Tíminn - 24.12.1955, Blaðsíða 33

JÓLABLAD TÍMANS 1955
33
-Sn cfólj'iA.r <2)aí'/VÍ
iion:
Foreldraminnin
•> María Jónsdóttir.
MAMMA.
I.
f dalnmn undir fögru fjöllum
fæddist móðir mín.
Á Hólkot inni í Eyjafirð'i
aftanroðinn skin.
En þar var stundum þröngt í búi
á vorin.
Mamma brauzt til mennta
og fór að Ytri-Ey
til Elínar Briem og gerðist þar
vetur tvo námsmey.
Þess veganestis naut hún jaínan
síðan.
Davíd SigurÖarson.
Undir hlíðum hárra fjalla
hló við skólinn Möðruvalla.
Hjaltalín þar húsum réði,
hraustar fylgdir Steíán léði.
Davið ungan tíreymdi um skólann,
draumurinn rættist — þangað fór
hann.
Skólavistin varð að happi,
var og námið sótt af kappi.
Seinna myndarbúi bjó hann,
blettinn flestum röskar sló hann.
Vinnuhraður, gestaglaður,
gildur á velli, bóndamaður.
Hún fæddist upp í fátækt
og var að vexti smá,
en viljaþrekið óbilandi
settu marki að ná.
Oft hugur ræður meir en hálfum
sigri.
II.
II.
Einkunnarorö.
Götuna efstu geng eg senn
— götuna feðra minna —
Hinu megin hlakka ég til að vinna.
Hannes Hafstein
(Framh. af bls. 5)
betri tima um stund. Hefi ég beztu
heimildir fyrir því, aö það, hvern-
ig Danir tóku erindi Hannesar þá,
hafi verið stærstu pólitisku von-
brigði hans og sýnu meiri en kosn-
ingarúrslitin 1908.
★
Þetta var i síðasta skipti, sem ég
sá Hannes Hafstein. Hann var þá
enn sama glæsimcnnið og áður,
enda ekki nema 51 árs gamall. Hann
hafði til þessa verið mikill gæfu-
maður í einkalífi sínu. En nú dró
fljótt ský fyrir sólu. Frú Ragnheið-
ur kona hans andaðist sumarið
1913 og náði hann sér aldrei eftir
það reiöarslag, og næstu nýársnótt
andvarpar hann:
,,Unn mér, drottinn líknar lagsins,
lausn mér veit í þinni náð.“
Hinn áður lífsglaði maður er þá
farinn að þrá dauðann.
Hannes Hafstein sat síðast á Al-
þingi sumarið 1917. Þá um haustið
veiktist hann og var veikur og ó-
starfhæfur maður þau rúmlega 5
ár, sem hann átti eftir að lifa.
Hann andaðist 13. desember 1922.
Hannes Hafstein var ráðherra
íslands tvö timabil, og hann átti
kost á að veröa ráðherra í 3. sinn.
Það var árið 1915. Hann var þá
kallaður á konungsfund og beðinn
að taka að sér ráöherraembætti.
Því neitaði hann og benti í þess
stað á andstæðinga sína. Flokks-
bróðir hans einn lét í ljósi undrun
sína yfir þessu. Þá svaraði Hannes:
„Þegar ég er kominn út fyrir iands-
steinana er ég aldrei flokksmaður
lengur; þá er ég aðeins íslending-
ur.“ *
Og Hannes Hafstein var góður
íslendingur, sem unni landi sínu
af alhug og vann því mikið gagn.
Ýmiss konar aökast, sem hann varð
fyrir, er nú þegar gleymt. En mörg
verk hans ágæt í þágu lands og
þjóðar munu ætíð lifa í sögu ís-
lands, sem afreksverk.
Skírnarfonturinn
Hugurinn leitar heim til þín,
helzt ef á bátinn gefur.
Þú ert háttuð mamma mín
í moldu rótt þú sefur.
Man ég þína mjúku hönd,
mildi og hollráð gefin.
Frá þér út í fjarlæg lönd
fékk ég móðurbréfin.
Æskustöðvum fór ég frá
fræði ný að kanna.
Yfir höfin breið og blá
berast hugir manna.
Maður, þú ert aldrei einn,
átt þér félagsbróður;
ef þér fylgir hlýr og hreinn
hugur góðrar móður.
Lagður í kistu líkaminn,
lokiö' éli nauða.
En áfram lifir andinn þinn
út yfir gröf og dauða.
FAÐIR MINN.
I.
Einkunnarorð:
„Lætur brenna lampann sinn,
leiftrar í huga glöðum.
Heitir Davíð hreppstjórinn
Hámundar- á stöðum“.
(Jón sailor kvað).
Smali í æsku, frár á fæti,
fús að reyna hvað hann gæti.
Áhlaupamaöur verk aö vinna,
var og löngum nógu að sinna.
Horfinn er mér sjónum
horskur íaoir,
sofnaði gamall
saddur lífdaga.
Hafði starfað
af allri orku,
allt frá æsku
til ellistunda.
Bar hann á morgni
urigrar aldar,
vorhug í brjósti
vaknandi þjóðar.
Leiðtogi gerðist
sinnar sveitar,
traust og hald
í tugi ára.
Undi heima við bjarglegt bú,
—£ gerði víðreist í veröid bóka. —
Stefán og Óiaxur huga hans
' beindu á blómabrautir.
Þrifabóndi þekkir sitt fé;
þingmaður kjósendur kæra.
En Davíð gekk sjáandi um grasa-
heim
og nefndi hvert blóm með nafixi.
Gekk um hlíðar í gróðurleit
fagnandi á fögru kvöldi.
Sjaldgæf urt, eða sjálegt blóm
höríum var yndisefni.
Ungur hlúði að hrislum í reit
— nú kvaka þar íuglar á kvisti —
í elli blindur.um bjarkarlauf
þreifaði hlýjum höndum.
(Frarnh. af bls. 3)
kurteislegum leiðum að sjálfsögðu,
enda ekki ólíklegt, þar til annað
reynist, að Danir myndu fáanleg-
ir að skila því, er þeim væri ljóst
orðið samhengi hlutanna. Annars
er það í sannleika sagt undarlegur
smekkur hjá þessari „Heilagsanda-
kirkju", að lymskast til að „kaupa“
verk, með slíkri áletrun, — sem ein-
hver þeirra hlýtur þó að hafa skil-
ið, — og láta sig síðan hafa það að
skreyta heilagt altari með því, þótt
þeir hljóti að vita eða fara nærri
um, að það sé annarra eign. Þó að
kirkjan hafi „eignazt“ það í „góðri
trú“, sem kallað er, — sem
hlýtur þó að vera vafamál, sbr. á-
letrunina, — þá verður sá eignar-
réttur að víkja, sem og eignarrétt-
ur fyrri „eigenda", ef á það hefði
reynt, hversu langt sem um er lið-
ið, ef rétturinn er upphaflega rak-
inn til lögleysu eöa misferlis. Eng-
in hefð kemur til greina í slíku til-
felli. Eignarrétturinn er íslend-
inga, samkvæmt beinni áletrun og
ótvíræðum vilja gefandans. Annað
mál er svo hitt, hvort til þyki vinn-
andi eða við eigandi, aö fara í hart
út af þessu, en útlátalaust sýnist þó
að þreifa fyrir sér um það við hent-
ugleika.
Annars er það náttúrlega ekkei’t
stórmál, sem hreyft hefir verið í
grein þessari hér að framan, enda
líklegt, að ýmsum þyki bezt fara á,
að kyrrt liggi úr þessu. Má það vel
vera, enda jxótt aldrei skaði að
sannleikurinn komi fram, hér sem
endranær. — En hvað um það
mættu afdrif hinnar dýrmætu
gjafar Thorvaldsens verða til þess,
að menn leiddu hugann að því,
hvemig því er yfirleitt varið með
íslenzka dýrgripi og þjóöminjar,
sem með ýmsum hætti hafa lent á
glapstigum á liðnum öldum, og
hvað hafi veriö gert, og þurfi að
gera, til þess að finna þá og end-
urheimta. Hér var eitt dæmi um
dýrgripi, senx fara átti til íslands.
En hvað svo um alla þá gripi og
þjóðlegar minjar, sem fluttar hafa
verið frá íslandi um aldaraðir. Það
væri áreiðanlega ömurleg saga og
ógæfuleg, ef rannsökuð væri og
rakin af þeim, sem kunnáttu hafa.
S. Ól.
Við Kyrrahaf
(Framh. af bls. 13)
isínu tiixdrar í Kaliforníusólinni.
Stórskip sigla í gegnum „Gullna
Hliðið“. San-Francisco hefir oft
verið kölluð „Hliðið til Austur-
laixda“, því að þaðan fer nxikill
fjöldi flugvéla og skipa til fjöl-
margra Austurlanda. Mikil fjöll eru
í nánd og eru sum þeirra snæ-
krýnd. Þar blasir við bæði sumar
og vetur. Hér renna saman ís og
eldur og mynda auðugasta land
veraldar.
Kínverjar i Kaliforníu.
Hluti af San-Fi*ancisco er ein-
göngu byggður Kinverjum og lifa
þeir þar í einskonar sjálfstæðu ríki,
sem kallað er á ensku Chinatown.
Þar hafa þeir sín eigin dagblöð á
kínvei'sku og yfirleitt allt, sem eina
kínvei'ska borg getur prýtt.
Kínverjinix þarna er rólegur og
fáskiptinn, en ákaflega vinsamleg-
ur ef til hans er leitað. Ég sá þarna
kinvei’ska óperu, sem sýnd var
þarna fyrir fullu húsi og var meg-
inið af fólkinu Kínverjar. Þetta var
sorgarleikur og allar söguhetjurnar
biðu bana í leiknum. Fólkið grét í
salnum og þarf þó eithvað til að
hagga rósemi Kínverjans. Þeir
halda hinum gömlu venjunx sínum
á hverju se mgengur og hraði Ame-
ríkunxannsins hefir enn ekki hald-
ið inni'eið sína í þessa Shanghai
Ameriku. Kynslóðir koma og fara
— þjóðflokkarnir streyma inn i
hin gífurlegu landssvæði Vestur-
heinxs. Fiestir þeirra samlagast
fólkinu, sem fyrir er. En þáð eiga
eftir að koma og fara margar kyn-
slóðir áður en Kínvei'jinn vestur í
San-Francisco hættir að borða
hrísgrjónin sín með pi’jónum og
fer að borða hamborgara og kal-
kúixasteik.
Öldungurinn í skóginum.
Skammt fyrir sunnan San-Fran-
cisco er einn fegursti þjóðgarður
Bandai'íkjanna, sem frægur er fyr-
ir risafururnar miklu, en það eru
elztu lífverur á jörðunni, að talið
er. Akvegurinn liggur í gegnum eitt
þeirra og geta stórir bílar mætzt
þar auðveldlega. Elzta tréð er rúm-
lega 3000 áragamalt og hefir því
lifað sitt af hverju. Við fæðingu
Krists hafði tréð lifað í ellefu aldir
og á dögum Abrahams og Mósesar
var þetta myndar tx'é. Og enn lifir
þessi öldungur og á sjálfsagt eftir
að lifa margar aldir í viðbót. Árið
2000 verður það ef til vill nokkrum
millimetrum gildara og eitthvað
hærra og svo sem 1000 árunx seinna
lifir það vonandi enn góðu lífi og
horfir á kynslóðir koma og fara. Þá
verður atónxöldin úrelt og mennirn-
ir skreppa í sumarfrí til Marz og
Júpíters og hver veit nema Ferða-
skrifstofan, eða kannske verður það
Orlof. sem skipuleggur ferðir til
tunglsins um verzlunarmannahelg-
ina. h n