Tíminn - 24.12.1955, Blaðsíða 19

Jóí-ABLAÐ TÍMANS 1955
2,9
Þið hafið áreiðanlega heyrt söguna af prinsessunni og fionungssynin-
um, sem kom og frelsaði hana úr liöndum Ijótu kerlingarinnar i kastal-
anum. Og parna sjáið pið konungssoninn á hestinum sínum fyrir utan
kastalann, en i þessum gömlu byggingum voru mjög margir gangar og
ranghalar. Þið sjáið einnig prinsessuna, hvar hún situr og grœtur. Nií
er bara eftir að vita hvort konungssonurinn getur ratað inn lil hennar.
Mér finnst að pið ættuð að reyna að hjálpa honum og visa honum veg-
inn, svo prinsessan purfi eklii að gráta lengur.
Eins■ og þið sjáið á myndinni, þá er karlinn að flýta sér þessi lifandi
osköp, og auðvitað er lmnn að hlaupa til þess að verða ekki of seinn i
jólamatinn. Þið sjáið jafnframt að hann er allur teiknaður i tölustöf-
xim, og hvað haldið pið að hann hlauj)i með margra kílómetra hraða?
Manni sýnist, fljótt á lilið, að hann ætli alls ekki að verða of seinn, en
annarS cettuð þið að hyggja sjálf að þessu með þvi 'að leggja tölurnar
saman; þá vitið þið hve hraðinn er mikill.
2,. tk eoi. é^irílur ~s4[bertóóon:
í 25. kapitula Mattheusarguð-
spjalls (25, 14—30) er saga um
mann, er fer til útlanda. Sagan ber
méð sér, að söguhetjan hafi verið
kaupsýslumaður. .Við brottför sína
fær hann einum húskarla sinna i
hendur fimm talentur. Öð'rum af-
hendir hánn tvær talentur og hin-
inh þriðja eina talentu. í Lúkasar-
guðspjalli (19, 11—27) er keimlík
saga. í fljótu bragði virðast þessar
tvær sögur svo svipaðar, að telja
mætti þær vera runnar frá sömú
heimild.
í sögunni um talenturnar kem-
ur skýrt í Ijós, að söguhetjan, eða
kaupmaðurinn, veit góð skil á hæfni
og trúmennsku húskarla sinna. Út
frá þeim forsendum fær hann þeim
mismunandi fjárfúlgu í hendur til
þess að auka og ávaxta. Engin fyr-
irmæli fylgja afhendingu fjárins,
því að auðskilið er, að fjármagnið
á að ávaxta gaumgæfilega og dyggi-
lega. Dyggasti og ötulasti húskarl-
inn tvöfaldar fjárupphæð sína. Sá,
er næstur honum gekk að hygg-
indum og trúmennsku, tvöfaldar
einnig fjárfúlgu sína, þótt minni
væri. En þriðji húskarlinn, sem
fyrir minnstu var trúað, er ekki
snjallari en það, að hann eygir
engin önnur úrræði en fela féð í
jörðu, svo að það færi ekki for-
görðum.
Að löngum tíma liðnum kemur
kaupmaðurinn heim úr utanför
sinni og kveður húskarla sína á
fund sinn. Tveir hinir fyrstu skila
fénu af höndum sér og hinum
ríkulegu vöxtum og hljóta báðir
sömu þakkir og hrós. Þá skilur
þriðji húskarlinn að lokum, að
moldarvarðveizluaðferðin hafi ver-
iö misráðin. Hann vendir því sínu
kvæði í kross, kveðst hafa valið
þessa leið af sönnum ótta við hús-
bónda sinn og trúmennsku gagn-
vart honurn, því aö þann veg hefði
verið öruggt, að ekkert færi för-
görðum. En kaupmaðurinn bendir
honum á, að hægurinn hefði verið
hjá honum að selja féð á leigu og
fá þannig af því vexti. Þessi ódyggi
og lati þjónn er því sviptur þessari
talentu, sem honum hafði verið
trúað fyrir og hún er fengin þeim
i hendur, sem aukið hafði talent-
urnar, svo að þær urðu tíu. Og í
heimkomufagnaði húsbóndans er
hinn lati þjónn utan gátta. Hann
er veginn og léttvægur fundinn.
Sagan um pundin í 19. kapítula
Lúkasarguðspjalls (19, 11—27) er í
veiga miklum atriðum mjög á ann-
an veg. Sagan sú er ekki um kaup-
mann, sem mjög sé í muna að
græöa fé, heldur um konungborinn
mann, er ferðast í fjarlægt land til
þess að taka við konungdómi og
koma síöan aftur. Skýringar hafa
verið uppi á baugi um það, að sag-
an væri tvíþætt. AÖ öðrum þræði
væri sagt frá tilraunum ríkiserf-
ingja um að öðlast réttmætan kon-
ungdóm, er þegnar ríkisins stóöu í
gegn, að hann hreppti. Eftir þeim
sama þræði væri og sagt frá hefnd-
um söguhetjunnar, að konungdómi
fengnum. Talið er sennilegt, að átt
sé viö Arkelás, son Heródesar mikla,
en hann fór á fund Ágústar keis-
ara í Róm til þess að fá í hendur
konungsnafn og konungsvald. Að
hinum þræðinum telja sumir skýr-
endur, að sagan um pundin sé full-
komin hliðstæða sögunnar' um tal-
enturnair. En hvað sem um þessar
skýringar má segja ber aö hafa í
huga, að söguhetjan er konungs-
efni. Og út frá þvi sjónarmiöí virð-
ist sagan ekki vera tvíþætt. Heild-
arsvipur hennar er all skýr: Kon-
ungsefni stefnir tíu vildarmönnum.
sínum á sinn fund, áður en hann
leggur af stað og fær þeim fé i
hendur. Kaupmaðurinn, sem átti
talenturnar, fær húskörlum sínum
í hendur of fjár, því að fyrir hon-
um vakir að græða fé, og þess
vegna hefir hann nákvæmlega gert
sér grein fyrir hæfni þeirra, áður
en hann fær þeim peningana til
umráða. En konungsefni er ekki.
kaupahéðinn, enda eru hinir
tíu vildarmenn hans engir fé-
sýslumenn. En eigi fyrir konungs-
efni að liggja að öðlast konung-
dóm, var því, að konungdómi
fengnum, mikil nauðsyn á að eiga
sér menn við hlið, er vissu góð skil
á fjármálastjórn í þágu ríkisins.
Utanfarartímabilið notar þvi kon-
ungsefni til þess að kynna sér hæfni.
og trúmennsku nokkurra fylgjenda
sinna, svo að hann eigi sér vísa að-
stoð þeirra, þegar hann kemur úr
för sinni og tekur við völdum. í
þessu skyni velur hann tíu menn.
Og hann fær þeim öllum jafn mik-
ið fé i hendur, svo aö allir hafa
jafna aðstöðu til þess að sýna
dugnað sinn og forsjálni i verki.
En þar sem tilgangur hans var ekki
sá að græða fé fær hann þeim til
umráða smáupphæðir, eitt pund,
hverjum þeirra, enda má marka
og meta trúmennsku og snilli af
litlu.
Við heimkomu söguhetjunnar er
aðeins getiö þriggja þessara manna.
Hinir sjö hafa sennilega einnig ver-
ið þá kvaddir á konungsfund. En
þessif þrír menn eru valdir, sem.
dæmi, um afköst tí-menninganna
allra, því að sagan heföi orðið of
langdregin, ef um alla hefði veriö
fjallað. Hinn fyrsti þre-menning-
anna tjáir höfðingja sínum, að
hann hafi bætt tíu pundum við
höfuðstólinn. Geðjast höfðingjan-
um þetta glæsilega afrek svo vel,
að þjónninn er hlaðinn hrósi og'
lofi og settur yfir tíu borgir. Hinn
annar í röðinni hefir ekki náð jafn
glæsilegum árangri. Hann hefir
aukið höfuöstólinn um fimm pund,
Samkvæmt því fær hann fimm
borgir til umráða, en engar aðrar
þakkir né lofsyrði. Er af þessu
bert, að konungur hyggur, að þessi
vildar maður sinn hefði getað aí-
rekað meiru, en hafi skort trú-
mennsku og atorku. Er þetta mjög
á annan veg en um húskarlana tvo
í sögunni um talenturnar. Dugnað-
ur og snilli þeirra var mjög mis-
jöfn, en samkvæmt getu höfðu þeir
unniö húsbónda sínum allt, sem.
þeim var unnt, og fá því báðir
þakkir og Iaun samkvæmt því,
Þriðja umsýslumannsins í báðuro.
sögunum biða svipuö örlög.
Af sögunni um talenturnar er
ljóst, að launin eru miöuð við ár>
angurinn einan. Viðurkennt er, að
þolgæði og snilli manna sé misjöfr.
og sé því ekki rétt aö fela neinum
erfiöari viðfangsefni né stærri störf
en hann sé fær um. En æfinlega,
þegar sama þolgæöi og trúmennska
hefir verið auðsýnd, ber að launa
alveg j afnt.
(Framh. á hls. 37)