Tíminn - 24.12.1955, Blaðsíða 20

20
ÍÓLABLAÐ TÍMANS 1955
Að aflekinni fermingarathöfninni í Stefánskirkjunni er fermingarbörnunum
ekið í biómskreyttum vögnum um götur borgarinnar. Hér er einn slíkur á ferð.
Júnímorgunn: í nótt hefir verið
þoka, en að áliðinni óttu birtir upp,
og nú er hún eins og ský á trjátopp-
unum. Allt lýtur ennþá lögmálum
næturinnar; það er dögg á steini
og áfall. Þessi grái höfuðbúnaður
blómanna og græna smáragresis-
ins, sem vex við þjóðveginn. En um
leið og sójin send(ir sína fiyrstu
geisla yfir austurfjöllin vaknar
skógurinn, fuglarnir byrja að
syngja, og það er sem strengur sé
snertur í sál okkar. Hún skynjar
hijóma, hrynjanda lags, sem gert
hefir nafn þessa skógar víðfrægt
og ódauðlegt; Sögur úr Vínarskógi.
í hugheimi sjáum við tónskáld-
ið, snillinginn mikla, þar sem hann
gengur við hlið ástmeyjar sinnar
og blóm og grös vallarins hneigja
sig ljúflega í morgunblænum, og
votta þessum ungu elskendum að-
dáun sína og hollustu. Tréin skýla
fyrir forvitnum augum og fuglar
skógarins kveða þeim ástaróð, sem
hittir mann í hjartastað. En ljós-
álfar skógarins líða burt á fyrstu
geislum sólarinnar, draumsýnin
hverfur og verúleikinn tekur við.
Tónlistin er hið svæfandi gang-
hljóð bílsins, en við erum í Vínar-
skógi; þokuhjúpurinn ennþá á
trjátoppunum og döggin á blómun-
um, og eftir því, sem bíllinn skilar
okkur hærra og sólarinnar nýtur
betur, þornar úm. Við ökum fram
á hæðarbrúnina og borgin blasir
við. Borgin, sem var þekkt fyrir
glaum og gleði og fagrar listir. Hér
voru konu.r glæstastar og karlar
kurteisastir óg hér voru haldnar
veizlur, sem um getur á spjöldum
mannkynssögunnar. Hér stóð veldi
Habsborgara og um skeiö réð Vín-
arborg örlögum þjóða öðrum stöð-
um fremur. Og engum gleymast
Straussvalsarnir, sem gætt hafa
þessa borg og umhverfi hennar
rómantísku seiðmagni í hugum
okkar.
í dag fer fram ferming í Stefáns-
kirkjunni og þaö er mikil þröng við
aðalinnganginn, því að hingaö
kemur fólk úr borginni og nærliggj-
andi héruðum með börn sín til að
láta ferma þau. Að athöfninni lok-
inni aka börnin og aöstandendur
þeirra frá kirkjunni á blómskreytt-
um lystivögnum og það er mjög há-
tíðlegt, þegar þessi fylking kemur
eftir götunni, líkgst því, að þar sé
heill blómagarður á ferð. Fleiri
vagnar biðu undir kirkjuveggnum,
því aö það er veriö að ferma allan
daginn. Á torginu fyrir framan
kirkjuna stóð gömul kona með
margar uppblásnar gúmmíblöðrur,
sem hún vill selja, en kaupendur
eru fáir og það er stormur, svo að
hún má hafa sig alla við að gæta
þeirra.
Nýlega er viðgerð á þaki Stef-
ánskirkjunnar lokið, en það hrundi
í sprengjuárás í stríðinu. Fleiri við-
gerðir hafa og farið þar fram, en
hún er eins og flestar stórar kirkj-
ur þess tímabils, glæsileg að utan
og tignarleg, en að innan kuldaleg
og dimm og allt að því draugaleg.
Þessar gi'áu, köldu steinsúlur og
hvelfingar vekja allt annað en
lotningu og tilbeiðslu í hjarta út-
lendingsins, sem alinn er upp við
litla, ljósmálaða kirkju í litlu sjáv-
arþorpi við yzta haf. —
1 Vínarborg gefur að Jíta margar fagrar kirkjubyggirtgar og er Karlskirkjan
t ein þeirra.
Sveinn Sæmundsson:
vipmyn
Bak við Stefánskirkj una er hverfí^mi
listamanna og fólks sem hvergi á ^
höfði sínu að að halla, en lifir frá
degi til dags á því, sem góðhjat-
aðir samborgarar og ferðamenn
láta af hendi rakna. Hér - r fátækt-
in meiri og neyðin sáruri en í flj ótu
bragði verður séð, því stolt þessa
fólks leyfir ekki, að beðið sé um
hjálp fyrr en öll önnur sund eru
lokuð. Eftir götunni kemur maður
og gefur sig á tal við útlendinginn.
Hann er prófessor í norrænum
fræðum og stundar kennslustörf.
Föt hans eru slitin og snjáð og ekki
þarf mikið hugmyndaflug til að
láta sér detta í hug, að hann hafi
ekki úr of miklu að spila fjárhags-
lega. Við göngum saman um lista-
mannahverfið og hann þekkir hér
marga og veit skil á flestu, sem fyr-
ir augu ber og það er fátækt og
skortur hvarvetna. Hér búa einnig
margir menntamenn, sem, eins og
fylgdarmaður minn,stunda kennslu,
en kaupið er lágt, og er erfitt að
láta það hrökkva fyrir nauðþurft-
um. Við heimsækjum kennara við
gagnfræðaskóla, sem býr ásamt
fjórum börnum sínum í einu her-
bergi, og það gustar inn, því að
rúðan er brotin og efnahagurinn
hefur ekki leyft að kaupa nýja.
Þetta er í stóru steinhúsi, því að
þessi hús, sem nú eru aðsetur fá-
tækasta fólksins í þessari borg,
voru á sínum tíma byggð af mikl-
um stórhug og ríkidæmi, og þegar
gengið er um hina miklu forsali
húsanna, getur hvarvetna að lita
veggskreytingar, lágmyndir höggn-
ar í marmara, hvert listaverkið
öðru fegurra, en flest hafa þau
orðið fyrir skemmdum í átökunum,
sem hér áttu sér stað í stríðslok. En
þrátt fyrir sína sáru fátækt hafa
íbúar þessara húsa reynt að gera
við flest listaverkin með gipsi eða
öðru tiltækilegu efni. Við komum í
litla veitingustofu, sem er aðal-
samkomustaður hverfisins. Hér
sitja skáld og aðrir listamenn yfir
tveim glösum af vatni, sem þjónn-
inn færir þeim orðalaust um leið
og þeir koma inn. Hann veit, að
þessir gömlu og snauðu menn hafa
ekki efni á að kaupa veitingar, en
þetta var þeirra staður áður og hér
sátu þeir og rökræddu áhugamál
sín; vörðu sín sjónarmið og sínar
stefnur í list. Þaö var á tímum vel-
gengni og hagsældar, þegar lífið
var fagurt og rómantísrkt og fullt af
fögrum framtíðardraumum um að
skapa ódauðleg listaverk, sem bæru
nafn þeirra og hróður til fjarlægra
landa. — Nú sitja þeir hér, snauðir
og beygðir menn.
Prófessorinn minn lýsir loka-
átökunum um borgina, þegar SS-
sveitir Hitlers vörðust hér, en sækj-
endurnir voru Sovéthermenn,
flestir komnir austan yfir Úral-
fjöll. Bardagarnir voru geysiharð-
ir og þess sér víða merki á húsun-
um. Einkanlega er það kringum dyr
og glugga, sem vélbyssukúlur hafa
molað úr veggjunum. Margir féllu
og út við Dóná stendur minnis-
merkið um rússnesku hermennina,
sem létu lífið í þessum hildarleik.
Þetta er gríðarlega hár varði með
áletrunum á þýzku og rússnesku,
þar sem rússneska hernum og land-
gönguliðinu er þökkuö frelsun
borgarinnar, Uppi á varöanum er
Sovétstjarnan, upplýst á kvöldin og
sést langt að. Á fótstallinum voru
Minnismerki valzakóngsins, Jóhanns S1
borgarinnar, umgirt b
blómvendir, einstaka alveg nýr,
aðrir nokkurra daga gamlir og enn
aðrir, sem lítið var oröið eftir af.
Dóná, sem í kvæði skáldsins er svo
blá og skínandi, rennur hér hjá,
hæglát og tignarleg eins og hin
mikla elfa tímans og eilífðarinnar,
sem enginn mannlegur máttur fær
stöðvað.
Eitt af því, sem hver og einn
hlaut aö taka eftir, voru bílar her-
lögreglunnar, sem skipaðir voru
einum manni frá hverju hinna
fjögurra hernámsríkja. Einuni
Ameríkana, Rússa, Breta og Frakka.
Út við Ðóná stendii
rússnesku hcrmeni
bardöguin um boi
beimssty