Morgunblaðið - 20.11.2010, Blaðsíða 52

Morgunblaðið - 20.11.2010, Blaðsíða 52
52 MENNING MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. NÓVEMBER 2010 Áafmælisdegi listmálaransKarls Kvaran (1924-1989)þann 17. nóvember varopnuð yfirlitssýning á verkum hans í tveimur sölum á Listasafni ásamt því sem safnið hef- ur nú gefið út löngu tímabæra bók um list hans. Sýningarstjóri á sýn- ingunni og höfundur aðalgrein- arinnar í bókinni er Ásdís Ólafs- dóttir listfræðingur og er fengur að henni í verkið. Hún hengir upp verk Karls á nokkuð óvæntan hátt til að draga fram líkindi og endurtekin stef milli ólíkra tímaskeiða í list hans. Þannig verður það skýrara en ella hversu áþekk myndhugsun Karls er hvort sem hann er að vinna í strangflatarlist á sjötta áratugnum eða með ljóðræn og lifandi form á þeim áttunda eða níunda. Tímabilið sem Karl málaði í anda konkretlistar eins og hún var kölluð er frekar stutt og við taka lífrænar sveigðar línur og form sem enda í fléttuformum af ýmsum toga. Lita- skalinn heldur áfram að vera sterk- ur og skærir litir sem minna á liti popplistarinnar verða meira áber- andi. Hringformið sem tekur við af ferningsforminu vísar ekki síst í lík- ama listamannsins, stærð hans hreyfingar og ryþmi verða hluti af verkinu. Um leið og verk Karls eru afurð hugarins, tilrauna og yfirlegu þá minnir þessi sýnilega tenging við líkamann á action-málarana svoköll- uðu og ítrekar þá afstöðu Karls til listarinnar, að hún byggist fyrst og fremst á vinnu og viðveru. Eins og kemur fram í textum bók- arinnar þá sækir Karl til margra listastefna og má þar nefna byrj- unarstefnur afstraktlistarinnar á borð við kúbisma, konstrúktívisma, suprematisma og aðferðir De Stiil- hópsins. Sum verkanna frá geómetr- íska skeiðinu minna sterkt á verk Mondrians nema hvað í tveimur verkum spilar Karl með græna litinn sem var á bannlista hjá Mondrian vegna vísunar hans í náttúru, for- gengileika og kvenleika. Mondrian afneitaði einnig hringformi og bogn- um línum af sömu ástæðu en listin var að hans mati byggð á andlegri reynslu en ekki náttúrulegum hlut- veruleika. Það varð einnig raunin hjá Karli að hann taldi sig ekki ná tökum á græna litnum eða jarðar- litum almennt og er sá litur fyrir vik- ið að mestu leyti fjarverandi í verk- um hans, jafnvel þegar formin verða kvenleg, bogadregin eða hringlaga. Að skoða sýningu eins og þessa gefur ekki bara kost á fagur- fræðilegri upplifun heldur gefur inn- sýn í hugræna og andlega ferla í menningunni og síðast en ekki síst afstöðu listamannsins til listarinnar. Karl Kvaran helgar sig listinni af lífi og sál, í verkum hans tekst hann á við spurningar um eigindir og eðli tilverunnar. Hinn trúarlegi, upp- hafni eða andlegi tónn sem margir lesa úr afstraktverkum af þessum toga gæti allt eins vísað í afstöðu listamannsins til listarinnar sjálfrar. Það er nefnilega augljóst að Karl Kvaran, eins og margir aðrir, trúði á listina, tjáningarmátt hennar og kraft, nokkuð sem samtíma- listamenn virðast eiga erfiðara með að gera. Þetta skilar sér til áhorfandans sem hrífst með, sem sér í gegnum lög málningar aðrar myndir sem liggja undir og skína stundum í gegn. Sem upplifir tilfinningar og tíma og jafnvel heilt lífshlaup sem fóru í verkin. Undirmyndirnar sem eru yfirmálaðar vekja dulúð, tilfinn- ingu fyrir mannlegum eða listræn- um ófullkomleika eða leyndar- málum, allt eigindir sem eiga meira upp á pallborðið í öðrum lista- stefnum en Karl er kenndur við, og eigindir sem eiga meira upp á pall- borðið í dag en á tíma Karls. Bókin er einstaklega falleg, afar vönduð og aðgengileg og auk ít- arlegs texta eftir sýningarstjórann er texti eftir Arthur C. Danto og safnstjóra Listasafns Íslands, Hall- dór Björn Runólfsson. Útgáfustjóri er Svanfríður Franklínsdóttir. Kannski má segja um texta bók- arinnar að þeir eru furðuáþekkir þrátt fyrir þrjá höfunda og hverfast að miklu leyti um líkindi og teng- ingar verka Karls við þekkta stíla, stefnur og listamenn. Þótt sú nálgun sé áhugaverð og nauðsynleg þá saknar maður þess að reynt sé að lesa í hvernig verkin passa við eða tala inn í heimsmynd okkar og hug- myndir núna. Í tengslum við sýninguna hafa verið gefin út kort, veggspjald og skrifblokk með eftirprentun af einu verka Karls sem seld eru í safnbúð Listasafnsins. Minjagripir af þess- um toga um sýningar og verk lista- manna eru stór þáttur í rekstri stórra listasafna úti í heimi og frá- bær leið til að miðla myndmáli sem ekki er á færi mikils meirihluta fólks að eignast. Upplífgandi samsöngur lita og forma Abstrakt „Karl Kvaran helgar sig listinni af lífi og sál, í verkum hans tekst hann á við spurningar um eigindir og eðli tilverunnar.“ Listasafn Íslands, Fríkirkjuvegi 7, Reykjavík Karl Kvaran – Yfirlitssýning og bók. bbbbn Sýningin stendur til 13. febrúar 2011. Opið daglega frá 11-17 nema mánudaga. Ókeypis aðgangur á miðvikudögum. ÞÓRA ÞÓRISDÓTTIR MYNDLIST Leikhúsmaðurinn Jón AtliJónasson hefur á síðustumisserum skrifað leikrit,ásamt Jóni Páli Eyjólfs- syni og Halli Ingólfssyni, sem fjalla á einn eða annan hátt um hrunið og afleiðingar þess eða öllu heldur or- sakir. Í nýju verki sínu, Mojito, fjallar Jón Atli að vissu leyti um skylt efni. Sagt er frá manni sem missir stjórn á frásögn sinni og þar með eigin tilveru. Verkið fjallar um tvo menn sem rifja upp sama atburðinn, uppþot á veitingastað, en þeim ber ekki sam- an um hvað gerðist. Viðskiptafræð- ingurinn Stefán hefur frásögnina en er truflaður af veitingamanninum Faruk frá Pakistan sem stígur skyndilega inn í söguna og hefur allt aðra sýn á það sem gerðist. Þarna eru tveir mjög ólíkir menn að tala saman. Viðskiptafræðing- urinn, sem leikinn er af Stefáni Halli Stefánssyni, er sjálfumglaður „besservisser“, fordómafullur í garð útlendinga og kvenna en telur sig samt guðsgjöf til samfélagsins. Hann þykist víðsýnni en hann er í raun, þykist skilja „arabann“ og hafa samúð með dvergum og svo mætti áfram telja. Vitleysan sem vellur upp úr honum er endalaus. Samt sem áður reynir hann að klóra í bakkann þegar hann missir valdið yfir frásögninni og er afhjúpaður. Hann sekkur dýpra og dýpra í eigin firru þegar hann reynir að bera hönd fyrir höfuð sér og verður æ brjóstumkennanlegri. Veitingamað- urinn, sem leikinn er af Þóri Sæ- mundssyni, er hins vegar andstæða viðskiptafræðingsins, nánast algóð- ur: flóttamaðurinn sem hefur yf- irstigið gífurlega erfiðleika og er sjálfum sér nægur. Þar er kannski veikleiki verksins að persónur og viðhorf eru einfölduð um of. En kannski þurfa þessar andstæður að vera málaðar sterkum litum. Sumt gæti farið fyrir brjóstið á áhorf- endum þegar fordómarnir koma hvað berlegast í ljós en samtölin í verkinu eru þó bráðfyndin. Þarna er ágætlega sýnt hvernig lukkan getur snúist í höndunum á manni sem tel- ur sig vera með allt á hreinu. Loka- senan er táknræn þar sem við- skiptafræðingurinn býður fram kreditkortið sitt en enginn tekur við því. Það liggur beinast við að líta svo á að í verki þessu sé hulunni í raun svipt af hinum dæmigerðu for- dómum og sjálfbirgingshætti Ís- lendingsins. Stefán Hallur og Þórir leika þetta mjög vel, ekki síst í vandræðalegum þögnum en einnig í tilsvörum. Framsögn beggja er góð og lát- bragð þeirra allt undirstrikar per- sónur þeirra. Leikmyndin er einföld. Sviðið er nánast bert en lítill veitingabar er við enda leikrýmisins og sitja áhorf- endur báðum megin við það. Það virkar vel enda er það texti og að- stæður sem skipta máli í þessu leik- verki. Mojito er skemmtilegt leik- húsverk, ágætlega skrifað og bráð- fyndið á köflum. Ég óska Tjarnar- bíói til hamingju með þessa fyrstu frumsýningu hússins. Sjálfsbirgingsháttur Íslendingsins Tjarnarbíó Mojito eftir Jón Atla Jónasson bbbmn Leikendur: Stefán Hallur Stefánsson og Þórir Sæmundsson. Leikstjóri: Jón Atli Jónasson. Frumsýning í Tjarnarbíói, miðvikudaginn 17. nóvember. INGIBJÖRG ÞÓRISDÓTTIR LEIKLIST Morgunblaðið/Kristinn Á sviðinu Leikskáldið og leikstjórinn Jón Atli Jónasson, til hægri, í sviðs- mynd leiksins ásamt Þóri Sæmundssyni sem leikur veitingamanninn. Þorvaldur Skúlason Ármúla 36 • 108 Reykjavík • Sími 568 3890 SMIÐJAN Listhús - Innrömmun Opið alla virka daga frá kl. 10-18. Sölusýning á verkum Þorvaldar Skúlasonar laugardaginn 20. nóv. kl. 14-18 Sýndar verða teikningar frá árunum 1934-1941 M b l1 23 74 45
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.