Tíminn - 23.12.1942, Blaðsíða 15

T f M I N N
15
og aflað sér lærdóms. En aðeins fá ár æfi
sinnar mun hann hafa haft fasta stöðu;
hann undi sjaldan lengi við sömu atvinnu,
var stundum verkamaður, stundum sjó-
maður, verzlunarmaður eða skrifstofu-
maður. Hann var alltaf fátækur, sóttist
ekki eftir lífsþægindum né fjárhagslegu
öryggi. Hann lokaði sig inni, las og orti
og ferðaðist á víxl, eins og ekkert væri um
að vera í þessum önnum kafna heimi.
„Hvernig stóð á þessu?“ spyrja menn.
Svarið sýnist mér liggja í augum uppi.
Magnús hélt áfram að vera dreymni dreng-
urinn æfina út, og svo lengi sem heilsan
leyfði, hélt hann áfram að fara einförum.
En í stað þess að leita einverunnar úti um
haga og lautir í landareign sinnar jarðar,
reikaði hann um landið allt, þvert og endi-
langt. Það er einkennilega táknrænt, að
Magnús skyldi að síðustu eiga heima í all-
mörg ár á gistihúsi. Hann var ferðamað-
ur, sem virtist helzt vilja tjalda til einnar
nætur.----------
„Þótt ferðin standi öld og ár, hún er ei
nógu löng,
og hrifning yfir heimsins dýrð þitt hjarta
fyllir söng,
ef áttu að vinum fold og flóð, að frændum
. strá og blað,
og óðalsrétt á allri jörð, og engan sama
stað.“'
í þessu erindi lýsir Magnús því, sem
honum þótti eftirsóknarvert. Sjálfur lét
hann ekki undir höfuð leggjast að dást að
og rannsaka heimsins dýrð. Hann fór ekki
eins og blindur maður um landið. Hann
hafði kynnzt rúnum jarðfræðinnar. Hann
safnaði merkilegum hlutum úr ríki nátt-
úrunnar. En þekking Magnúsar á náttúr-
unni var ekki þur lærdómur, heldur opn-
aði hann sál sína upp á gátt fyrir trúræn-
um áhrifum náttúrunnar. Ljóð hans um
heiðarnar eru trúar- og helgiljóð:
„í heiðalandsins helgiró mig hrifning
grípur sterk.
Hér brýtur ekkert boðorð guðs, hér bletta
ei mannaverk.
Ég naut hins langa, Ijósa dags sem ljóðs
við dýran hátt,
sem helgiljóðs um heiðin fjöll
og hljóðrar auðnar mátt.
Mín vitund öll og eðlisgerð féll inn í
þennan brag.“
En eitt er eftirtektarvert um Magnús
Stefánsson: Hann, sem virtist oft vera
fullur óróasemi og eirðarleysi, átti hið full-
komna vald yfir tilfinningum sínum, að
aldrei sást hið ytra, hvort hann skipti
skapi. — Hann, sem helzt virtist vilja flýja
mennina, og setti stundum all-harkalegar
girðingar milli sín og þeirra, hann var svo
hógvær og auðmjúkur í anda, svo laus við
það að vilja upphefja sjálfan sig, að það
var miklu fremur hinum fáu trúnaðar-
vinum en honum sjálfum að þakka, að
þjóðin fékk að kynnast' ljóðum hans. Og
hann fann til með mönnunum, ekki síst
þeim, sem voru förumenn í einhverjum
skilningi. Það er engin tilviljun, að Magn-
ús skyldi ná til hjartans í ljóðum sínum
til Vesturfaranna og afkomenda þeirra, í
sjómannasöngnum og kvæðinu um Stjána
bláa. Hann er í vissum skilningi sjálfur
með í öllum ferðum.
Magnús gerir ráð fyrir því, að sérhver
liðin stund verði auðlegð, lögð í sjóð. í sum-
um kvæðum hans kennir þunglyndis og
svartsýni, sem gæti komið oss til að álíta,
að hann hefði ekki náð gildum sjóði upp
af götu sinni. En þó segir hann í síðasta
kvæðinu, — því, sem ég las yður — :
„Samt er gaman að hafa
lifað svo langan dag.“
Þrátt fyrir allt, er það bjartsýnin, sem
sigraði. Sennilega var það fleira en eitt,
sem varð til þess. Kýmnigáfa hans átti
sinn þátt í því. Hann skildi hvers virði
það var að vera fær um
„að milda skopi slys og þrautir unnar,
að finna kímni í kröfum skaparans
og kankvís bros í augum tilverunnar.“
En öðru fremur á bjartsýni hans þó rót
sína að rekja til þess, sem hann orðar
þannig:
„Hvarf ég frá þér, móðir mín,
en mildin þín
fylgdi mér alla æfi.“
Það er eins og móður-mildin verði guðs-
hugmynd hans. Það er erfitt að geta sér
ákveðið til um trúarskoðanir Magnúsar af
ljóðum hans. En mér skilst, að hugur hans
finni frið við dauðans dyr við þá fullvissu,
að það verði sams konar mildi og mildi
móður hans, sem vaki yfir hinnztu stund
hans. Eða eigum vér ef til vill að skilja
þetta svo, að hann vonist eftir hinni sönnu
móður að sænginni sinni síðasta kvöldið
og hið fyrsta. Hvernig svo sem skáldið
kann að hafa hugsað þessar ljóðlínur, þá
er ekkert sennilegra en það, að einmitt
hún hafi fengið að taka á móti drengnum
sínum — og að hin æðsta mildi hafi þann-
ig bænheyrt hinn deyjandi förumann.
Ég skal að vísu sem minnst fullyrða um
það, hvort Magnús Stefánsson hefir gert
ráð fyrir því sjálfur, að för hans héldi á-
fram eftir dauðan. Hann talar um liðinn
dag og langan svefn, en það eru gamlar
samlíkingar, sem vér öll notum meira eða
minna í breyttri merkingu. En mér þykir
það undarlegt, ef maðurinn, sem horfði
á eftir gamla sjó|arpinum siglandi beiti-
vind inn í bláma himinsins, hefir kunnað
því illa að fá sjálfur að halda för sinni
áfram. Einu sinni orti hann um kvöld:
„Um þreytta limu leggur sælukend,
ég lít með tári yfir farna vegi.
og hlægir það, er aftur upp ég stend,
hvað yfirstíga megi á næsta degi.“
Til hvers er að leyfa honum að standa
upp aftur til þess að halda áfram för sinni
um jörðina, ef honum skyldi síðan neitað
um að vakna til nýs dags að þessu lífi
loknu — til nýs lífs með nýjum tækifær-
um og nýjum verkefnum.
Það verður sjálfsagt margt að yfirstíga
fyrir Magnús, eins og aðra, unz komið er
alla leið að hástóli hinnar æðstu mildi, en
vér kvíðum engu, því að mildinnar drott-
inn minnist allra sinna barna. Hann var
eitt sinn sjálfur förumaður á jörðinni og
skilur hugrenningar kvölds og morguns.
Honum er óhætt að fela farmóða önd
framliðins manns til varðveizlu. En eftir
á strönd þessa lífs standið þér, vinahópur,
stystur og vandamenn, nær og fjær. Þér
biðjið hann aö vera blessaðan og sælan
þar sem hann nú heldur göngu sinni á-
fram, — biðjið hina æðstu og eilífu mildi
að greiða götuna hans, létta af honum
byrðum hans, fylgja honum á nýrri æfi
og hvíla huga hans.
GLEÐILEG JÓL!
Kaffibœtis-
verhsmiðjan Freyja
GLEÐILEG JÓL!
Sjóhlœðagerð Íslands
—
GLEÐILEG JÓL!
Raharastofa
Siyurðar Ólafssonar,
Eimshipafél.húsinu
GLEÐILEG IÓL!
FREYJA h.f.
sielyœtis- ot§ efnagerð
GLEÐILEG JÓL!
Guðm. Þorsteinsson,
gullsmiður
GLEÐILEG JÓL!
Ðósaverhsmiðjan h.f.
i
-----—---------
GLEÐILEG JÓL!
4 HAMAR h.f.