Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2001, Blaðsíða 34

Hafa ber í huga þegar tölurnar í töflu 1 eru túlkaðar að í
þeim tilfellum, þar sem aðeins eru tvær spurningar í þætti,
er ekki um eiginlegan mælikvarða að ræða. Þó að það
veiti meiri upplýsingar að meðhöndla tvær og tvær
spurningar saman þegar þær fjalla um sama eða náskylt
atriði hefur það takmarkað gildi að bera slíka tveggja
spurninga þætti saman við eiginlega mælikvarða sem eru
samsettir af fjórum eða fleiri spurningum. Að þessum
varnaðarorðum slepptum er athyglisverð sú vísbending
sem lesa má úr töflunni að þættir, sem snúa beint að
hjúkrunarstarfinu, valdi þátttakendum minni streitu en
þættir sem snúa að öryggi og aðbúnaði og samskiptum
við stjórnendur og samstarfsfólk.
Mönnun og streituvaldar í vinnu
Skortur á hjúkrunarfræðingum hafði tölfræðilega marktæk
áhrif á hversu mikilli streitu þátttakendur fundu fyrir í vinnu og
því fleiri stöðugildi sem voru ómönnuð á vinnustað þátttak-
enda þeim mun hærri tölur komu út hjá þeim á spurn-
ingarlistanum Streituvaldar í vinnu. Þannig var meðalgildi á
vinnustöðum, þar sem allar stöður hjúkrunarfræðinga voru
mannaðar, 2,09 samanborið við 2,41 þar sem 5 eða fleiri
stöður voru ómannaðar (F=4,50; df=3/152; p<0,01) (tafla 2).
Tafia 2. Meðalgildi á spurningalistanum Streitu-
valdar í vinnu eftir skorti á hjúkrunarfræðingum
Meðalgildi* SD
Allar stöður eru skipaðar 2,09 0,45
1 -2 stöður eru ómannaðar 2,23 0,42
3-4 stöður eru ómannaðar 2,35 0,39
5 eða fleiri stöður eru ómannaðar 2,41 0,44
* Hærra gildi gefur til kynna meiri streitu.
322
Eini undirþáttur spurningalistans, sem sýndi mark-
tækan mun á meðalgildi eftir skorti á hjúkrunarfræðingum,
var þátturinn sem mældi streitu í samskiptum við sjúklinga
og aðstandendur. Streitan í samskiptunum mældist 1,85
hjá hjúkrunarfræðingum sem störfuðu á fullmönnuðum
deildum samanborið við 2,18 á þeim deildum þar sem
vantaði starfsmenn í 5 eða fleiri stöður (F=2,79; df=3/156;
p<0,05) (tafla 3).
Tafla 3. Meðalgildi á þættinum Streita tengd sam-
skiptum við sjúklinga og aðstandendur eftir skorti á
hjúkrunarfræðingum
Meðalgildi* SD
Allar stöður eru skipaðar 1,85 0,68
1 -2 stöður eru ómannaðar 2,13 0,42
3-4 stöður eru ómannaðar 2,23 0,69
5 eða fleiri stöður eru ómannaðar 2,18 0,70
* Hærra gildi gefur til kynna meiri streitu.
Auk þess að spyrja hvað margar stöður hjúkrunarfræð-
inga væru ómannaðar voru þátttakendur spurðir að því
hvort þeir teldu of fáliðað á sínum vinnustað. 124 þátttak-
endur töldu of fáliðað á sínum vinnustað samanborið við
52 sem ekki þótti of fáliðað. Hjúkrunarfræðingarnir, sem
töldu of fáa starfsmenn á sínum vinnustað, fundu fyrir
meiri streitu en hinir sem ekki töldu of fáliðað. Þeir undir-
þættir spurningalistans, sem mældu mestan mun á þess-
um tveimur hópum, voru streituvaldar tengdir samskiptum
við sjúklinga og aðstandendur, öryggi og aðbúnaði, og
samstarfi og samstarfsörðugleikum. Streita í samskiptum
við sjúklinga og aðstandendur mældist 2,31 (SD=0,41)
meðal þeirra sem töldu of fáliðað samanborið við 2,06
(SD=0,46) meðal þeirra sem ekki töldu of fáliðað (t=3,45;
p<0,001). Meðal þeirra sem töldu of fáliðað mældist streita
í tengslum við öryggi og aðbúnað 2,46 (SD=0,84)
samanborið við 2,08 (SD=0,81) meðal þeirra sem ekki
töldu skorta starfsmenn (t=2,80; p<0,01). Streita tengd
samstarfi og samstarfsörðugleikum mældist 2,41
(SD=0,56) meðal þeirra sem töldu of fáliðað samanborið
við 2,15 (SD=0,62) meðal þeirra sem ekki töldu vanta
starfsfólk (t=2,74; p<0,01).
Aukarúm og streituvaldar í vinnu
Tölfræðilega marktæk fylgni er á milli mældrar streitu í
vinnu og fjölda þeirra aukarúma sem sett voru upp á
vinnustöðum þátttakenda vikuna áður en þeir svöruðu
spurningalistanum. Marktæk fylgni mældist bæði við
spurningalistann í heild (p=0,22; p<0,05; N=115) og þá
þætti hans sem mæla álag tengt öryggi og aðbúnaði í
heild (p=0,25; p<0,01; N=119) og samskiptum við
sjúklinga í heild (p=0,25; p<0,01 N=122).
Tímarit hjúkrunarfræðinga ■ 5. tbl. 77. árg. 2001