Forvitin rauð - 01.06.1981, Blaðsíða 14

14
Kynl íf Kynl íf Kynl íf Kynl íf Kynl iíf : Kynl íf Kynl íf ; Kynl
Ást í nieinum
Viðtal við 40 ára konu.
Þvi verður ekki á mqti
mælt, aó líf margra kvenna
snýst æðimikið um karlmenn
Við eni vandar við það
frá bemsku, að lif í
len.gri tima án karlmanns
hljóti að vera aunt lif.
Jafnvel að lakur karl sé
betri en enginn karl.
Nú eru konur valdalaus
hópur og kdgaður hópur og
þá liggur í augum uppi, aó
sambönd við karlmenn, san
tilheyra valdahópnum,
hljóti að bera merki þess-
ara ójöfnu valdahlutfalla
bæði hvað varðar tilfinn-
ingalífió og önnur sam-
skipti þeirra i milli.
Nokkuð er það, að konur
viróast fara afar illa út
úr ástarsamböndun við karl-
menn. Ótölulegur fjöldi
þeirra á í hinun erfiðustu
karlavandamálum as/ina út.
Er þá um að ræða allar teg-
undir af slikum samböndum,
anáskot komungra stúlkna,
hjónaband, samband við ann-
an en eiginmann o.s.frv.
Margar skaðbrennast i ást-
aras/intýrinu og ná sér
aldrei, aðrar sleppa
reynslunni ríkari og nota
þá reynslu til að greina
og skilja hvað raunveru-
lega hafi gerst. Ein
þeirra er fertug kona i
Reykjavik sern i fjögur ár
hafói ástarsanbandvið ann-
an en eiginmann sinn. Hann
-er menntamaður úr alþýðu-
stétt, vinstri sinnaður og
jafnréttissinnaður og lika
giftur. Meðan á samband-
inu stóð skildi kona þessi
við mann sinn en ástmaður
hennar er enn giftur sctnu
konu. Un sambönd af þessu
tagi hefur litió verið
fjallað nema helst i háði.
Hjákonan á samúð fárra,hún
er réttlaus og má engar
kröfur gera, aðeins hirða
molana sem hrjóta af borði
hans. Gjaman hefur hún
samviskuhit og finnst hún
hafa truflað lif heillar
f jölskyldu en þessu skyldi
þó ekki vera öfugt farið?
Er það ekki einmitt karl-
maðurinn i svona framhjá-
haldssamböndum san truflar
lif tveggja kvenna? Það
er nefnilega hann san er
gerandi i sambandinu og
hagar sér þannig, bæði
gagnvart hjákcnunni og
eiginkonunni.
Hér á eftir fer viótal
vió konu þar sem hún segir
frá sambandi sinu, hvemig
þaó þróaóist og hvaða
ályktanir hún dró af þvi
eftir að því lauk. Það er
trúa okkar að hér sé um aó
ræóa sameiginlega reynslu
margra kvenna og þvi þykir
okkur þörf á að kcma þessu
máli á framfæri hér i blaó-
inu.
„Sambandið stóð i fjög-
ur ár. Þetta timabil
skiptist i tvennt og náói
hámarki um miðbikið.
Fýrstu tvö árin vorun við
aó byggja sambandið upp.
Vió áttun miklar sælu««
stundir, könnuóun náttúr-
una,nutum lista og ræddun
saman endalaust. 1 upp-
hafi höfðun við ekki aó-
stöóu til ástarfunda nana
úti i náttúrunni en úr þvi
rættist síóar og vió nutum
ásta okkar eins og ást-
föngnu pari einu er lagið.
Við gáfum hvort öðru gjaf-
ir en eftir á aö hyggja,
sé ég að það var töluverð-
ur eðlisnunur á gjöfum
okkar. Hann gaf gjafir i
þeim tilgangi aó kenna
mér, lyfta mér upp and-
lega. Ég gaf. „kvenlegar"
gjafir sem áttu að fegra
hann og umhverfi hans. Þá
þegar mátti greina mikinn
mun í afstöðu okkar til'
sambandsins. Eftir að það
hófst kvaðst hann eiga mun
betra með að ungangast
vinnufélaga sina og fjöl-
skyldu en áður. Hann sagð»
ist vera orðinn miklu Ijúf-
ari og hlýrri heimilisfað-
ir, þolinmóðari og umgengn-
isbetri á allan hátt. Hjá
mér var þessu þveröfugt
farið, ég kastaðist milli
hamingju og angistar, eink—
um eftir aó mér varð ljóst
hversu sambandið ætlaði að
verða mér mikils virói.
Stundimar sem vió vorum
saman voru hamingjustundir
en timabilið i heild sam-
felld angist.
Eftir tveggja ára stöð-
ugt innilegra samband, sá
ég satt að segja ekki fram
á annað en sambúð meó mann-
inum. Hann kallaði hjóna-
band sitt „ósænilegt" en
skilgreindi þá nafngift
ekki frekar. Mér fannst
aó bann hlyti að óska
lausnar frá sinu „ósæmi-
lega" lifi og svo sannar-
lega skyldi ég hjálpa hai-
um til þess og höndla un
leið hamingjuna. Ég sá
ekki fyrr en seinna, að
þetta var mikill misskiln-
ingur, hann hafði ekki
ætlast til að sambandið
raskaöi högun hans i neinú'
FR: Þú hefur gert ráð
fyrir mjög haminquscmu lífj
i sambúð við þennan mann?
„Já, það gerði eg en eg
gerði mér þó lika grein
fyrir erfiðleikatimabili.
án þess þó aö ég legði
niður fyrir mér hvers
eólis vandamálin gætu orð-
ið og hve hrikalega mynd
þau gætu tekið á sig. Trú—
in á sameiginlega framtið
i ást og vináttu varð öllu
öðru yfirsterkari. Ég var
sannfærð um að okkar fagra
mannlif myndi hafa bætandi
áhrif á allt umhverfi okk-
ar. Og hér erum við aftur
kcmnar aó ólikri stöðu
karla og kvenna i svona
Scmböndum. Hann fyllti
gjörsamlega lif mitt og
alla hugsun út i hvem
krók og kima sálarlifsins,
ég vanrækti tilfinninga-
lega fjölskyldu mina og
vini, allt sem ég átti
beindist aó honum. Ég
vildi helga mig honun,
lifa einu lifi með honum.
Ég held að þetta sé
reynsla flestra kvenna en
ég álít að karlar eigi auð-
velt með aó skipta! lifi
sinu upp i misnunandi
hluta og raóa þeim kirfi-
lega niður i skúffur san
þeir opna og loka eftir
þvi sem vió á. Þessi mað-
ur þurfti að„stilla
takkana" eins og hann orð-
aði þaö, eftir að hafa ver-
ió með mér og áður en hann
fór frá mér og heim til
sin. Ég á vinkonur san
hafa lent í sams konar sam-
böndun við menn út á landi.
Ætli þeir hafi ekki„stillt
tákkana" i flugvélinni.
„Sjipp og hoj, og svo nýja
í næstu höfn", eins og
stendur i slagaranum. Eng—
in vandamál.
Annars held ég, aö konur
eigi mjög erfitt með að
eiga fleiri en einn rúm-
félaga i einu, enda fannst
mér þaö óbærileg tilhugsun
að hann væri meó öðrum kon-
un. Að eigin sögn hætti
hann aó sofa hjá konunni
sinni meóan á okkar sam-
bandi stóö. Ég velti mik-
ið fyrir mér hvort það
væri rétt.
FR: Tókstu nokkuó eftir
þvi þegar samband ykkar
for að breytast?
„Ju, eg fann það frá
fyrstu stund, svo næn var
ég fyrir þessu sanbandi.
Hnignunin hófst þégar viö
ákváðum að taka saman.
Sambandið hafði svifið á
skýjum og við höfðun gert
hvort annað aó óraunveru-
legum dýrðlingum á stalli.
Að kippa þessum drauma -
heimi niður á jörðina
þýddi ragnarök. Hlutim-
ir gerðust í þeirri röð
san þeir éru líklega vanir
að gerast. Gjafir hættu
að berast, við vorum hætt
að tala um sameiginlega
drauma svo san ferðalög.
Hann hélt sambandinu
leyndu eins og mannanorði,
lengra og lengra varó
milli ástarfunda sem höfðu
breyst i eðli srnu. í
staó vinar og félaga var
aðeins ástmaðurinn eftir
og að síðustu stóð hann
ekki við að hafa samband
vió mig á umscmdum tíma.
Sióan kcm uppsögnin.
Eftir að þessi þróun
gekk í garð, varð mér efst
í huga, að ég mætti fyrir
engan mun missa hann alveg,
Hlutverk okkar urðu em
meir en áður á þann veg
aö ég beið og þáði, hann
var gerandinn. Ég veit
það núna, að undir niðri
fann ég að endalokin nálg-
uðust og aó ég var i raun-
inni ofurseld skilmálun
hans. 1 eðlilegu fram-
haldi af þessari niðurlæg-
ingu tók ég í vanmætti
minum aó ráðast á hann til
aó kalla fram viðbrögð.
Ég bar á hann, aó vilja
„dramatísera" í staðinn
fyrir að vera, að hafa
blekkt mig rreð leik sínum
og ég réðst á gáfur hans,
göfugmennsku og staðfestu
sem voru aóaldrættimir í
þeirri sjálfanynd sem
hann hafói kanið sér upp.
Þetta mistókst. Hann tók
öllum ögrunun minun meó
þegjandi þögninni og sagð-
ist ekki vilja rifast yið
mig. En vafalaust hefur
honum mislikað að ég
skyldi ráðast á sjálfs-
myndina. Hann sem hafði
hafnaó leikreglum karla-
samfélagsins og tileink-
að sér viðhorf undirok-
aðra hópa og taldi sig
talanann þeirra. Ofsi
minn hefur örugglega flýti
fyrir þeirri ákvörðun
hans að losa sig við mig.
Ég var orðin honum mjög
erfió.
Eins og ég er búin að
segja áður, ætlaðist hann
aldrei til að þetta sam-
band okkar truflaði lif
sitt að neinu ráði og
allra síst mátti hann við
þvi, að sjálfsnyndin og
sjálfstraustið yröu fyrir
nokkrum hnekki. Hann
hreint og beint lifði á
þessari sjálfsnynd, Hann
var gáfaóur og vel lesinn
mannvinur. Ég hef samt
sterkan grun um að hann
og hans likir ( san ég
þekki marga) þurfi stöð-
ugt á því að halda að
styrkja þessa sjálfsnynd.
Þá er gott aó hafa sér
innan handar ágætar konur,
samilega menntaðar en
örugglega minna lesnar en
þeir. íeer eru góðir
áheyrendur. Ég held að
það sé engin tilviljun aö
þessir menn velja sér ein-
mitt konur að viðmælendum
og vinum. Með þeim eru
þeir öruggir, þeir þurfa
ekki að keppa við þær.
1 karlahópi eru þeir hins
vegar stöóugt í samkeppni,
þurfa ævinlega að vera
betur lesnir cg fróðari
en næsti maður.
FR: Heldur þú þá að hann
se sami maður nu og fyrir
þetta samband?
„Nei, hreint ekki. Ég
efast ekki um aö hann hafi
verið heill í þessu sam-
bandi. Frjótt tilfinn-
ingalif cg kynferóislíf
gerir hvem mann að rík-
ari og betri manneskju,
ekki sist þá san hafa ver-
ið tilfinningalega van-
nærðir frá bemsku, eins
og ég veit að hann var.
Ég ýtti undir sjálfstraust
hans þar san þess var þörf
laóaói fram hjá honum
mýkt og sagði honum áó
hin daglega grima væri
óþörf. Að vissu marki
fékk ég hann til aó tala v
un tilfinningar sínar en
i þvi hafði hann fengió
litla þjálfun um ævina
eins og margir karlmenn.
Siðan hef ég raunar farið
að velta þvi fyrir rtér,
hvort hér sé einungis un
að ræða rnisnun á karla-
og kvennamenningu, hvort
þaó geti lika verið um að
ræða ólika menningu eftir
stéttum. Ég ólst upp við
það aó gera kröfur til að
mér liði vel og að tilfinn*"
ingalegum þörfuri minum
væri sinnt. Ég taldi mig
eiga rétt á hamingju i lif-
inu eða góðu lifi og það
gerði fólk úr millistétt
sem ég er fædd inn i. i
alþýðustétt þaðan sem hann
er sprottin er menningar-
hefóin önnur. Hvort
tveggja var lifsbarátta
alþýóufólks i sveitun svo
hörð, að litið rúm var fyr-
ir „lúksus" eins og flókin
tilfinningasambönd manna i
milli og eins var ekki til
nein hefð til umf jöllurarr
uti þau. Þetta kcm lika
fullkcmlega flatt upp á
mig og olli mér bæói von-
hrigðum og sársauka hversu
kaldur hann var
þegar hann sleit samband-
inu endanlega. Þá var öll
mýkt horfin úr fari hans.
Það var ekki að sjá að
hann hefði minnstu samúð i
minn garð. Kannski merkir
mýkt bara veikleika hjá
körlum og nú var um aó
gera að vera nógu sterkur.
Ógöngumar voru mitt eigið
mál. Hann sneri við mér
bakinu i bókstaflegri merk-
ingu. Ég man að ég grét
upp við bakió á honun þar
san við sátun saman. Hann
sneri sér ekki að mér. Ég
átti ekki framar aögang aö
honum. Skylduraakni heimil-
isfaðirinn yfirgefur ekki
sitt fólk en mannúðin nær
ekki til hjákonu sem timi
er kcminn til aó losa sig
við.„Ég get þetta ekki
vina min, en ég vona að sá
dagur kami að þú skilur
mig."
FR: Af hverju sleit hann
sambandinu endanlega? Var
þaó kannski vegna þess að
þú sættir þig ekki við ann-
að en sambuð?
„Hann sagðist ekki geta
haldið áfram vegna þess aó
ég hefði gert sig að svo
„mjúkfm" manni. Tvöfalt
lif væri oróið sér óbæri-
legt. Hann hafði gert til-
raunir til að losa um sam-
bandið áóur, en ég hafði
alltaf risið upp meó út-
rétta hönd og beðið um
framhald i einhverri mynd.
Nú var þaö san sagt endan-
legt. Samt tók hann upp á
þvi að hringja til min af
og til og spyrja hvemig
mér liói. Það fannst mér
skrýtið. Við hverju bjóst
hann eiginlega? Ég áttaói
mig á þvi einn daginn aó
ég var farinn að biöa eftii
þessum upphringingum. Þá
loks var mælirinn fullur
og ég hringdi til hans og
bannaði honum að hringja i
mig. Hann tók þvi illa.
Frh. á bls. 20