Morgunblaðið - 03.11.1957, Síða 11

Sunnudagur 3. nóv. 1957
MoncrnvnT 4F>io
11
Iðnaðurinn er sá afvinnuvegur, sem flestir lifa af
Samræmdar aðgerðir íatvinnumál-
um eru nauðsynlegar
Úr ræðu Björgvins Frederiksen
við setningu Iðnþingsins
ER 19. Iðnþing íslendinga var
sett í Hafnarfirði sl. þriðju-
dag, flutti forseti Landssam-
bands iðnaðarmanna, Björg-
vin Frederiksen, ræðu.
Hann þakkaði í upphaf i iðn-
aðarmönnum í Hafnarfirði
fyrir að bjóða Iðnþinginu til
sín að þessu sinni, en vék síð-
an að sögu landssambandsins,
sem varð 25 ára í júní sl. Þá
ræddi formaðurinn um helztu
mál, sem sambandið hefur
fjallað um á undanförnum ár-
um og lýsti ýtarlega hinni
nýju skipan, sem gerð var á
Iðnskólanum fyrir rúmum 2
árum. Taldi hann mikla nauð-
syn til bera, að sá kafli lag-
anna, sem fjallar um fram-
haldsnám, komi til fram-
kvæmda hið fyrsta, og að
reynd yrði sú nýbreytni að
halda námskeið til undirbún-
ings iðnnámi. Benti Björgvin
á nauðsyn aukinnar iðnmennt
unar í sambandi við vaxandi
samkeppni erlendis frá.
Síðan komst Björgvin Fred-
eriksen svo að orði:
Lifskjörin og gjaldeyrisafkoman
Á. undanförnum árum hefur
mikið verið rætt og ritað um
versnandi gjaldeyrisafkomu þjóð
arinnar og sérstaklega eftir að
hin mikla gjaldeyrislind, sem í
daglegu tali er kölluð Keflavík,
þraut að mestu, en áður veitti
stríðum straumum gjaldeyris inn
í landið fyrir vinnu iðnaðar-
manna og annarra, sem unnu að
margháttuðum framkvæmdum,
aðallega fyrir flugsamgöngur.
Afleiðingar þessara veðrabrigða
eru öllum augljósar, en menn
eru ekki á eitt sáttir, hvernig
bregðast skuli við vandanum og
auka gjaldeyrisöflunina, þannig
að þjóðin þurfi eigi verulega að
skerða þau góðu lífskjör, sem
hún hefur búið við. Eðlilegasta
leiðin til gjaldeyrisöflunar er
aukinn sjávarútvegur og sem fjöl-
breyttust framleiðsla úr sjávar-
föngum. Sumir virðast aldrei sjá
nema þessa einu leið. Aðrir telja
það hið mesta bjargráð að flytja
út kjöt og aðrar landbúnaðaraf-
urðir, þótt mikið skorti á, að fram
leiðslukostnaður fáist gceiddur
fyrir afurðirnar á erlendum mark
aði. En það er því miður allt of
sjaldan rætt í fullri alvöru um
það, hvernig er hægt að spara
gjaldeyri og fullnýta á hagkvæm-
astan hátt vinnuaflið í landinu.
Sannleikurinn er sá, að engin
ein leiðin er okkur fslendingum
fær frekar en öðrum. Þarf því
að taka þær allar til alvarlegr-
ar yfirvegunar og án þess að ala
á stríði milli stétta, en með það
höfuðsjónarmið, hvað hentar
þjóðinni bezt. I*að er ofur ein-
falt að mæla þessi orð af munni
fram eins og einlæga ósk, en
það er vandasamara í Iandi
frelsisins og hins mikla réttar
stéttarfélaganna að framkvæma
það sem hentar þjóðinni allri
bezt. Ríklsstjórnirnar hafa verið
hraktar af réttri leið cg hafa
reynt að gera þessum eða hin-
um hópnmm til hæfis um stund-
arsakir, en alltaf á kostnað heild-
arinnar, því að allt vald brestur
til stöðvunar þótt þjóðarsómi,
þjóðarhagur eða hvort tveggja
sé í hættu.
Ég dreg upp þessa mynd til
þess að benda á hve vandasamt
það er að gera samræmdar að-
gerðir í atvinnumálum, sem allir
gætu fellt sig við.
Höfuðatvinnuvegirnir þrír
Sjávarútvegurinn er okkar stór
felldasta tæki til beinnar gjald-
eyrisöflunar. Iðnaðurinn er hins
vegar sá af aðalatvinnuvegunum,
sem sparar mestan gjaldeyri, því
næst landbúnaðurinn, en iðnað-
urinn styður uppbyggingu bæði
sjávarútvegs og landbúnaðar, ef
rétt er á haldið.
Það er vitað mál, að vegna
hinnar miklu tækni sem felst í
veiðiútbúnaði nýtízku fiskiflota,
bæði botnvörpunga og vélbáta,
þá stunda nú færri íslendingar
sjósókn hlutfallslega en áður
var, en afla meira samanlagt, en
þó minna á hvert skip.
Á landbúnaði lifði um alda-
mótin mikill meirihluti þjóðar-
innar. Á seinustu árum hafa orð-
ið þau straumhvörf, að fólki hef-
ur fækkað stórkostlega í sveit-
um landsins, en samt hefur fram-
leiðsla landbúnaðarafurða aldrei
verið meiri en nú. Hvað hefur
þá skeð? Tæknin hefur gjörbreytt
sveitunum og öllum framleiðslu
háttum bænda, og offramleiðsla
hrjáir nú landbúnaðinn. Offram-
leiðsla, sem þjóðin getur ekki
torgað. Framleiðsla sem er eng-
an veginn samkeppnisfær á er-
lendum markaði eins og nú hátt-
ar efnahagsmálum þjóðarinnar.
Tæknin hefur því valdið stór-
kostlegri fólksfækkun í sveitun-
um, en framleiðsluaukningu.
Margir bændur, sem betur fer,
eru orðnir allstórir framleiðend-
ur landbúnaðarafurða. En hvað
hefur þá orðið af fólkinu? Jú,
þróttmikill iðnaður hefur þróazt
hér á landi, með mestum hraða
síðustu 20 ár, þannig að í dag
er iðnaðurinn orðinn sá af aðal-
atvinnuvegunum, sem framfleyt-
ir flestu fólki. En það undarlega
í öllu þessu er sú staðreynd, að
ósjaldan mæta formælendur iðn-
aðarins ótrúlega miklu skilnings-
leysi hinna ýmsu yfirvalda, þótt
breyting hafi á orðið til bóta fyr-
ir harðfylgi félagssamtaka og
umsvifamikilla framkvæmda-1
manna í iðnaði og verksmiðju-
framleiðslu. Þetta skilningsleysi
ríkir, þó að iðnfyrirtækin hafi
tekið við mestu af fólksfjölgun-
inni og við fólki frá þeim at-
vinnugreinum, sem hafa dregizt
saman, og skapað því góð lífs-
kjör og stórbætt atvinnuástand-
ið í landinu, og aukið á velmeg-
un þjóðarinnar.
Sanitök stéttanna
Bændasamtökin hafa alltaf átt
sterk ítök í Alþingi íslendinga,
og var ekki nema gott um það
að segja, á meðan sú stétt var
fjölmennust. En hún býr að þeim
áhrifum enn í dag, eins og hin
margþættu lög, sem tryggja hags
muni bænda, sýna. Eitt dæmi:
Engum dettur í hug í dag, að
flytja inn kjöt, smjör, osta eða
egg og hvað er sjálfsagðara en
að búa að sínu?
En við iðnaðarmenn og iðn-
rekendur ættum að taka okkur
bændasamtökin til fyrirmyndar í
þessum efnum. Að koma málum
okkar þannig fyrir innan hins
háa Alþingis á næstu árum, með
samstöðu alls þess fólks sem hef-
ur sitt framfæri af iðnaði, að
eftir nokkur ár verði engum
leyft að flytja til landsins fiski-
báta, yfirbyggða almennings-
vagna, raf-heimilistæki eða marg
háttaða vandaða iðnaðarfram-
leiðslu, svo nokkuð sé nefnt,
frekar en kjöt, srajör, osta eða
egg. Mundu þá milljónatugir
sparast árlega og fiskimiðin um-
hverfis landið endast svolítið
lengur þeim, sem sjóinn sækja,
því að á milli aðalatvinnuveg-
anna hlýtur að finnast hlutfall,
sem allir geta unað við og orðið
þjóðinni fyrir beztu.
Þróun iðnaðarins
Þróun iðnaðarins hlýtur í fram
tíðinni að fara mikið eftir því,
hve víðsýnir valdhafarnir verða,
þegar þeir vega og meta réttlát-
an hlut aðalatvinnuveganna í
Björgvin Frederiksen
heildarrekstri þjóðarbúsins. Við
vitum, að þeim sem með völdin
fara á hverjum tíma, er ávallt
mikill vandi á höndum, þegar
taka skal ákvarðanir um það,
hvað á að flytja inn og hvað á
að vinna í landinu sjálfu. Við
sem erum formælendur iðnaðar-
framleiðslu, við fullyrðum og
teljum okkur gera það með mikl-
um rökum, að langmesti hluti
alls kostnaðar framleiðslunnar sé
innlent vinnuafl, innlend orka,
greiðslur á tollum og sköttum og
öðrum framleiðslukostnaði, allt
er þetta íslenzkt, en minnsti hlut
inn eru erlend hráefni.
Það eru þessar staðreyndir, sem
valda því, að stórveldin, sem að-
stoða þjóðir, sem eru skammt
á veg komnar, eins og það er
oftast orðað, styðja fyrst og
fremst að því að koma upp iðn-
aði og tækniaðstoð í sambandi
við iðnað. Yfirleitt er það mæli-
kvarði á velmegun þjóða, hve
framarlega þær standa í iðnaði.
Það er ekki nokkur vafi á því,
að síðustu tvo áratugi hafa lífs-
kjör fslendinga stórbatnað, vegna
þess hve iðnaður hefur vaxið.
Iðnaður, sem hefur byggt upp
landið á tiltölulega fáum árum.
Iðnaður, sem hefur gert fólki
kleift að kaupa margs konar
neyzluvarning, sem annars hefði
ekki verið til gjaldeyrir fyrir,
ef kaupa hefði þurft erlendis frá
— vinnuafl, orku, skatta og gjöld,
álagt í öðrum löndum, að ó-
gleymdri erlendri verzlunar- og
framleiðsluálagningu. Fróðlegt
væri að fá skýrslur um hlut iðn-
aðarins í þjóðarbúinu. Hvað
greiðir iðnaðurinn í vinnulaun,
tolla, skatta og opinber gjöld?
Hvað notar hann af hráefnum,
erlendum og innlendum? Hvað
notar hann af orku og hvað borg-
ar hann fyrir hana? Og hvert er
svo framleiðsluverðmætið allt?
Vandamálin bíða úrlausnar
Eins og ég gat um áðan á
þjóðin við margháttuð vanda-
mál að stríða og iðnfyrirtæk-
in verða vissulega vör við sinn
skerf af vandanum. sem horf-
ast þarf i augu við, þegar svo
er komið, að almennasta um-
ræðuefni manna er: Útgjöld
ríkis og bæja hækka stórlega
og þar af leiðandi hækka toll
ar, skattar og útsvör á atvinnu
rekstrinum. Það er orðið dýr-
ara að lifa, afleiðingarnar
hafa verið sífelldar kauphækk
anir. Það er þvi orðið dýrara
fyrir alla i iðnaði að fram-
leiða. Hærra kaup. Stígandi
tollar. Aukin útgjöld. Hætta
er á, að fyrirtækin verði að
draga saman seglin. Fram-
Ieiðslan minnkar í stað þess
að aukast. Minnkandi véla-
kaup og endurnýjun tækja
dregur einnig úr samkeppnis-
hæfni fyrirtækjanna. Allt eru
þetta mikilvægar niðurstöður,
en þó sannar. Allir þekkja
þennan söng. Þetta er vissu-
lega ískyggilegt viðhorf, þeg-
ar við ef til vill stöndum
frammi fyrir þeirri staðreynd
að eiga að vera samkeppnis-
færari við önnur lönd en
nokkru sinni fyrr, vegna ut-
anaðkomandi áhrifa, svo sem
fríverzlunarsvæðis og tolla-
bandalags, sem hlýtur að valda
hér stórfelldri byltingu i at-
vinnu- og efnahagsmálum, ef
af verður, hvort sem okkur
líkar betur eða ver.
Við þessar kringumstæður,
vaknar alltaf þessi spurning.
Hvað er hægt að gera? Hvernig
er hægt að komast í gegnum
þennan vanda? Fróðustu menn í
hagfræði, fjármálum og skipu-
lagningu hafa bent á leiðir, sem
okkur finnst sumar góðar en aðr-
ar óaðgengilegar, en þær eru eitt-
hvað á þessa leið. —
Að auka sparnað. Aukningu
skatta og rekstrarkostnaðar verð-
ur að stöðva. Hinu frjálsa fram-
taki og þeirri hugkvæmni, sem
einstaklingarnir ráða yfir, sé gef-
ið meira frelsi. Framleiðsla og
allt atvinnulíf sé aukið. Fram-
leiðslutækni sé stórbætt með full-
komnustu vélum og betri aðstöðu.
Með þessu ætti gjadleyrisstaðan
að batna.
Þetta eru framtíðarverkefni
allra, sem vinna að framleiðslu-
kerfi aðalatvinnuveganna, og trúa
á það, að á íslandi verði hægt
að lifa við góð lífskjör og bjarta
framtíð.
Starfið að undanförnu
Góðir tilheyrendur. Ég hefi
leitazt við að bregða upp nokkr-
um skyndimyndum af þeim verk-
efnum, sem iðnaðarsamtökin hafa
unnið að og einnig reynt að gera
í stuttu máli grein fyrir aðsteðj-
andi vandamálum. Vona ég, að
þetta Iðnþing megi benda á leiðir
til úrbóta á ýmsum sviðum og
gera margar gagnlegar og sann-
gjarnar samþykktir.
En þa'ó má einnig benda á stað-
reyndir, sem allar eru ánægju-
legar og árangur af samstarfi
iðnaðarmanna. Mörg hagsmuna-
og framfaramál hafa á undan-
förnum árum komizt heil í höfn
og önnur þokazt nokkuð á leið.
Við höfum eignazt fullkominn
Iðnskóla í Reykjavík, sem væntan
lega ve.ður síðar tæknimiðstöð
fyrir iðnaðarmenn af öllu land-
inu.
Lög um Iðnskóla hafa öðlazt
gildi. Við höfum átt okkar þátt
í því að koma upp Iðnaðarbanka,
sem hefur orðið iðnaðinvun
ómetanleg lyftistöng, þótt betur
megi, ef duga skal.
Við höfum fengið aukið fjár-
framlag til Iðnlánasjóðs. Við
höfum fengið Iðnaðarmálastofn-
un, sem við eigum aðild að og
væntum okkur mikils af er fram
líða stundir.
Við höfum eignazt mikinn og
góðan vélakost og aðbúð á
vinnustöðum hefur stórbatnað, og
húsakostur margra iðnfyrirtækja
er orðinn eins góður og bezt ger-
ist erlendis. Og síðast en ekki
sízt eigum við marga góða og
dugmikla iðnaðarmenn, sem hafa
haft næga atvinnu og allgóða af-
komu.
Við höfum því að mörgu leyti
ástæðu til að vera ánægðir með
okkar hlutskipti, ei»s og það hef-
ur verið mörg undanfarin ár. Mér
er því bæði Ijúft t_ skylt á þess-
úm tímamótum Landssambands
iðnaðarmanna, að þakka öllum
þeim mörgu sem hafa lagt okkur
lið til þess að koma þeim málum
í framkvæmd, sem ég nefndi hér
áðan, bæði ríkisstjórninni, bæjar-
stjórninni, einstökum alþingis-
mönnum og mörgum öðrum, sem
ávallt veita okkar málstað góðan
stuðning. En þeim sömu vil ég
einnig segja það, að iðnaðarsam-
tökin munu halda áfram að sækja
á brattann og krefjast jafnréttis
við aðra aðalatvinnuvegi þjóðar-
innar. Ég trúi því, að vel rekin
þróttmikil iðnfyrirtæki séu lík-
legust til þess að efla atvinnulífið
í landinu í góðu samstarfi við
sjávarútveg og landbúnað.
Að lokum færi ég fram þá ósk
að takast megi að ná jafnvægi í
atvinnu- og efnahagsmálum ís-
lendinga. Jafnvægi sem tryggi
þegnunum áframhaldandi góð lífs
kjör.
Vinnum öll að raunhæfustu
leiðinni til kjarabóta og velmeg-
unar. Meiri framleiðslu. Betri
framleiðslu. Fullkomnari tæki og
betri ástundun við öll störf.
Að svo mæltu segi ég 19. Iðn-
þing íslendinga sett.
N ýkomið
Gluggatjaldadamask
Storesefni
Pítugluggatjaldaefni
Gardínubúðin
LAUGAVEG 28
(Gengið um undirganginn.)
Til sölu
sólrík 3 herbergja ca. 90 fermetra íbúðarhæð
í Laugarneshverfi.
Upplýsingar í síma 19191.