Forvitin rauð - 08.03.1979, Blaðsíða 7

7
alvarlegustu gagnrýninni á kenningar Eng-
els.
a) Mannfræóin
Engels byggði forsögulegar athuganir
sínar á kenningtim amerísks mannfræðings
sem hét Morgan. Morgan þessi hafði rann-
sakað einn amerískan indjánaættflokk,
Irókesa, og út frá rannsóknum slnum á
samfélagsgerðir þeirra setti hann fram
kenningar um þróun alls mannkyns. Rann-
sóknir Morgans á Irókesum standast um
sumt ennþá þó að ýmislegt hafi verið hrak-
ið og gagnrýnt - en stórar ályktanir hans
og vangaveltur hafa reynst vægast sagt
hæpnar. Mannfræðin hefur sem vísinda-
grein gjörsamlega breyst síðust hundrað
árin og vitneskja manna um frumstæð þjóö-
félög hefur stóraukist. Kenningar Morgan;
Morgans um þróun fjölskyldunnar á forsögu-
legum tímum
Morgans um þróun f jölskyldutinar og hjú-
skapartengsla eru einskis virði I dag og
þar sem Engels byggir hugmyndir sínar um
þróun fjölskyldunnar á forsögulegum tímum
að mestu á kenningu Morgans þá fylgir
hann Morgan I fallinu - því miður.
Það er til dæmis ljóst nú að mannfræð-
ingar hafa engar heimildir um mæðraveldi
nokkurs staðar £ heiminum. Mæðraveldið
er hugmynd eða getgáta sem hvorki verður
sönnuð eða afsönnuð. Samfélagsgerðir þar
sem börn eru kennd til móður eru hins veg-
ar þekkt - en konur hafa þar ekki mikið
meiri völd eða virðingu en I öðrum frum-
stæðum þjóðfélögum.
Mannfræðin hefur sömuleiðis horfið frá
þeirri hörðu þróunarkenningu sem vísinda-
menn um miðja 19. öld aðhylltust. Þróun
samfélaga á sér nefnilega ekki stað eftir
ákveðnum, samhliða brautum heldur þróast
hin ýmsu svið á ólíkan hátt - á misjöfnum
tíma.
Um leið og þetta er sagt verðum við að
horfast £ augu við það að karlveldi og
kvennakúgun er eldra fyrirbæri en einka-
eignarrétturinn, þau verða ekki spyrt sam-
an á þennan hátt. Kúgun kvenna á sér tv£-
mælalaust efnahagslegar forsendur - en
ekki aðeins þær heldur l£ka l£kamlegar og
hugmyndalegar forsendur. Við getum ekk-
ert vitað um elsta upphaf kvennakúgunar-
innar - þaó er eins gott aó horfast £
augu við það - og það er mun viturlegra
aó einbeita sér að nærtækari vandamálum.
b) Gagnrýni frá kvennahreyfingunni
Bent hefur verið á að ýmislegt £ hug-
myndum og ályktunum Engels um konur og
stöðu þeirra sé fullt af fordómum. Þetta
skiptir þó engu höfuðmáli - Engels var
barn sins t£ma og ef litið er til þeirra
vekur það furðu hve litla fordóna er að
finna £ riti hans. Mjög margt i grein-
ingu hans á fjölskyldunni og hlutverki
nennar £ kapitalisku þjóðfélagi er bæði
gott og £ fullu gildi. Hitt er aftur
verra mál að kenning hans um uppruna
kvennakúgunar sem hér hefur verið rakin
að framan leiðir hann út i ákveðna efna-
hagslega nauðhyggju (determinisma) sem
alltof margir marxistar hafa rekið eftir
honum. Þar er átt við hugmynd hans um að
ef einkaeignarrétturinn verði afnuminn og
konurnar taki þátt £ framleiðslunni við
hlið karlanna - þá sé kvennakúgun úr sögu-
unni. Málið er alls ekki svona einfalt.
Konur losna ekki sjálfkrafa unaan kúgun
sinni við sósfaliska byltingu. Kvenna-
kúgun og karlveldi hafa reynst mun l£f-
seigari en framleiösluhættir og hagkerfi.
Friedrich Engels hafði ekki forsendur
til að horfa á sérfjölskylduna og félags-
lega stöðu kvenna £ hinum sós£al£sku lönd-
um dagsins £ dag og hann hafði ekki þann
bálk af marx£skum rannsóknum á kúgun sem
við höfum £ dag. Bók hans var grund-
vallarrit - ennþá stendur ýmislegt af
henni fyrir sinu en annað gerir það alls
ekki. Sem betur fer er marxisk umræða um
fjölskylduna og kvenfrelsi bæði frjó og
lifandi £ dag og væri betur að Eik m-1
reyndi að "tengja sig örlitið við tfmann"
£ þeirri umræðu.
AFRAM MEÐ SMfiRlÐ
K.B. spyr: 1 sömu ályktun stendur:
Rauðsokkahreyingin trúir ekki á
Rauðsokkahreyfingin berst fyrir fullkomnu
jafnrétti kynjanna á öllum sviðum þjóð-
félagsins"
"Rauðsokkahreyfingin berst fyrir full-
kannu jafnrétti kynjanna á öllum sviðum
þjóðfélagsins."
Spurn: Hvað er átt við með þessu?
Rauðsokkahreyfingin trúir ekki á að
konur nái fullkomnu jafnrétti £ hinu borg
aralegu þjóðfélagi. Hins vegar ná konur
ekki fullkomnu jafnrétti og frelsi £ sðs-
£alisma heldur nema þær berjist fyrir þv£
af hörku - eins og dæmin sanna. Sú bar-
átta verður að vera orðin öflug og árang-
ursr£k £ hinu kap£tal£ska þjóðfélagi ef
við viljum ekki taka óbreytt ástand þess-
ara mála meó okkur yfir £ sós£alismann.
frh. á bls. 32