Tíminn - 17.07.1964, Page 22

CLEMENTINE
KONA CHURCHILLS
132
annarra. Hún fór ein til kjördæm-
is faans rWoodford og talaði' þar
yflr ffmm hundruð manns, þar
sem hún réðst af ákafa á utanrík-
isstefnu stjórnarinnar og sérstak-
lega afskipti hennar af Palestínu-
vandamálinu. Hún fordæmdi það,
sem hún kallaði „sláandi dæmi um
vandræðahátt og bjánalegan
klaufaskap, sem hefði þær afleið-
íngar, að vopn, sem Bretar fram-
leiða eru fengin Aröbum í hendur
til að vinna á Gyðingum og leyfir
brezkum herforjngjum að stjórna
arabiskum herdeildum."
„Það, sem þið verðið að gefa
gaum að“, sagði hún „er, hve
hörmulegt getuleysi hrjáir ráð-
þrota ríkisstjórnina. Getuleýsi við
að framkvæma áætlanir og verk,
sem þejr hafa hampað og hugsað
um í fjölda ára. Árum saman hef-
ur trú þeirra verið sú, að þjóð-
nýting væri eina viðunandi bjarg-
ráðið í landi voru. En ef þér
heyrið nú hr. Shinwell segja að
þjóðnýtingaráformin hafi hingað
til ekki heppnazt sem skyldi, þeg-
ar þeir eru komnir að völdum og
hafa hafið þetta þjóðnýtingarverk
sitt, þá er það vegna þess, að só-
síalistaflokkurinn var alls óund-
irbúinn til að framkvæma verkið.
Ástæðan til þess, að áform þeirra
Ihafa ekki heppnazt er sú, að þeir
hafa ekki enn lært, hvernig fara
eigi að því. Hvarvetna blasir getu-
leysi þeirra við, svo að hörmulegt
er á að líta.“
Clementine vissi, hvernig hún
j átti að haga sér frammi fyrir mann
I földa, vissi, hvernig koma átti
|fram við fólk. Þegar hún talaði á
þingum, gat hún vakið mikla að-
| dáun þeirra, er á hlýddu. Einnig
hún var ræðusnillingur.
Á kvennaþingi í Central Hall í
i Westminster sagði hún réttu orðin
á réttum stað, er hún sagði: „I
næstu kosningum verða íhalds-
flokknum fengin völd að nýju. Þá
fá þeir tækifæri — þeir verða að
sýna hugrekki, vizku og mikla þol-
inmæði. Það má vera.að ekki verði
unnt að leiðrétta allt, sem aflaga
hefur farið eftir sósíalistana og
j þeir verða að íhuga af gát, hvað
, leiðrétta skal, hverju breyta þarf
og hvað unnt er að gera.“
Á öðrum fundi höfðaði hún af
| kænsku þeirri, er konum einum er
gefin, til stjórnmála og kosninga.
j Hún tók að ræða um, hve ibúða-
i markaðurinn væri orðinn þröngur.
| „Verkamannaflokkurinn reisir hús
j víðs vegar um landið — 500 á dag.
En fyrir stríð sló íhaldsflokkurinn
þá út eins og ekkert, með því að
reisa 1000 hús á dag,“ sagði hún.
i Og um verðhækkun nauðsynja-
ivara sagði hún: „Hvers vegna er
maturinn svona dýr? Það gerir hið
mikla skrifstofubákn á sviði fæðu-
, öflunar og drcifingar. Embættis-
' og sýslunarmenn ríkisins á þessu
t sviði kostuðu okkur áður fyrr 4
| millj. punda árlega, en nú kosta
þeir 14 millj. á ári. Okkar trú er
| sú, að með betri stjórn á ríkisbú-
skapnum geti viðreisnin tekizt.“
Hún vissi, hvar hún átti að bera
niður og var vel heima á sviði
húss- og heimilishalds, og aldrei
slitnuðu tengsl hennar við kven-
kyns þegna þjóðfélagsins.
Síðustu ræðu kosningabarátt-
unnar átti að halda í Plymouth, en
þar stóð sonur þeirra Randolf í
kosningabaráttu í næstu nálægð,
eða Devonport. Áður en þau lögðu
af stað til Plymouth, hlustuðu þau
á kosningaræðu þáverandi forsætis
ráðherra, Clement Attlee í útvarp-
inu. Þegar Attle hafði lokið máli
sínu, var Winston þögull um
stund. Þá mælti Clementine af
þeirri pólitísku skarpskyggni, er al
menningi er lítt kunn, en hún býr
samt yfir í jafn ríkum mæli og
maður hennar: „Winston, mér
fanst þetta mjög góð ræða — en
hún hljómaði eins og útgöngu-
sálmur.“
„Vel sagt, Clemmie, það var ein-
mitt rétta orðið“, sagði Winston
og brosti viðurkenningarbrosi.
Vonleysisbragurinn á ræðu Att-
lees gerði þau jafnvel enn vissari
um sigur.
Ásamt Söru, tengdasyni sínum,
ljósmyndaranum Anthony Beau-
champ og syni Randolfs, Winston
yngri, fóru þau með lest til Ply-
mouth til að tala þar á fjöldafundi
á Argyllknattspyrnuleikvanginum.
Eftir að hafa skammað sósíal-
istana fyrir hermangaratal þeirra,
bætti Winston vjð í þessum létta
tón, er gert hafði hann vinsælan
með mönnum: „Það gleður mig
alltaf að koma til vesturlandsins
og 'hér höfum við frambjóðend-
urna fyrir kjördæmin í Totnes, Ta-
vistock, Bodmin og Sutton“ sagði
hann, og um lcjð og hann leit á
Randolf: „og síðast en ekki sízt
hvað mig snertir, Devonport.“
Um kvöldið snæddu þau máls-
verð með Astor lávarði og lafði
hans, á heimili þeirra í Plymouih
Hoe. Þúsundir manna, sem vissu
af þeim þar inni, söfnuðust sam-
an fyrir utan í þeirri von að geta
leitt þau augum.
„Láttu fólkið ekki verða fyrir
vonbrigðum, Winston,“ sagði Cle-
mentine, „talaðu til þess.“ Hann
fór að ráðum hennar og ofan af
svölum Austurhússjns hélt hann
óformlega ræðu, sem hergi kom
annars staðar fram. Ilún var hald-
in undirbúningslaust og kom beinl
frá hjartanu.
„Hvað sem þið þunnið að
kjósa“, sagði hann, „hvort sem
þið greiðið okkur atkvæðið eða
sósíalistum, þá verðið þið að
minnsta kosti að láta okkur hafa
starfshæfan meirihluta. Það væn
miklu betra að veita sósíalistunum
völdin aftur enn að veita okkur
svo lítinn meiri hluta að ókleift
verði að halda öruggri stjórn."
Um leið og hann sagði þetta,
heyrðust einhverjir í hópnum baula
og hann svaraði þeim. „Ég verð
að játa, að mér þykir vænt um að
heyra ejnhver baul úr hópnum.
Þegar öllu er á botninn hvolft,
þá hljóta menn, sem hafa rétt á að
reka upp fagnaðar- og viðurkenn-
ingaróp, einnig að hafa rétt á að
baula.“
En síðan sagði hann hægt og
lagði áherzlu á orðin: „Ég vildi
frekar búa við sósíalistastjórn í
fjögur eða fimm ár —“ hér heyrð-
ust viðurkenningaróp og baul.
Hann snéri sér að baulukórnum
' og sagði: „Þið verðið að baula á
réttum stöðum“, og síðan hélt
hann áfram: „— en að þurfa að
búa lengur við þetta óvissa og
ömurlega ástand, sem nú ræður
ríkjum.“
|
Winston hélt enn áfram;
„Einnst ykkur ekki kominn tími
til að hleypa nýjum mönnum að,
nýjar hendur grípi um stjórnvöl-
jnn, að ný viðhorf ráði í utan-
ríkis- og innanlandsmálum okk-
ar?“ Yfirgnæfandi meirihluti
fólksins hrópaði: „Já!“ í einum •
kór. Winston séri sér að Cle-
mentine og sagði: „Ég held, að
meirihlutinn sé mín megin.“
Jakob Astor felldi sósíalistískan
andstæðing sinn í Plymouth, en
Randolf tókst ekki að vinna þing-
sætið í Devonport, þótt honum að
'vísu tækist að vinna mikið fylgi
af sósíalistum.
Á kosningadag fóru Winston og
^Clementine heim til sín í Hyde
| Park Gate og fóru á kosningabaffl
íhaldsflokksins í Savoy-hótelinu,
jsem haldið var af Camrose lávarði
jhjá Daily Telegraph. Um það
,leyti sem þau sneru heim þaðan,
virtist standa nokkuð jafnt kjör-
fylgi íhalds og sósíalista. Winston
! og Clementine yoru samt enn viss
| í sinni sök.
Eldsnemma um morguninn
sýndu tölurnar úr þýðingarmestu
| kjördæmunum hvernig úrslitin
jmundu verða. Clementine gekk
! yfir gólfið til Winstons og kyssti
I hann, — hann kyssti hana, en
j hvorugt þeirra sagði orð.
j Þessi sigur mildaði beizkjuna
I frá kosningunum 1945, hvað þau
! bæði snerti.
Um miðja þessa nótt safnaðist
jmannfjöldi fyrir utan hús þeirra
og fólkið hrópaði: „Winnie!“
Þar sem hann var örþreyttur
39
Þegar hún hafði gengið úr skugga
um það, hraðaði hún sér yfir mat-
jurtagarðinn, í áttina að rústun-
um. Það var léttir að vera alein,
i og meira að segja léttir að kom-
j ast frá Brett og hinum blöndnu
! tilfinningum, gleði og hryggðar,
sem hann vakti hjá henni.
Hún gekk hægt eftir auðum veg
inum, og sogaði að sér unaðslega
tært loftið og naut kvöldkyrrðar-
innar. Þegar hún kom að rústun-
um nam hún ósjálfrátt staðar og
horfði frá sér numin á þær í
ljósaskiptunum.
— Þú ert alltaf heilluð af þess-
um gamla grjóti, sagði Neville
rétt að baki hennar. — Það er
skrítið, vegna þess að hér áður
sagði þú alltaf að réttast væri að
sprengja þær og gera hér skemmti
garð.
— Ég var að bíða eftir þér.
Tracy reyndi að leyna ótta sín-
um. Hún hafði í svipinn gleymt,
að Neville mundi koma. — Ég er
með peningana. Hún dró seðla
bunkann upp úr vasa sínum. —
Það er bezt að þú teljir þá.
— Elskan, það er ekki nauðsyn
legt að vera svona óskaplega virðu
leg. Ég þarf ekki að telja, ég veit
að þú hefur upphæðina, sem ég
bað þig um. Hann ‘ stakk
seðlabunkanum kæruleysislega í
vasar.n, — Ég hafði búið mig und
ir að þurfa að bíða lengi eftir þér.
Lentirðu í nokkrum vandræðum
að sleppa frá blessaðri fjölskyld-
unni? Þurftir þú að koma með
einhverja afsökun, sem við þurf-
um að æfa okkuj- á ef einhver sér
okkur hér.
— Það er enginn heima og ég
þurfti enga ástæðu að finna. Hún
veik undan og grasið virtist j
óvenju kalt, sem það straukst við !
fætur hennar.
— Ég verð að fara strax heim
aftur, en eitt ætla ég að taka j
fram. Það er tilgangslaust að
biðja mig um meiri pen-
inga, vegna þess að ég á ekki
nema tæpar hundrað krónur eftir
í bankanum. Ég hef^látið þig fá
allt sem ég átti.
— Hver hefur minnzt á það?
Þú talar við mig eins og ég sé
fjárkúgari.
Neville virtist í meira lagi móðg
aður. — Þú veizt fullvel, að
þetta var samkomulag okkar í
milli, af því að við skiljum hvort
annað.
— En ef ég hefði ekki staðið
við samninginn hefðir þú hótað
Mark til að láta þig fá peningana.
Þú getur ekki látið eins og það
hefði verið gott samkomu-
lag milli vina, sagði Tracy reiði-
lega.
En Neville lét orð hennar sem
vind um eyru þjóta. Hann starði
á hana frá sér numinn af hrifn-
ingu.
— Ég hef aldrei séð þig reiða
áður, sagði hann. — Já, þú ert
reið í alvöru, bú roðnar í kinnum
og augun þín stækka. En það
klæðir þig — það gerir þig sér-
staklega aðlaðandi, ástin mín. Það
er einhver nýr blær yfir þér elsk
an mín og ég er alveg bálskotin.
— Góða nótt, sagði hún stutt-
lega og sneri sér frá honum en
hann greip í hana cg dró hana til
sín.
— Við skulum útkljá þetta í
eitt skipti fyrir öll, Tracy. Þú
þarft ekki að leika neitt hlutverk
við mig. Ég skal aldrei koma upp
um þig. Ég er skolli þakklátur
fyrir það sem þú hefur gert fyrir
mig og ég vil gjarna sýna þér það
í verki. Ég hugsa að ég viti, hvað
þér kemur bezt.
Áður en hún skynjaði hvað fyr-
ir honum vakti hafði hann þrýst
henni að sér og munnur hans leit
aði græðgislega vara hennar. Sek-
úndubrot stóð hún aflvana, svo
lagði hún til' atlögu, hún þrýsti
nöglunum inn í hold hans, spark-
aði í hann og notaði öll brögð,
sem henni hugkvæmdist. Hann
varð svo undrandi að hann sleppti
henni og stóð gapandi af undrun
og glópti á eftir henni, þar sem
hún hljóp eftir veginum o'g hvarf
niður stíginn.
— Já, herra minn trúr, ég sé
ekki betur, en henni finnist ég
hálfþreytandi tautaði hann við
sjálfan sig. — Og eftir allt sem
. . . já, ég skil þetta hreinlega
ekki.
Tracy hljóp áfram eins og fætur
toguðu og rakst allt í einu á mann
rétt við hliðið á matjurtagarðin-
um. Hún hefði steypzt um koll ef
Brett hefði ekki gripið í hana og
stutt hana.
— Tracy! Hvar er að?
— Brett! Hún stóð grafkyrr og
var fokvond út i sjálfa sig að geta
ekki stöðvað titringinn. — Ég hélt
. . þú værir að spila bridge?
— Það bættist einn í hópinn,
svo að ég lét hann taka við og
kom heim til að ljúka dálitlu sem
ég þarf að gera. En við hvað I
varstu svona hrædd . . .?
— Ekkert — alls ekkert . . . I
Bara mínar eigin ímyndanir! Hún I
dró djúpt andann brosti og færði :
sig fjær honum.
— Ég veit ekki, hvernig ég gat j
verið svona vitlaus, en ég fór út,
að rústunum og ég ímyndaði mér 1
að ég sæi þar einhverja hreyfingu .
. . Það var óhugnanlegt, því lagði I
ég á flótta. Eg skelf enn, þegar
ég hugsa um það.
! Nú var orðið almyrkt, en hún
óttaðist hann sæi samt, hversu föl
hún var.
— Rústirnar virðast stundum
lifandi í myrkrinu, sagði hann
hægt.
—. Þær geta valdið því að mann
eskja með frjótt ímyndunarafl
ímyndar sér alls konar hluti, en
þú hefur aldrei . . .
Hann þagnaði og hlustaði þeg-
ar þau heyrðu bíl ræstan skammt
frá. Litlu síðar sáu þau hann aka
eftir veginum, lítinn hvítan bíl.
Tracy skildi, að Brett þekkti bíl-
inn. Hún fann til svima og skyndi
lega snerist hún á hæli og gekk
yfir garðinn að eldhúsdyrunum.
Hún var alltof þreytt til að finna
eitthvað að segja, einhverja lygi,
sem hljómaði ekki alltof ósenni-
lega.
Það var ekki fyrr en hún var
lögzt upp í rúmið, að þeirri hugs-
un laust niður hjá henni, að
kannski væri þetta einfaldasta leið
in fyrir þau bæði. Fyrsta kvöldið
eftir að hún fékk minnið aftur
hafði hún læðzt út til fundar við
Neville Rollo. Var það ekki nóg
að kæfa þær hlýju tilfinningar,
sem Brett bar ef til vill í brjósti
til hennar? Hann mundi aðeins
eiga eftir fyrirlitningu í hennar
garð . . bara að hann segði Mark
ekkert . . . og það mundi hann
aldrei gera. Ef Mark var svo mikill
kjáni að kæra sig um hana eftir
allt, sem hún hafði gert var það
j hjins mál og kom ekki Brett við.
j Það var skuggsýnt í herberginu
i og Tracy greindi ekki andlitið í
j silfurrammanum, en hún hafði á
j tilfinningunni að tvö augu horfðu
i á hana með illgimisglampá: „Svo
j að þú varst tilneydd að klifra nið
I ur af stallinum þínurn." Hún
heyrði illkvittnislega röddina:
„Þú hefur reynt að sanna að þú
værir ekki ég, vegna þess að ég
var ekki nógu merkileg mann
eskja fyrir þig. En ég vildi ekki
sjá slíka vitleysu . ..“
Það var vitfirring að heyra slíkt
hugsaði Tracy og greip um höfuð-
ið á sér. Vitfirring var það og'
mjög hættulegt. Hún neyddi sig
til að 'slappa af. Þegar allt kom
til alls — var vandamálið ekki
leyst? Það var kaldhæðni örlag-
anna að Neville varð til að leysa
það fyrir hana?
Nan kom heim rétt eftir mið-
nætti. Iíún rak höfuðið inn í
vinnuherbergið þar sem Brett sat
enn við störf.
— Það er enn ljós hjá Tracy,
sagði hún kæruleysislega. — Hún
er vön að slökkva snemma, ætli
geti verið nokkuð að?
— Það hugsa ég ekki. Rödd
Bretts var róleg og hann leit ekki
upp. — Hún er ugglaust að bíða
eftir að Mark komi heim.
— Ég sagði að það væri hjá
henni — ekki i herberginu
ÞEIRRA! sagði Nan þurrlega.
Finnst þér það ekki dálítið kynd-
ugt, fyrsta kvöldið eftir að hÚD
fær minnið aftur á þennan líka
22
T í M I N N, föstudaglnn 17. júlí 1964 —
1