei og já. Hverjir verða mentorar ungu kennaranna
þegar skiptin eru svona brött? Þeir gamalreyndu eru ótæmandi
fróðleiksbrunnur og flestir ósínkir á að miðla reynslu sinni sé til þeirra
leitað.
Í norskri rannsókn Are Turmo og Per O. Aamodt frá 2007
(Pedagogisk og faglig kompetanse blant lærere i videregående skole)
koma fram vísbendingar um þá leitni að ungir framhaldsskólakennarar
sjái skólann einungis sem tímabundinn starfsvettvang, eða í um
fimm til tíu ár. Um helmingur kennara sem yngri eru en fertugir fylla
þennan hóp. Þetta hefur ekki verið kannað hérlendis en alþjóðlegar
rannsóknir sýna sömu stefnu hjá yngra fólki víða um lönd og í mörgum
starfsstéttum.
Allar rannsóknirnar eru þó frá því fyrir hrun og ekki ólíklegt að
efnahagsþrengingar undangenginna ára hafi breytt þessari mynd, hvað
svo sem verður. En gefum okkur rétt sem snöggvast að við réttum úr
kútnum og ungt fólk líti í síauknum mæli á framhaldsskólakennslu sem
fyrsta skrefið á starfsframabrautinni og staldri ekki lengi við. Þetta er
nokkuð sem okkur ber að huga að til að skilja framhaldsskólann ekki
eftir á köldum klaka – mikið gegnumstreymi kennara er arfaslæmt fyrir
skóla og nemendur.
Texti: KEG
Myndir: OSJ
... og bláu í rautt. Helmingur framhaldsskólakennara fer á eftirlaun
á næstu fimmtán árum og konur yfirtaka framhaldsskólann.
Frá gráu í grænt