Tíminn - 24.12.1955, Blaðsíða 29

JÓLABLAÐ TlMANS 1955
29
Hamingjusöm fjölskylda
íöstu taki í handlegg karlsins.
Ólafur reyndi að hrista sig af
Gunnólfi, en sat fastur eins og
hann væri í skrúfstykki. Við þaö
óx gremja karls og hann sagði:
„Þú ættir að varast að láta ekki
fara fyrir þér eins og fór fyrir föö-
ur þínum. Hann var hvorki slitinn
eða la-sburöa, þegar hann dó og
ekki þjáði sjúkdómur hann. Það
var hans eigin örvænting, sem kom
lionum í gröfina. Hann vantaöi
trúna á Guð sinn.“ — Ólafur reyndi
ennþá að draga að sér handlegginn,
en það fór sem áður, hann var
fastur.
„Hvað varst þú að segja, Ólafur
gamii. Vitraðist faðir minn þér?“
„Viltu sleppa mér, Gunnólfur
Þorsteinsson?"
Gunnólfur sleppti takinu á Ólafi
gamla og sá eftir hve harðhentur
hann hafði verið. En Ólalfur gamli
nuddaði handlegginn og labbaði
vestur túnið. Það var ekki skaöinn
skeður, þó hann færi, hugsaði
hann. Þessi piltur átti víst ekki eft-
ir að feta í fótspor föður síns eða
afa. Þeir áttu þó til drenglyndi inn-
an um og saman við, það máttu
þeir eiga. — Og vesalings Ólafur
gamli fór áð bisa við steina, sem
failið höfðu úr túngarðinum. Ein-
hverjir urðu aö gera það, virtist
honrnn.
„Ekki batnar ennþá fyrir mér,
móðir mín, sagði Gunnólfur, þegar
hánn kom inn. „Nú virðist mér Ól-
afur gamli muni vera af göflunum
að gahga og hótar hann mér að
ganga : burtu. Og svo langt er hann
leiddur, að hann kveðst hafa séð
föður minn í vetur, þegar ég hitti
Unni Hrafnsdóttur á Skarðinu og
hennar fylgdarmann."
Já, já, hugsaði Þuríður. Nú fer
að þyngjast í því, ef Ólafur fer og
Gunnóifur ætlar að fara aö brjóta
heilann um þessa hjátrú karlsins,
sem alla ævi hefir við hann loöað.
„Veizt þú ekkert um þetta móöir
mín?“
„Ekki verður því neitað,“ sagði
hún. „Hitt vissi ég og, að faöir þinn
var ekki hjátrúargjarn. En það
sagði Ólafur gamli mér, aö það
hefði verið af völdum föður þíns,
sem hann hvatti þig svo mjög að
fara austur í Skarð í vetur.“ Og
hún sagði honum, það sem Olafur
gamli sagði henni þá.
„Vel er mark á því takandi,"
sagði Gunnólfur, þegar hann hafði
heyrt sögu Ólafs. „En heldur þú
þá að faðir minn muni lifa svo ná-
lægt jörðunni?“
Þuríður hikaði. Hún fann ein-
lægni sonar síns. Henni hlýnaði um
hjartarætur. Hún vildi líka vera
einlæg og leitast við að skilja lífið,
játa hvað gaf því mesta gildiö. —
Það gat skeð það ylti á einhverju
fyrir Gunnólf.
„Ég get ekki svarað spurningu
þinni,“ sagði hún hægt éins og hún
leitaði að orðunum. „Það má vera,
að þeir sem telja trúna bjargvætt
sinn, gætu svarað því. En í ein-
lægni vil ég segja þér, sonur minn,
aö ég held, að það í lífi föður þíns,
sem rændi hann hinni sönnu ham-
ingju, hafi verið það, að hann trúði
ekki á neitt nema karlmennsku
sína og dugnað. Hann fékk sig ekki
til að trúa á góðan Guð og fram-
haldslif eftir dauðann. Stundum
sagði hann við mig, að hann biði
þess með óþreyju að fá að leggjast
fyrir, fyrir fullt og allt og verða
eins og steinn, tilfinningalaus og
líflaus.
„Við skulum ekki hugsa um það,
meðan við eigum líf og lifum sam-
an,“ sagði ég þá.
„Jæja,“ sagði hann. „En hvaö er
eiginlega þetta líf?“ Og svo greip
útþráin hann og eirðarleysiö og
honum fannst hann hafa tapað
hálfu lífi sínu, af því honum hafði
ekki gefizt tækifæri til að feröast
nóg um heiminn, til að finna og
sjá með eigin augum, það sem hann
vantaði, sem ég hygg þó, að hann
hefði getað fundið í sínum eigin
barmi, ef hann hefði átt traust á
mátt Guðs og mildi.“
„Því hefur þú ekki sagt mér þet-ta
fyrr, móðir mín?“ sagði Gunnólfur.
Hún hugsaði sig um, en sagði
síðan: „Ég lofaði föður þínum þvi,
að ég skyldi ekki reyna að vekja
hjá þér neina trú, svo framarlega
sem það vaknaði ekki hjá sjálfum
þér þörf fyrir slíkt á fermingar-
aldri. Ég verð líka að játa, að ég
hefi sjálf sennilega aldrei lagt
nægilega áherzlu á trúarlífið, þó ég
geti ekki sagt að ég sé trúlaus.“
„Þú gazt staðið við það loforð,
móðir mín, því enga bók mat ég
minna en lærdómskverið mitt.“
Þau þögðu bæði og virtiust falla
í djúpa og erfiða þanka. Loks rauf
Gunnólfur þögnina:
„Móðir mín. Ég hefi erft útþrá
og eirðarleysi frá föður mínum. En
í stað þess að fara lengra til, ætla
ég að reyna að leita nær mér en
hann myndi hafa gert.“ — Og þessi
stóri maður ,sem hingað til hafði
aðeins trúað á karlmennsku sína,
greip saman höndum og sagði:
„Þú Guð, sem Unnur Hrafns-
dóttir trúir á, sendu mér frið og
hjálp.“
Að lítilli stundu liðinni var
Gunnólfur farinn út til verka sinna.
Þuríður sat ein eftir. Hún reyndi
að biðja, en henni vafðist tunga
um tönn. Tárin stóðu í augum
hennar og hún barðist við djúpa
geðshræringu. — Þá heyrði hún að
Lína gamla var komin á stjá og
staulaðist við stafinn sinn að upp-
göngunni. Að stundarkorni liðiru
var hún komin niður í eldhúsið.
„Blessunin hann húsbóndi minn
sálugi er víst að benda mér á það,
að ég sé feig,“ sagði Lina gamla.
„Um hábjartan vordaginn blunda
ég yfir prjónunum minum, og þeg-
ar ég vakna, stendur hann á gólf-
inu og horfir á mig, en bros leikur
um þreytt andlit hans, svo Ijómar
af, þó hann væri ekki í blóma lífs-
ins eins og í vetur, daginn góða.“
„Nei, ég held þú sért ekki feig,
Lína mín,“ sagði Þuríður með hægð
og alvöru. Hann á annað erindi
hann Þorsteinn minn. Hann vill
víst vekja okkur til nýrrar óg betri
trúar á Guð almáttugan. Nú veit
hann hvað það gildir.“
Lina horfði steinhissa á húsmóð-
ur sína. Slíkt hafði hún aldrei, fyrr
né síðar heyrt af hennar vörum.
En loks sagði hún:
„Þetta hefir Ólafur gamli alltaf
verið að segja, að ykkur vantaði
trúna og þar með stærsta ham-
ingjuaukann. Hann er ekki svo vit-
laus hann Ólafur gamli,“ tautaði
Lína um leið og hún haltraði út á
hlaðið.
Það var aftur kominn vetur og
bóndinn i Botni sat inni i eldhúsi
hjá Þuríði móður sinni og telgdi
haldir. í margar vikur hafði hon-
um ekki dottið í hug að yfirgefa
feðraleyfð sína og hrökklast ham-
ingjusnauður um heiminn. Nú vissi
hann að heilbrigður maður þarfn-
ast meira en starfsins hann þarf
lika að hafa trúna sem virkan þátt
í lifi sínu, ef hann á að finna ör-
yggi og frið. X sumar hafði hann
leitað inn á leiðir trúar og bænar
og smátt og smátt hafði öryggi hans
vaxið og hann hafði náð jafnvægi.
Gunnólfur leit upp rólegur, djörf-
um augum. Móðir hans var að
starfa í eldhúsinu. Það greip hann
undrun yfir, að hún skyldi aldrei
hafa talað um trúmálin við hann,
meðan hann var að vaxa. Hún hafði
leynt hann því allra nauðsynleg-
asta. Upphátt sagði hann:
„Ég var lánsmaður, móðir mín,
að fara ekki að leita að því lengra
(Framhald af 9. síðu)
„Allt i lagi, láttu hann þá fá tvö
hundruð og fimmtíu“.
„Hann hefur vegið það mjög
illa. Hann heldur því fram, að þetta
séu tuttugu og fjögur og hálft kattí,
en kannski ég telji það tuttugu og
þrjú og hálft“.
„Þá það. Teldu það tuttugu og
þrjú og hálft kattí.
„Þá eru fimm sinnum fimm tutt-
ugu og fimm, þrisvar fimm fimmt-
án ... .“
„Oh, fimm sinnum fimm eru
tuttugu og fimm, þrisvar fimm eru
fimmtán ....“ Hann komst heldur
ekki lengra, en eftir að hafa hikað
andartak, tók hann í skyndingu
penna sinn og fór að reikna á strik-
aða pappirinn, þar sem hann hafði
skrifað: „Hamingjusöm fjölskylda“.
Eftir að hafa reiknað um stund,
leit hann upp og sagði:
„Fimm hundruð og áttatíu".
„Ef svo cr, þá hef ég ekki nóg.
Mig vantar áttatíu eða níutíu upp
á ......“
Hann dró borðskúffuna út, tók
þaðan alla peningana, ekki minna
en tvö eða þrjú hundruð, lét þá í
útrétta hönd hennar og horfði á
hana ganga út, sneri sér svo aftur
að borðinu. Höfuð hans virtist
vera að springa, eins og það væri
yfirfullt af hrísknippum. Fimm
sinnum fimm eru tuttugu og fimm,
dreyfðar arabiskar tölur voru enn
lifandi fyrir hugskotssjónum hans.
Hann dró andann að sér lengi og
varp honum mæðulega, eins og
hann vildi með því kasta eldiviðn-
um Úr höfðinu, fimm sinnum fimm,
sem voru tuttugu og fimm og ara-
bísku tölunum. Og raunar var eins
og honum létti í hjartanu, er hann
hafði andað frá sér, og hann hvarf
á ný til óljósra hugsana.
„Hvaða réttur? Það skiptir þó
ekki máli meðan hann er ekki
venjulegur. Steikt flesk eða rækj-
ur og sjósniglar eru í raun og sann-
leika of venjulegir. Ég verð að láta
þau borða „drekann og tígurinn“.
En hvað er það? Sumt fólk heldur
því fram, að það sé búið til úr snák-
um og köttum, og það er kantonísk-
ur yfirstéttarréttur, étinn eingöngu
í stórveizium. En ég hef séð nafniö
á matseðli í Kiangsu veitingahúsi;
samt sem áöur er talið að Kiagnsu-
fólk boröi ekki snáka og ketti, svo
þetta hlýtur, eins og einhver sagði,
að vera búið til úr froskum og álum.
Nú, og úr hvaða landshluta eiga
hjónin aö vera? Það skiptir engu.
Þegar allt kemur til alls, getur fólk
frá öllurn landshlutum, etið rétt úr
snákum og köttum (eða froski óg
ál), án þess að vinna Hamingju-
sömu fjölskyldunni tjón. Allavega
verður þessi fyrsti réttur dreki og
tígur; á því getur ekki leikið nokk-
ur vaíi.
„Svo þegar þessi skál með dreka
og tígri er sett á mitt borðið, taka
þau matprjónana samtímis, benda
á réttinn, brosa sætlega hvort við
öðru, og segja á crlendri tungu:
„Chérie, s’il vous plait“
„Voulez-vous commencer, chéri“
„Mais non, aprés vous“.
til, sem er í mínu eigin brjósti og
ótrúlega hefir nú útsýni mitt auk-
izt frá því í fyrra, er ég talaði viö
Unni Hrafnsdóttur.“
Það var viðkvæmni og gleði í til-
liti móður hans, er hún svaraði:
„Nú getur þú senn, sonur minn,
gengið á hennar fund i annað sinn.
Mér segir svo hugur, að þá munir
þú ekki fara erindisleysu.“
ENDiR
Síðan rétta þau matprjónana
fram samtímis og fá sér samtímis
bita af snák — nei, nei, snákskjöt
hljómar í rauninni of andkanna-
lega, þrátt fyrir allt myndi vera
betra að segja bita af ál. Þetta þýð-
ir þá að drekinn og tígurinn eru
gerðir úr froski og ál. Þau taka
samtímis tvo bita af ál, nákvæm-
lega sömu stærðar. Fimm sinnum
fimm eru tuttugu og fimm, þrisvar
fimm .... Láttu það eiga sig. Og
samtímis setja þau þá upp í sig
....“ Gegn vilja sinum vildi hann
snúa sér við, af þvi að honum var
meðvitaður ýmiss gauragangur á
bak við hann, og töluverðar komur
og farir. En hann hélt áfram að
hugsa; slitrótt og meir af vilja en
mætti.
„Þetta vlrðist nokkuð væmið;
engin fjölskylda myndi hegða sér
þannig. Hvaö gerir mig svona þoku-
legan í hugsun? Ég er hræddur um
að aldrei verði ritað að fullu um
þetta góða efni .... Eða kannski
sé engin þörf á að nota heimkomið
lærdómsfólk; fólk, sem hefur feng-
ið framhaldsmenntun í Kína, ætti
eins að koma að notum. Báðir aðilar
hafa háskólapróf, menntuð önd-
vegisstétt .... Maðurinn er rit-
höfundur; konan er einnig rithöf-
undur eða hefur bókmenntaáhuga.
Eða máski konan sé skáldkona;
maðurinn er elskuður Ijóða, virðir
veika kynið. Eða máski ....“
Að lokum hafði hann ekki stjórn
á sér og sneri sér við.
Við hliðina á bókaskápnum, aft-
an við hann, voru komin kálhöfuð,
þrjú neðst, tvö fyrir ofan og eitt
efst og horfðu við honum eins og
stórt A.
„Oh“ byrjaði hann og andvarp-
aði, fann að vangar hans brunnu
meðan hríslingur fór eftir endi-
langri hrygglengjunni. „Ah“. Hann
dró andan djúpt til aö losna við
hríslinginn, hélt síðan áfram að
hugsa: Hús hamingjusömu fjöl-
skyldunnar verður að hafa nóg
herbergi. Þar er geymsla, sem höfð
er undir kálhöfuð. Vinnustofa
meistarans er sér með veggjum
þökktum bókum; þar finnast vit-
anlega engin kálhöfuð. Hillurnar
eru með kínverskum bókum og er-
lendum bókum og vitanlega er Fyr-
irmyndar eiginmaðurinn þar — tvö
eintök til samans. Svefnherbergið
er sér; koparrúm, eöa eitthvað ein-
faldara eins og álmviðarrúm smíð-
að af föngunum í fangelsi Númer
Eitt myndi koma í sama stað. Það
er.mjög hreint undir rúminu ....“
Hann leit undir rúmið sitt; eldi-
viðurinn var búinn og þaö var að-
eins stúfur af stráreipi eftir, enn
þó upphringaö eins og snákur.
„Tuttugu og þrjú og hálft katti
....“. Honum fannst að eldiviður-
inn færi um það bil aö streyma
endalaust undir rúmið hans, og
hann verkjaöi í höfuðið á ný, svo
að hann stóð upp í skyndi og gekk
til dyranna til aö loka þeim. En
hann hafði varla tekið á dyrunum,
þegar honum fannst þetta vera of
strengilegt og sleppti, svo rykmett-
að dyratjaldið féll. Samtímis hugs-
aði hann: þessi aöferð kemur í veg
fyrir strengileik innilokunar; eins
óþægindin af að hafa dyrnar opnar.
Þetta fellur alveg heim við Meðal-
kenninguna.
„ .... Svo vinnustofa meistarans
er stöðugt lokuð“. Hann sneri við,
settist og hugsaði. Hver sem á eitt-
hvert erindi verður fyrst að kveðja
dyra, og fá leyfi hans til að koma
inn; Það er í rauninni hið einasta
sem þarf að gera. Segjum svo að
meistarinn sitji í vinnustofunni og