Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.1995, Blaðsíða 9

Hildur Sigurðardóttir, Hrafidiildur Scheving, íris Rut Hilmarsdóttir,
Sveiidaug Atladóttir og VUdís Bergþórsdóttir

Þættir á vökudeild sem valda
foreldrum streitu

Megintilgangur rannsóknarinnar var aðforprófa íslenska útgáfu streitukvarðans PSS:NICU (Parental
Stress Scale: Neonatal Intensive Care Unit) sem œtlað er að mœla hvort og að hve miklu leyti ákveðnir
þœttir í wnhverfi vökudeildar valda foreldrum streitu. Einnig var leitast við að afla viðbótarupplýsinga
um reynsluforeldra afþví að útskrifast heim með barn af vökudeild.
Samkvœmt áreiðanleikaprófiun á íslensku útgáfunmafPSS:NlCU er innra samrœmi
mœlitœkisins mjöggott (0,94). Þarað auki kemurfram samrœnú á niðurstöðum þessarar rannsóknar
og sambœrilegrar rannsóknarþar sem enska útgáfa mœlitœkisins var notuð (Miles og Funk, 1989).
Islenskirforeldrar með bam á vökudeild virðastfinnafyrir meiri streitu að meðaltali enforeldrar í
Bandaríkjwiwn.
Breytingar áforeldrahlutverki virðast að jafnaði valda mestri streituforeldra en þœttir í
samskiptum við starfsfólk minnstri streitu. Af stökwn þáttwn streitukvarðans virðast eftirtaldirþœttir
valda foreldrwn mestri streitu: aðskikutðurfrá baminu; skyndilegt píp íviðvörunartœkjum; nálarog
slöngur sem settar eru í barnið; slöngur eða tœkjabúnaður á eða nálœgt barninu; það aðgeta ekki
haldið á baminuþegar þá langaði til; óvenjuleg eða óeðtíleg öndun bamsins; að geta ekki verið ein(n)
með barnmu; aðgeta ekkigefið þvísjálffur); það að bamið virtistþjást; aðgeta ekki verwlaðþaðfyrir
sársauka og sársaukafidlri meðferð.
Varðandi reynsluforeldra af útskrift barns afvökudeild veldur tilhugsunin um aðfara með
barnið heim og að aiuuist það heima án aðstoðarfagfólks mestri streitu. Viðbótarkvarði sá, er nueldi
streituvaldandiþœtti tengda heimferð, reyndist áreiðanlegur með Chronbachs alfa 0,90.
Hildur Sigurðardóttir: B.Sc.
próf í hjúkrunarfræði frá HI
árið 1982 og M.S. próf í
fæðingarhjúkrun frá
Minnesotaháskóla í
Bandaríkjunum árið 1987. Hún
er lektor í námsbraut í
hjúkmnarfræði við HI.
Hrafnhildur Scheving, Iris Rut
Ililmarsdóttir,
Sveinlaug Atladóttir og Vildís
Bergþórsdóttir luku allar B.Sc.
próíi frá námsbraut í
hjúkrunarfneði vorið 1992.
Fræðilegur bakgrunnur rannsóknar
Fæðing barns er mikilvægur þáttur í þroskaferli foreldra. Oftast
er um jákvæða reynslu að ræða og auðveldar það aðlögun að
breyttu hlutverki foreldrisins. Flestir eru sammála um það að
tímabilið í kringum fæðingu barns sé tími ákveðinnar spennu og
kvíða, jafnvel þó að útkoman sé eðlileg og barnið heilbrigt
(Easterbrook, 1988; Michaels og Goldberg, 1988). Efbarnið
fæðist fyrir tímann eða ekki heilbrigt verða foreldrar fyrir miklu
áfalli sem oft leiðir til kvíða, streitu, sorgar og jafnvel sálarkreppu
(Goldberg, 1978; Easterbrook, 1988). Það að eignast barn fyrir
tímann og að barnið þurfi að leggjast inn á vökudedd stangast á
við væntingar foreldranna til þess að takast á við hið nýja hlutverk
(Perehudoff, 1990). Þar sem þeim gefst oft takmarkaður tími til
þess að annast barnið og sýna því hlýju, aðlagast þeir
foreldrahlutverkinu seinna en aðrir foreldrar (Stewart, 1990).
Óvæntar og breyttar aðstæður, s.s. aðskilnaður frá barninu,
áhyggjur af heilbrigðisástandi þess og óvissan um það hvernig
barninu muni reiða af, kemur foreldrunum í tilfinningalegt
uppnám (Miles, Funk og Kasper, 1991).
Rannsóknir, sem gerðar hafa verið til þess að öðlast meiri
þekkingu á líðan foreldra sem eignast fyrirbura er þurfa á
gjörgæslu að halda, hafa leitt ýmislegt gott af sér síðastliðin 20 ár.
I stað þess að áður fyrr fengu foreldrar ekki að vera með barni
sínu á vökudeild nema að mjög takmörkuðu leyti þykir í dag
sjálfsagt og nauðsynlegt að foreldrar taki virkan þátt í umönnun
bamsins á meðan það dvelur á vökudeildinni (Miles o.fl., 1991).
Með aukinni þekkingu og tæknijiróun í læknisfræði er nú
unnt að bjarga lííi fleiri og meira veikburða fyrirbura en áður var.
Samfara Jiessu er eðlilegt að mnhverfi vökudeildarinnar breytist
á vissan hátt, jiar sem Jiar er blutfallslega meira af mjög litlum og
veikburða fyrirburum, auk þess sem heimur tælíninnar verður
meira áberamh, með ýmsum tækjum og tólum, ókunnuglegum
hljóðum og skærum ljósum. Þetta hefur leitt til þess að
rannsakendur hafa síðastliðin ár beint athygli sinni að
viðbrögðum og almennri líðan foreldra er annast börn sín á
vökudeild (Miles o.fl., 1991). Ekki er vitað til að rannsókn af
þessu tagi hafi verið framkvæmd á vökudeild Landspítala en í
ljósi mismunandi aðstæðna og sérstöðu hverrar deildar hlýtur slík
rannsókn að gefa mikilvægar upplýsingar um líðan íslenskra
foreldra sem eiga bam á vökudeild.
Streituvaldandi þættir í umhverfi vökudeildar
Það er samdóma álit rannsakenda að |tað tímabil, sem bam dvelm’
á vökudeild, sé tilfinningalega mjög erfitt fyrir foreldra,
sérstaklega mæður (Miles o.fl., 1991; Perehudoff, 1990). Óttínn
og óvissan um líf barnsins er yfirleitt mesti streituvaldurinn og
útlit hins litla, veikburða og vanjiroska bams ýtir imdir vanlíðan
foreldranna (Jeffcoate, Humphrey og Lloyd, 1979; Minde,
TÍMARIT UJÚKRUNARFRÆDINGA l.tbl. 71. árg. 1995
9