Morgunblaðið - 28.01.1976, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. JANUAR 1976
19
Bergsteinn Á. Bergsteins-
son fv. fiskmatsstjóri
F. 16. október 1907.
D. 19. janúar 1976.
Það er svo margt, sem hvorki
verður mælt né vegið og verður
því að metast. Mál og vog eru
tæki, sem gefa hlutlægar niður-
stöður, er ekki verður deilt um,
en mat er huglægt, persónulegt
og því umdeilanlegt. Það er því
erfiðara að vera matsmaður en
vigtarmaður, erfiðara að meta
fisk en vega.
Það var ævistarf Bergsteins
Bergsteinssonar að meta fisk,
stjórna mati á fiski og skera úr
þegar ágreiningur varð um fisk-
mat. I þessum efnum eru menn
oft ósammála og sækja sitt mál
fast. Er oft mikið í húfi og hags-
munir rekast á, og þegar dómur
fellur líkar oft einum vel en öðr-
um miður. Matsmenn eru því ekki
alltaf vinsælir, enda varla við því
að búast.
Þessum mannlegu viðbrögðum
þeirra, sem selja og kaupa fisk,
kynntist Bergsteinn mjög náið og
ég tel að honum hafi tekist matið
vel. Hann hafi með lagni og góðri
dómgreind haldið réttri leið.
Hann hafi ekki eignast neina
óvini, sem orð er á gerandi og
hann hafi heldur ekki eignast vel-
vildarmenn vegna greiðasemi í
matsgerðum.
Það hefur verið mitt hlutverk i
mörg ár að veita Fiskmati ríkisins
ýmsa þjóhustu. Ég þekkti því
Bergstein Bergseinsson fiskmats-
stjóra mjög vel. Mér var það alltaf
Ijóst að fyrir honum vakti fyrst og
fremst að tryggja, svo vel sem
unnt er, gæði þeirra fiskafurða,
sem fluttar eru úr landi. Að því
vann hann bæði beinlínis með því
að vaka yfir framkvæmd á hvers
konar mati á fiski, og óbeinlínis
með því m.a. að stuðla að auknu
hreinlæti í meðferð á fiski og auk-
inni fræðslu fyrir það fólk, sem
við fiskvinnsluna starfaði. Þetta
eru þau tvö svið þar sem leiðir
okkar Bergsteins lágu saman og
því mun ég geta þeirra hér með
nokkrum orðum.
Eitt af því, sem Bergsteinn
veitti fljótt athygli varðandi
hreinlætismálin var nauðsyn þess
að fiskverkunarhúsin hefðu nægi-
legt af hreinu vatni. Því var það
að á árunum 1954—55 unnum við
að því saman að kanna ástandið i
þessum málum hjá hraðfrystihús-
unum víðsvegar um land. Upp-
lýstist þá margt, sem betur mátti
fara, og hafði Bergsteinn alla tíð
síðan vakandi auga á vatnsmálum
frystihúsanna. Gekkst hann m.a.
fyrir þvi að tekin var upp fblönd-
un klórs bæði í vatn og sjó, sem
frystihúsin nota við vinnslu á
fiski og til þrifa.
A síðustu embættisárum Berg-
steins hóf Fiskmatið enn eina út-
tekt á vatni og öðru hreinlætis-
ástandi frystihúsanna, auk þess á
þvotti fisklesta í flestum höfnum
landsins. Þá var einnig hafið
strangt eftirlit með söltun grá-
sleppuhrogna og með vinnslu á
rækju til frystingar.
Annað málefni, sem Bergsteinn
bar alltaf mjög fyrir brjósti, var
uppfræðsla þess fólks, sem annað-
ist mat á fiski og verkstjórn í
fiskverkunarhúsum. Kom hann
með fulltingi sjávarútvegsráðu-
neytisins upp námskeiðum i
helztu greinum fiskverkunar.
Voru haldin sérstök námskeið
fyrir frystan fisk, önnur fyrir salt-
fisk og fyrir skreið. Safnaði Berg-
steinn saman kunnáttumönnum í
þeim undirstöðugreinum, bæði
bóklegum og verklegum, sem
þarna þurfti að kenna. Námskeið
þessi urðu fjölda mörg og gáfu
góða raun.
Starfsferill Bergsteins Berg-
steinssonar var nátengdur upp-
hafi og vexti hraðfrystiiðnaðar-
ins. Hann byrjaði að starfa hjá
Fiskimálanefnd og var þar verk-
stjóri við hraðfrystingu 1936—40.
Síðar vann hann við sömu störf
hjá sölusamtökunum S.H. og
S.I.S. og var svo skipaður mats-
stjóri við útflutning á frystum
fiski árið 1945. Bergsteinn var
skipaður fiskmatsstjóri 1949 og
gegndi því starfi fram á mitt ár
1975.
Á þessu tímabili varð mikil
bylting í fiskverkun hér á landi.
Hraðfrystingin varð stóriðnaður á
heimsmælikvarða, saltfiskverk-
unin þurfti að aðlagast breyttum
kringumstæðum og skreiðarverk-
un hófst. Allt þetta hafði i för
með sér miklar breytingar á störf-
um hins opinbera fiskmats. Ný
matsatriði komutil sögunnar, nýj-
ar reglur og nýir markaðir. Það
varð hlutskipti Bergsteins að
skipuleggja Fiskmat rikisins á
þessum umbrotatímum og kom
hin langa reynsla hans af fisk-
verkun og fiskmati þar að góðum
notum.
Bergsteinn ólst upp með þeirri
kynslóð semekkigatveitt æsku-
fólki hvers konar menntun er
hugur þess stóð til. Hann lærði
því ekki að mæla og vega með
vísindalegum aðferðum, en hann
lærði að meta fisk á sama hátt og
fiskverkendur hafa gert hér um
aldir. Bergsteinn bar þó alltaf
virðingu fyrir visindalegum nið-
Séra Einar Guðnason er dáinn.
Að morgni hins 15. janúar s.l.
fengum við fyrrverandi sóknar-
börn hans þá fregn, að hann hefði
andast kvöldið áður. Við vissum
að hann hafði um skeið verið
hættulega sjúkur. En mannleg
bjartsýni vonast jafnan eftir bata
og trúir á hann, en svo kemur sá,
sem ræður örlögum vor allra og
heggur á þráðinn.
í þeim fáu minningarbrotum,
sem hér fara á eftir, verður ævi
og störfum hins látna ekki gerð
nein fullnægjandi skil. Það gera
efalaust þeir, sem betur geta, en
nú að leiðarlokum hlaut einhver
rödd að heyrast heiman úr byggð-
inni, þar sem hann lifði og vann.
Fyrir rúmum þremur árum
hvarf séra Einar frá Reykholti,
eftir meira en fjörutiu ára starf
sem þjónandi prestur þar. Þau
hjón voru þá kvödd af
söfnuðunum í samkvæmi, sem
allur þorri sóknarbarna hans tók
þátt í. Sú kveðja var innileg og
hlý, yljuð af gagnkvæmri vináttu,
eftir löng kynni og góð.
Séra Einar Guðnason var fædd-
ur 19. júlí 1903 á Óspaksstöðum i
Hrútafirði. Voru foreldrar hans
Guðni bóndi Einarsson og Guðrún
Jónsdóttir. Ungur missti hann
móður sína og var tekinn í fóstur
af systkinum á Fjarðarhorni i
Hrútafirði. Þar ólst hann upp á
fyrirmyndarheimili hjá þeim
ágætu systkinum, Guðmundi
ögmundssyni og Kristinu systur
hans. Gengu þau honum í for-
eldra stað og studdu hann til
náms og frama, en það endurgalt
hann með tryggð og umhyggju
góðs fóstursonar, þegar þau þraut
krafta.
Séra Einar lauk stúdentsprófi
árið 1924 og guðfræðiprófi frá
Háskóla tslands 1929, en milli
stúdentsprófs og háskólanáms
stundaði hann kennslu um eins
árs skeið. — Hann var settur
prestur í Reykholtsprestakalli
vorið 1930 að nýlokinni vígslu.
Nokkurrar gagnrýni gætti innan
safnaðanna vegna þess, að kosn-
ing var ekki látin fara fram þá
þegar og voru ekki aliir ánægðir.
Þá eins og oftar var róstusamt á
sviði þjóðmálanna, en með kirkju-
málin fór þá sá maður, sem var
kappsfullur og þótti löngum
einráður, eins og títt er um
umsvifamikla hugsjónamenn.
Ekki bitnaði þessi stundar-
óánægja á séra Einari, nema þá að
mjög litlu leyti og aðeins um
sinn. Hann vann brátt hylli fólks-
ins með sinni ljúfmannlegu prúð-
mennsku, og vorið 1931 var hann
kosinn lögmætri kosningu og
skipaður sóknarprestur í Reyk-
holtsprestakalli.
Arið 1933 kvæntist séra Einar
urstöðum og leitaði eftir þeim þar
sem þeirra var von. Grundvöllur-
inn fyrir fiskmatsgerðum Berg-
steins var því traustur á mæli-
kvarða hans samtíðar, og enn í
dag er skynmatið þarna afgerandi
en mál og vog aðeins ráðgefandi.
Ég er Bergsteini Bergsteinssyni
þakklátur fyrir gott samstarf og
góða vináttu og eftirlifandi konu
hans og börnum votta ég samúð
mína.
Sigurður Pétursson.
eftirlifandi konu sinni, önnu
Bjarnadóttur Sæmundssonar,
yfirkennara og fiskifræðings. Frú
Anna er mjög vel menntuð kona,
gáfuð og valkvendi. Með komu
hennar í Reykholt óx mjög
hamingja séra Einars. Þau
eignuðust heimili, sem var frá-
bært að gestrisni og um allan
höfðingsskap. Þangað lögðu leið
sína fjöldamargir bæði innlendir
og erlendir, kom það jafnan i hlut
séra Einars að sýna ókunnugum
gestum staðinn og rekja sögu
hans, en hana þekkti hann flest-
um eða öllum betur.
Þau hjón eignuðust fimm börn.
Tvö dóu í bernsku, en þrjú lifa
ein dóttir og tveir synir. Þau hafa
öll lokið langskólanámi og stofnað
heimili. Hafa þau erft manndóm
og hæfileika foreldra sinna og
öðlast traust samfélagsins.
Hjónaband þeirra frú önnu og
séra Einars var einlægt og ástúð-
legt og var svo sem hvorugt mætti
af öðru sjá, og þeim hlotnaðist sú
gæfa, að fá að lifa saman langa
ævi.
Þegar séra Einar kom í Reyk-
holt, var að hefjast bygging
héraðsskólans þar og hann átti
eftir að koma meira og lengur við
sögu skólans en flestir eða allir
aðrir. Þau hjón voru kennarar við
skólann nær öll sín dvalarár í
Reykholti. Eftir að þau hættu
kennslu, gerðust þau próf-
dómarar og voru það framyfir það
er þau fluttu frá Reykholti, en
siðustu árin í Reykholti var séra
Einar einnig formaður \skóla-
nefndar. Þau hjón settu mjög svip
á skólann um sína daga, enda
ágætir kennarar. Séra Einar unni
skólanum í Reykholti af alhug og
vildi í hvivetna heiður hans og
frama og víst var önnur helftin af
ævistarfi hans helguð skólanum.
Sem kennari við skólann kynntist
hann fjölda ungmenna og gafst
Framhald á bls. 25
Séra Einar
Guðnason
Ásgerður Karlsdóttir
Faxon—Mummg
Fædd 17. desember 1922
á Seyðisfirði.
Dáin 13. janúar 1976
f Waverton, Chester,
Englandi.
Foreldrar hennar voru
Vilhelmína Ingimundardóttir og
Karl Finnbogason skólastjóri,
Seyðisfirði.
Arið 1946 yfirgaf glaðvær
stúdentahópur Menntaskólann á
Akureyri. Vor var í lofti, síðari
heimsstyrjöldin að baki, Island
orðið sjálfstætt lýðveldi og fólk
horfði björtum augum til fram-
tíðarinnar.
Gleði okkar i þessum samrýmda
hópi var þó blandin söknuði yfir
þvf að nú skildu leiðir.
Leið Ásu sem hér er minnzt, lá
til Englands. Þangað fór hún
sfðsumars 1946 og gekk að eiga
unnusta sinn Ronald Foxon, er
hún hafði verið heitbundin um
nokkurra ára skeið, en lítið sam-
band haft við síðustu ár stríðsins,
þar eð hann starfaði í sjúkraliði
brezka hersins í fremstu víglínu í
Evrópu, en þaðan voru póstsam-
göngur stopular. En þetta sumar
barst Ásu bréf frá systur Ronalds
þarsem hún tjáði henni, að hann
væri kominn heim, sjúkur af af-
leiðingum stríðsins, og að fjöl-
skyldan óskaði eindregið eftir að
hún kæmi sem fyrst og vonaði að
koma hennar myndi stuðla mjög
að þvi að Ronald næði heilsu á ný.
Það var ekki fýsilegt að flytjast
til Englands eins og þá stóð á,
landið flakandi i sárum eftir strið
ið og ógnvekjandi erfiðleikar á
öllum sviðum, en Ása hlýddi
kallinu, sigraði hverja raun,
gerðist góður og traustur borgari
hins nýja föðurlands, byggði upp
sjálfstæðan atvinnurekstur ásamt
manni sinum og eignaðist fjögur
mannvænleg börn, Eve
Vilhelminu, Yvonne Flóru, Carl
og Ronald.
Nokkrum vikum fyir andlát
Asu gerðist sá hörmulegi at-
burður að yngri dóttir hennar,
Yvonne Flóra lézt í bílslysi á leið
til vinnu sinnar.
Asa var glæsileg og gáfuð. Auk
þeirra kosta, er hún hlaut í vöggu-
gjöf, duldist engum að hún hafði
fengið frábært uppeldi. Hún
hafði strax á unga aldri óvenju
þroskaðan, kraftmikinn og
töfrandi persónuleika. Hún stráði
sólskini í kringum sig. Hún hafði
enga útundan, var hlýleg og vin-
gjarnleg við alla, sem hún um-
gekkst, ætlð minnug hinnar
gullvægu reglu, að „aðgát skal
höfð í nærveru sálar“. Hún var
hinn sanni félagi i starfi og leik,
gleði og sorg.
Síðast hitti ég Ásu fyrir fjórum
árum, er hún kom til að gleðjast
með okkur á 25 ára stúdentsaf-
mælinu. Hún var þá svo ungleg og
hraust, að erfitt er að átta sigá að
hún hafi kvatt þennan heim fyrir
1 fulltogallt.
Ég votta börnum Asu, eigin-
manni, systkinum og öðrum
vandamönnum mína dýpstu
samúð. Missir þeirra er mikill og
sorgin sár, en það er þó huggun
harmi gegn, að minningarnar um
Ásu eru bjartar og fagrar.
Ég kveð Asu, slík sál sem
hennar hlýtur að lifa áfram.
Sigrfður Jónsdóttir
Minning:
Kristján Hákon
Þórðarson múrari
Kallið er komið
komin er nú stundin
Vinaskilnaður, viðkvcm stund
vinir kveðja vininn sinn látna
er sefur hér inn sfðasta blund.
Mig langar að minnast með
nokkrum fátæklegum orðum
vinar mlns, sem nú er látinn.
Hann var fæddur að Fit á
(kjördóttur), 25 ára, Laufeyju
Auði, 19 ára, Ingibjörgu Guðrúnu
15, ára, og eru þær 2 dæturnar
enn I heimahúsum.
Þórdls er gift og er I Þýzkalandi
með manni sínum, sem er þar við
nám. Einnig ólu þau upp dóttur
Þórdisar Hildi Björk sem nú er 8
ára og var hún mikið uppáhald
hjá afa slnum sem reyndist henni
einnig sem faðir.
Það var alltaf gott að koma á
hemili þeirra Kæju og Kristjáns,
þau voru með afbrigðum gestris-
in, og var þar oft margt um
manninn. Alltaf var kaffi á
könnunni á hvaða tfmum sem
komið var.
Barðaströnd þann 1. des. 1922,
dáinn 14. des. 1975.
Hann fluttist frá Patreksfirði
til Keflavíkur árið 1949 og vann
þar við múrverk til dauðadags.
Hann var kvæntur Karitas Finn-
bogadóttur frá Látrum I Aðalvík.
Þau áttu 3 dætur, Þórdfsi Jónu
Kristján var hæglátur maður,
en átti það til að gleðjast I vina-
hópi. Það var döpur heimkoma
hjá þeim hjónum Þórdlsi og
Gunnari er þau komu heim, til að
halda jólin með sfnum, þau komu
með litla drenginn sem afi hafði
ekki séð. Það var mikil tilhlökkun
á heimilinu. En enginn ræður
sinum næturstað.
Ég bið Guð að styrkja fjölskyldu
hans á þessum erfiðu tímamótum.
Blessuð sé minning hans
Áróra Hjálmarsdóttir
AUGLÝSINGASÍMINN ER:
22480
|n«r0uttiti«bib