Tíminn - 12.05.1963, Blaðsíða 18

var samþyMct *f BÖDaðait>tngi
eftirgjöfln frœga, um 9,4% lækk-
un á afurBaverði landbúnaðarins,
sesn hefur svo aldrei fengizt viður-
kennd leiðrétting á af fulltrúum
Skýringar vfö töflu 3
í þessari töflu er sýnt í d. 1
hve margar vinnustundir fara,
samkv. skýrslum Búreikninga-
skrifstofunnar til þess að starf-
rækja grundvallarbúiið árlega.
Það skal þú tekið fram að tvð
sáðustu árin er taia vinnustund-
anna áætluð. í d. 2 er sýnt al-
mennt tímakaup Dagsbrúnar
sömu ár. í d. 3 er tímakaup
bænda og verkamanna þeirra
reiknað á þann hátt að vinnu-
stundunum samkv. 1. dálki er
deilt í samanlögð vinnulaun,
sem búinu eru reiknuð samkv.
verðlagsgrundvelli ársins. Sfð-
an er í d. 4 sýnt hvaða vinnu-
laun bóndinn hefði fengið, og
verkafóik hans ef vinnan hefði
verið reiknuð samkv. Dagsbrún
artaxta.
Til hliðsjónar þessu er í d. 5
sýnd þau heildarvánnulaun, er
búinu eru reiknuð í verðlags-
grundvellinum. Aftan við tvö-
falda sttfkiB á töflunni í d. 6
er sýnt hvað vinnukostnaður-
inn er vantalinn í verðlags-
grundvellinum samkv. Dags-
brúnarkauptaxta, í d. 7 hvað
vextir tru vantaldir, í d. 8
hvað fyrtiing fasteigna er van-
reiknuð, d. 9 hvað viðhald og
fyrnáng véla er vanmetin og í
d. 10 hvað vantar mikið á þessa
fjóra gjaldaliði vísitölubúsins
samtals samkv. þessum útreikn
ingum áricga frá upphafi vega
1943 til þessa dags. Loks er
svo í síoasta .dálki töflunnar
reiknað hve margar mólljónir
króna hafa verið hafðar af
bændastéttinni í heild árlega
vegna þess hvað nefndir kostn-
aðailiðii hafa verið vanreikn-
aðir.
Grein Hermóðs Guðmundssonar
rikisvalds og neytenda, þar sem
talið er að bændur hafi fyrir fuilt
og allt afsalað sér þessari verð-
lækkun. Eftirgjöf þessi, ásamt
mörgum fleiri, sem sigldu í kjöl-
farið, varð til þess að breikka bil-
ið milli kaupgjalds hænda og
verkamanna, hvað sem bændurnir
strituðust við að stækka búin, til
þess að reyna að bæta afkomuna.
Þetta var þó allt unnið fyrir gýg,
því framleiðsluaukningin var stöð-
ugt af þeim tekin með hlutfalls-
legri verðlækkun á hverri fram-
I leiðslueiningu. í sama knérunn vó i velllnum.
niðri verðlagi á nauSsynjavðnnn
almennings.
Eins og sjá má af töfhinni kemur
í ljós, ag öll árin vantar verulega
upp á framlelðslukostnaðarverð,
minnst 1943 kr. 5718,00 og mest
1962 kr. 124,113,00. Svarar Síðari
talan tQ þess, að verð á mjólk
þyrftl að vera nú til bænda kr.
8,36 kg. og af 1 fL kindakjötl kr.
44.40 kg. með óbreyttum verðhlut-
föilum niilll sanðfjárræktar og
nautgriparæktar, en þetta jafnglld
ir 58,6% hækkun á verðlagsgrund-
verðbólgan vægðarlaust, því að
kaupið, sem bændumir bjuggu við,
var kaup verkamanna næstu ár á
undan, er var yfirleitt um 10%
lægra. Á sama hátt var annar
rékstrarkostnaður reiknaður. Verð
ið á þeim í verðlagsgrundvellinum
stóðst sjaldan eða aldrel. Við þetta
bættist svo það, er allir þekkja,
sem eitthvað skynbragg bera á
landbúnaðarmál, að það er vinnu-
þoli bænda gjörsamlega um megn,
að framkvæma tíl lengdar alla þá
vinnu, sem þjóðfélagið krefst af
þeim samkvæmt verðlagsgrundvell
inum eins og hann er uppbyggð-
ur. Hefur því þrautalending bænda
ætíð orðig sú, að þræla á fjölskyld
um sínum við bústörfin kauplítið
eða kauplaust. Sá mikli mismunur
sem hér kemur fram í kaupi, getur
því verið skiljanlegur.
Er tvímælalaust að finna í þess
ari samanburðarskýrslu um vinnu
magnið í verðlagsgrundvellinum og
á Búreikningabúunum hinar at-
hyglisverðustu upplýsingar, sem
benda til þess að um 30—40% af
öllum vinnukostnaði í landbúnað-
inum komi hvergi til reiknings,
heldur sé öll þessi vinna látin af
hendi endurgjaldslaust, sem eins
konar þegnskylda tíl þess að halda
Þetta kann einhverjum að þykja
háar tölur og e.t.v. einnig full fjar
stæðukenndar. Þeim, sem þannig
hugsa vil ég benda á eftirfarandi:
1. Síðan 1943 hefur flskverð
(þorskverð) hækkað um 800%, þar
til nú, en mjólk á sama tíma að-
eins um 415% og kjöt um 411%.
Svarar þetta fiskverð til þess, að
mjólkin ættí að vera nú kr. 10,16
Ul bænda og dilkakjöt kr. 54,56,
ef þessar landbúnaðarvörur hefðu
hækkað jafnt og flskur á þessu
tímabili.
2. Síðan haustíð 1958 þar til nú
hefur fiskverð hækkað um 73%,
en verð á mjólk um 34% og kjöt
ekki nema um 26,44%. Þannig
hafa landbúnaðarvörur hækkað
meira en helmingi mlnna en þorsk
ur síðan fyrir „viðreisn“ og er
því ekki að furða, þótt landbún-
aðarráðherrann sé hreykinn af
velgengni bænda í hans stjórnar-
tíð.
3. Hefðu landbúnaðarvörur ver
ið látnar hækka hlutfallslega við
þorskverð síðan haUstið 1948,
hefði kg. af mjólk átt að vera nú
tíl bænda kr. 6,78 í stað kr. 5,27
og kjöt kr. 38,40 kg. í staðinn
fyrir kr. 28.00 kg. eins og það er
nú verðreiknað. Vantar því kr.
A
Ft
d I
4*
•rí •
CO C
VI M
Þ *ri
«>
\ö U
«.Q
” >
•t-I «3
>• ra
d 4
d 2
d 3

III
Vinr.umöBniá a bureikningsbui.
og kauB t>a;nda
•H
H
•3
VI
4»
rf
H
&
VI •
<
p«
rf o
a •»+
M >
P,
3
4» *
BU
.Q
u ra
S t»0
r4 <tí
b0 íh
O U
•H
Ctí C5
■Ö
^ .
■“S
3 u
co t>
fccí >
m
bO
eö
r4
O •
f-I i4
O r-4
>i-t
«>
S4 >
O
(tí u
1,51 upp á verðið á kg. af mjólk
og kr. 10,40 á kjötkg. tíl þess að
„viðreisnin" hefði gert jafn vel
við bændur og sjómenn. Þessi mis-
munur, borið saman við sjávarút-
veginn, nemur hvorki meira né
minna en 39% á verðlagsgrund-
vallarverðið og kr. 75 þús. á vísi-
tölubú.
4. Gengisbreytingamar 1960 og
1961 voru á engan hátt fram-
kvæmdar með tíllití 01 þarfa eða
getu landbúnaðarins og án nokk
urs samráðs rið bændastéttina. —
Voru þessar gengisbreytingar tví-
mælalaust melrl en rök hnigu tíl,
enda hafa þær valdið landbúnað-
inum stórkostlegum erfiðleikum
og lamað heilbrigða framþróun
hans og uppbyggingu á flestum
sviðum. Auk þess hafa háir vextir,
óhagstæðari stofnlán ttl landbún-
aðarins og heildarstefna þess opin
bera í efnahagsmálum bakað bænd
um beina kjaraskerðingu, er nem-
ur ca. 55,6% á árslaun þeirra á yfir
standandi verðlagsári miðað við
rekstraraðstöðuna árið 1958.
5. Landbúnaðarvörur hér á landi
eru mfkið ódýrari í útsölu en I
flestum öðrum Evrópulöndum. —
6. Beinn stuðningur þess opin-
bera við landbúnað hér er minni
en víðast annars staðar í Evrópu,
að Danmörku undanskilinni. Þann
ig leggur td. vestur-þýzka ríkið
fram sem óafturkræft fé tíl frum-
býlinga þag sem svarar kr. 600,000
00 íslenzkum og jafn háa upphæð
að láni með 2% ársvöxtum og af-
borgun.
Bretar styðja hvern bónda hjá
sér með kr. 80—120 þúsundum á
ári þegar allt er talið. Norðmenn
og fleiri þjóðir greiða þeim bænd-
um hærra verð fyrir afurðir sínar,
sem rið óhagstæðasta aðstöðu búa
tíl þess að koma í veg fyrir eyð-
ingu byggðarinnar.
7. Innflutt kjöt mundi verða
mun ódýrara hér út úr búð en inn
lenda ýötið, þótt verðlagningin
yrði miðuð við fullt framleiðslu-
verð. Hefur það verið reiknað út,
að verð erlenda kjötsins mundi
verða kr. 67,58 í smásölu.
8. Sum iðnfyrirtæki hér eins og
t. d. sementsverksmiðjan, seldu
framleiðsluvörur sínar innanlands
fyrir verð, sem er meira en helm
ingi hærra en útflutningsverðið
getur gefið. Þó er innanlandsverð-
ig á sementimi aðeims hærira en
innflutt sement mundi kosta hing-
að komig með frákt og öllum að-
flutningsgjöldum. M. ö. o. er sem-
entsverðið á innlendum markaði
miðað við innflutningsverð
á sementí með tilheyrandi kostn-
aði. Þó telja forráðamenn þessa
fjrrirtækls hagkvæmt að selja úr
landi afgangsframleiðsluna fyrir
um helmingi lægra verð. Gæti ekki
verið athugandi fyrir bændur að
taka upp svipag fyrirkomulag £
landbúnaðinum í stað þess að telja
það öllu skipta að fá fullt verð-
lagsgrundvallarverð fyrir þær
landbúnaðarvörur, sem flytja þarf
úr landi?
9. íslenzktr bændur eru I eðli
sínu nú bundnir á þann elnstæða
þrældómsklafa þess nefkvæða á-
kvæðisvinnuskipulags, sem hefur
það eitt sér til ágætis, að skapa
viðskiptavinunum sem hagstæð-
ust kjör, án þess að aukin afköst
og vinnuhagræði gefi framleiðand
anum sjálfum auknar tekjur, eða
a.m.k. ekki stéttinni sem heild. •—
Þetta ákvæðlsvinnufyrirkomulag I
framletðslumálum er einstætt í
slnnl röð.
Hva® er framundan?
Þótt eðlilegt sé, að allir geti ekki
orðig á eitt sáttir um það hvernig
laga beri þann mikla vanda, sem
íslenzkur landbúnaður er nú kom-
inn í vegna opinberra aðgerða og
þess langvarandi undanhalds í
verðlagsmálum, sem fulltrúar
bænda hafa leitt yfir stétt sína
á undanförnum árum, er óhjá-
kvæmilegt að bændastéttin í
heild taki nú á næstunni mannlegri
og ábyrgari afstöðu tíl þessara
mála en verið hefur. Þag er ekki
hægt í það óendanlega að slá stöð-
ugt undan gagnaðilanum, en láta
Yantar upp á verðlagsgrundvSll,
cdj&i
dt> **
3
ut
r*
Ö
0>
dS,
cö
H «>
n%
>» cS
Ph Vl
dq
xf
■3 •
Xi tc
O r—I
-H H>
> >
-Q
A
'cö :o
ra -H
■H ra
í—IS4
< >

-H 'o
-H +>
4> to •
Cö T-;
ra >ö «-4
ri Crl
H £BH
<a^> B
1943 5400 28.910 5,35 4,90 26.804 2.106 2.050 918 . 644 5.718 34
1947 5550 42.629 7,68 6,19 34.360 8.269 2.240 1.763 o o LTl 12.772 77
1948 5500 46.401 8,4o 6,12 33.861 12.540 4.855 1.831 w 925 20.151 121
1949 5530 51.113 9,24 6,26 34.634 16.479 5.155 1.810 1.025 24.469 147
1950 5480 61.760 11,27 7,27 39.840 21.920 5.890 1.563 1.225 30.598 184
1951 5900' 73.967 12,52 7,75 45.724 28.243 7.780 2.021 3.025 41.069 246
1952 6150 84.110 13,68 8,45 51.946 32.164 11.653 2.202 3.225 49.244 295
(.953 5870 86.158 14,6o 8,8o 52.112 34.046 15.450 2.997 4.335 56.828 341
1954 5790 85.166 14,69 9,11 52.958 32.308 16.000 3.263 3.425 54.996 330
1955 5370 38.755 16,55 11,36 60.893 27.762 13.463 2.778 4.125 48.128 289
1956 5732 104.973 18,31 li*5* 66.168 38.805 15.263 2.707 5.025 61.800 371
1957 5810 109.230 18,80 12,45 v72.337 36.893 14.762 3.341 5.085 60.081 360
1958 5880 113.241 19,27 13,85 81.412 31.869 24.012 4.792 10.885 71.558 429
1959 5800 119.873 20*67f 13,94 80.839 39.034 22.481 7.509 10.384 79.408 47€
1960 5800 119.873 20,67 13,94 80.839 39.034 57.386 7.046 15.584 119.250 716
1961 5880 ia.986 23,74 16,54 98*930 43.056 46.281 7.134 14.200 110.667 664
L962 6400 158.746 24 .80 17,89 114.522 44.224 52.206 8.183 19.500 124.113 745.
18
T f MIN N . sunnudaginn 12. maí 1963