Tíminn - 12.05.1963, Blaðsíða 16

Orðið er frjálst
Hermóður Guðmundsson, bóndi, Árnesi:
HVERJUM ÁFANGA BÆNDA
SVARAÐí LÆKKUNBÚVARA
Þessi tafla — tafla I — sýnir
breytingar þær, er orðið' hafa á
höfuðlþáttuni verðlagsgrundvallar
landbúnaðarafurða frá upphafi
1943 til þessa dags, tekjum hans
og gjöldum. Tekjumegin er einnig
sýnd stærð vísitölubús og breyting
ar á henni að því er varðar bú-
fjáreignina, tala nautgripa d. 1 og
tala sauðfjár d. 5, einnig áætlað
mjólkurmagn búsins d. II. Annars
eru dálkamir, sem sérstaklega eru
ætlaðir til athugunar lesendum,
d. 3, sem sýnir mjólkurverð það
er framleiðendum hefur verið ætl
að ár hvert, d. 4, sem sýnir heild
arverð nautgripaafurða (mjólkur,
kjöts og húða), sem hverju vísi-
tölubúi hefur verið ætlað árlega,
d. 6, sem sýnir áætlunarverg 1.
fl. dilkakjöt til framleiðenda á
ári hverju, d. 7, sem sýnir heild
arverð sauðfjárafurða vísitölubús
ins, d. 8, sem sýnir heildarverð
afurða af hrossum þessa sama
bús, d. 9, er sýnir heildarverð garð
ávaxta og d. 10, sem sýnir heildar
upphæg annarra tekna, sem þessu
búi eru ætlaðar.
Gjaldamegin eru kostnaðarliðir
á sama hátt og eiga þeir ekki
að. þurfa skýringa við. Þó skal
tekið fram, að öll vinnulaun á
búinu eru talin í einni upphæð,
þ.e. bæði „kaup bóndans" og að-
keypt vinna. Þess skal að lokum
getlð, að í síðustu línu töflunnar
er sýnd í hundraðstölum (%) sú
hækkun, er orðið hefur á hverjum
lið tekna og gjalda frá 1943—1962,
þannig er t. d. sýnt, ag vísitölu-
búinu er ætluð 61% aukning á
mjólk frá 1943—1962.
Eins og sjá má á þessu verðlags-
grundvallaryfirliti frá 1943—1962
(Árin 1944 til 1946 vantar vegna
þess að ekki liggur fyrir sundur-
liðaður verðlagsgrundvöllur þess-
ara ára) hafa kostnaðarliðir grund
vallarins hækkað að meðaltali um
597%. Nokkuð eru hækkanimar
misjafnar eftir hinum ýmsu út-
gjaldaliðum. Mest hefur hækkunin
orðið á ýmsum gjöldum 5782%,
kostnaður við vélar 4655% og til-
búnum áburði 4147%. Athyglis-
verðast er, að lang minnst hefur
hækkunin orðig á vinnukostnaði,
sem nemur aðeins 427%. Árið 1943
var vinnukostnaðurinn í verðlags-
grundvellinum ca. 82% af heildar-
gjöldum, en á síðastliðnu ári, ’62,
aðeins 54%. Þetta hefur gerzt á
sama tíma og almennt kaupgjald
hefur hækkað um 364%.
Á tekjuliðunum hefur mest
hækkunin orðið í aukabúgrein-
um og hlunnindum 868% og tekj-
um af sauðfé 728%, sejn hafa
hækkað nokkru meira en tekjur
sl*d bföv'dtvpjtctTl? to 7cbnl9ri :
HERMÓÐUR GUÐMUNDSSON
af nautgripum, sökum ástandsins,
sem fjárpestimar sköpuðu á fyrri
árum þessa tímabils til óhagræð-
is fyrir sauðfjárræktina. Mun ég
ekki gera tekjuliðina hér að um-
talsefni, þar sem ég tel ag áætl-
un þeirra sé ekki langt frá lagi.
Mun ég nú fara nokkrum orðum
um þá útgjaldaliði verðlagsgrund-
vallarins, sem ég tel mestu máli
skipta fyrir bændur og reynslan
hefur sýnt að eru algjörlega óraun
hæfir.
Tilbúlnn áburður.
Samkvæmt síðasta verðlags-
grundvelli var bústærðin, sem þá
var miðað við í grundvellinum
9,5 nautgripir og 137 kindur. Þetta
samsvarar 319 ærgildum. Til þess
að framfleyta þessari bústærð verð
ur að telja það lágmark að hafa
16 ha tún í fullri rækt. Síðastliðið
ár 1962 mun áburðarsalan í land-
inu hafa numið, samkv. því sem
Áburðarverksmiðjan h.f. gefur
upp, sem hér segir (hrein efni):
Köfnunarefni 8561 tonn, fosfór
3939 tonn og klórsúrt kali 2020
tonn, auk garðaáburðar. Ef þessu
áburðarmagni er deilt niður á allt
ræktað land í landinu, tæpa 80,000
ha, kemur út að meðaltals notk-
un pr. ha er ca. 107 kg. köfnunar-
efni, 50 kg. fosfór og 25 kg. kalí,
I.
Höf■11 íShsot.t. 4 r* vgrSlapisRrundva] ] ar /j ó-] .
li. 1.
Maut/gr
tala
d ?
.Mjolk
d 3
Kr.
pr.
Tafla I
Tekjur:
d 4 d3 d 8 do
Afurð. Ta]a Afurft. Kr.
af naut.Rauð-af br- pr.
Kr. f.jár oss.kr.kg.
d 7 d 9 d 10 Alls
AfurP. Garðar Annað
af sau6-Kr. en bu
f é Kr. Kr.
6 12270 1,27 16977 87 1000 6,82 9102 2292 2022 30394
#4T 6 12600 1,Í5 23907 87 1000 9,20 11068 2711 4468 42154
'48 6 12600 1,70 27212 87 1000 9,25 11356 2779 2365 43712
'49 6 14900 1,79 28456 87 1000 9,35 11699 2862 2365 45383
'50 6 14900 2,16 33986 87 1000 9,75 13920 3417 2365 53688
'51 6 14900 2,47 38968 87 1000 11,00 15938 3900 2365 61171
'52 6 14900 2,74 43771 87 1000 13,8o 17901 4394 2365 68431
'53 7,5 14900 2,75 44025 87 1070 14,35 20751 4574 3765 73115
'54 7,5 15200 2,75 45256 87 1070 15,oo 21304 4528 2824 74912
'55 7,5 15900 3,15 53975 87 1161 17,75 257(66 5325 6100 91166
'56 7,5 15900 3,43 58421 87 1161 19,o5 27(856 5767 6100 98144
'57 7,5 17,275 3,5o 64157 87 1484 19,65 38965 5297 8000 116419
'58 8,8 17275 3 »92 7/2496 120 1375 22,2* 45841 5959 9000 133296
'59 8,8 17955 3,88 73316 120 1458 18,58 48902 5902 14404 142524
'60 8,8 17/955 4,18 7/907/3 120 1458 19,69 52742 6365 15105 153285
'61 8,9 18900 4,71 94309 127 1591 23,o5 67858 7017 17706 186890
'62 9,5 19710 5,27 110485 137 1591 28,oo 75329 6384 19580 211778
Hækkun fra 4-3« H; ífc. 61£ 315% , 551% 57% 59% 311% 728% 179% 868% 597%
þótt þetta séu allt lágar tölur
eftir því sem hér er borið á, t.d.
á Norðurlandi, þar sem ég þekki
til, en þar er að jafnaði notað
allt ag 150—180 kg. af hreinu
köfnunarefni á ha. Virðist því
vanta mikið á aðþetta áburðar-
magn komi fram í verðlagsgrund-
velli 1962. Sé miðað við 16 ha tún
á vísitölubúi, en þag er lítið eitt
stærra en meðaltúnstærðin á öllu
landinu er nú samkv. opinberum
skýrslum, sem er talin vera um
15 ha á býli, virðist áburðurinn
í síðasl '-rðgrundvelli vera van-
talinn - hér segir:
Köfnunarefni 477 kg. á kr. 8,78,
sama sem kr. 4188,00; fosfðr 2S2
kg. á kr. 6,85, sama sem kr.
1794,00; kall 102 kg. á kr. 4,85,
sama sem kr. 494,00. Samtals kr.
6476,00.
Hér virðist því vanta riærri kr.
6500,00 til þess að þessi kostnað-
arliður sé rétt talinn í verðlags-
grundvellinum.
Fyrning og viðhald fasteigna.
Við útreikning á þessum lið hef
ég stuðzt við samanlagt kostnaðar
verð fasteigna á visitölubúi eins og
það er nú og fyrnt þær með sömu
hundraðstölu 2,5—3% og Áburð-
arverksmiðjan h.f. hefur gert, en
eins og kunnugt er hækkaði hún
fyrningargjaldið af höfuðstól húsa-
og annarra mannvirkja hjá sér úr
2,5% 1959 í 3%. Virðist mér þessi
grundvöllur ekki óeðlilegur, þar
sem það hefur komið fram að þess
ari ákvörðun Áburðarverksmiðju-
stjórnarinnar sé ekki hægt að
hnekkja lagalega, þrátt fyrir það
að þessi breyting á fyrningargjald
inu stangist á við lögin um Áburð-
arverksmiðjuna h.f., en í þeim lög
um er fymingargjaldið ákveðið að
eins 2,5%. Eða því skyldu ekki
bændur hafa sama rétt til að
fyrna sínar eignir og hlutafélag
sem á alla sína tilveru og afkomu
undir viðskiptum sínum við bænd
ur? Samkv. þessum útreikningum
verður fymingakostnaðurinn á visi
tölubúi kr. 18240,00, en í verðlags
gmndvellinum er aðeins reiknað
með kr. 10057,00 og vantar því
kr. 8183,00 upp á raunverulegan
fymingakostnað.
Vlðhald og fymíng véla.
Eins og sjá má á þessu verðlags
grundvallaryfirliti er fyrning og
viðhald véla reiknað nú á kr.
16927,00. Segir það sig sjálft, að
hér skakkar miklu vig það sem
þarf að vera, en þessi upphæð svar
ar ekki einu sinni til löglegra
fymingaafskrifta af stofnverði vél-
anna, sem vísitölubúinu em nauð-
synlegar. Vantar því inn í þennan
Uð allan viðgerðar- og rekstrar-
kostnað og meira til, er nemur alls
kr. 19500,00 og verður síðar að
iþví vikið hvernig þessi upphæð er
fundin.
Vaxtakostnaður.
í núgildandi verðlagsgrundvelli
eru vísitölubúinu reiknaðir vextir
að upphæð kr. 24794,00, en þessir
vextir svara til þess að þeir séu
af kr. 350.000,00 höfuðstól, ef mið
að er við innlánsvexti, og er það
ekki fyrir kostnaðarverði ræktun-
ar og búpenings. Fær bóndinn því
16
T f MIN N , sunnudaginn 12. maí 1963