Morgunblaðið - 24.04.1958, Qupperneq 2

s
MOnr.rvnr 4fílÐ
Pimmtudagur 24. apríl 1958
Brezkir þingmenn rœða
samstarf vestrœnna ríkja
Tala í Háskólanum á morgun kl. 6 e h.
BREZKU þingmennirnir John
Rodgers og John Edwards, sem
komu hingað til lands í gær, áttu
fund við blaðamenn í brezka
sendiráðinu i gærkvöldi.
John Edwards sem er þingmað-
ur Verkamannaflokksins kvaðst
ekki hafa komið til íslands fyrr,
en hins vegar væri hann kunn-
ugur ýmsum íslendingum, bæði
frá háskólaárunum í Leeds og frá
fundum Evrópuráðsins, en hann
ér einn af forustumönnum þess.
Hann sagði, að þeir félagar væru
hingað komnir til að kynnast
landi og þjóð, og þá fyrst og
fremst ýmsum leiðtogum á sviði
stjórnmála og félagsmála. Fram-
tíð Evrópu væri undir því kom-
in, að þingmenn og aðrir for-
ustumenn hinna ýmsu þjóða
kynntust æ betur og lærðu að
virða og íhuga sjónarmið hver
annars. Þetta ætti ekki sízt við
um minni ríki Evrópu, þar sem
vandamál og viðhorf væru ekki
kunn á alþjóðavettvangi.
John Rodgers sem er þing-
maður íhaldsfloksins kvaðst
hafa komið til Islands nokkrum
sinnum á leið til Ameríku, en
aldrei haft hér viðdvöl. Sagðist
hann hafa haft mikinn áhuga á
Islandi, síðan Winston Churchill,
sem er einn af kjósendum hans,
sagði honum frá hverunum hér
og hagnýtingu þeirra. Mér skild-
ist að Churchill hefði átt ein-
hvern þátt í þessu, sagði hann og
brosti.
Landhclgismal
Þegar þingmennirnir voru
spurðir um landhelgismál, kváð-
ust þeir ekki geta látið uppi
neina opinbera skoðun, en hins
vegar væru þeir vissir um, að
finna mætti friðsamlega lausn á
deilumálum Breta og íslendinga.
Hér verður að gera málamiðlun,
sagði Edwards, og þið verðið að
hafa hugfast, að hér er um lífsaf-
komu fjölmargra brezkra fiski-
manna að tefla. Fiskimiðin eru
þeim ekki síður mikilvæg en
ykkur, og lausnin fæst aðeins
með því að báðir slái eitthvað af
kröfum sínum og finni sam-
komulagsgrundvöll.
Löndunarbannið
Þingmennirnir voru ennfrem-
ur inntir eftir löndunarbanninu,
og sögðu að það hefði ekki verið
framkvæmt af opinberum aðil-
um, heldur stéttarsamtökum tog-
araeigenda. Hér var um að ræða
hagsmunamái einnar stéttar. I
þessu sambandi lögðu þeir
áherzlu á, að ummæli ýmissa
brezkra biaða væru einkaskoðan
ir, sem alls ekki bæri að túlka
sem skóðanir brezku þjóðarinn-
ar eða leiðtoga hennar.
Framfarir V-Evrópu
Þingmennirnir ræddu einnig
um samstarf ríkjanna í Vestur-
Evrópu og bentu á, að þar hefðu
orðið stórstígari efnahagsfram-
farir en á nokkru öðru svæði í
veröldinni. Um helmingur við-
skipta íslendinga er við ríkin í
Vestur-Evrópu, og það mundi
verða þeim til mikilla hagsbóta,
ef þessi viðskipti yrðu aukin.
Þegar talið barst að forustu
Bandaríkjanna í Atlantshafs-
bandalaginu, kváðu þingmennirn
ir það vera eðlilegt að Banda-
ríkin hefðu forustu vegna að-
stöðu sinnar á efnahags- og hern-
aðarsviðinu, en hins vegar væri
hér ekki um neina skilyrðislausa
forustu að ræða. Evrópurikin
hefðu sitt að segja í samstarfi
Atlantshafsbar.dalagsins. Ed-
wards lét svo ummælt, að kæmist
Verkamannaflokkurinn til valda
í Bretlandi, mundi hann ekki
gera miklar breytingar á utan-
ríkisstefnu Breta, en hann mundi
þó krefjast þess, að lagt yrði
blátt bann við kjarnorkutilraun'
um. Þingmennirnir voru sammála
um, að ekki hefði enn verið út-
kljáð, hvort fá skyldi Vestur-
Þjóðverjum kjarnavopn.
Kosningarnar
Um úrslitin í bæja- og sveita-
stjórnarkosningunum í Bretlandi
nýlega sagði Rodgers, að þau
gæfu enga hugmynd um úrslitin
í væntanlegum þingkosningum
1960. Gallup-rannsóknir á þessum
vettvangi hefði jafnan reynzt
rangar. Edwards var hins vegar
vongóður um sigur Verkamanna-
flokksins, en báðir voru þeir sam-
mála um, að Frjálslyndi flokkur-
inn hefði enga von um endur-
reisn.
Alsír
Um Alsír-málið sagði Edwards,
að það hefði komið Frökkum í
mikinn vanda, og væri nú svo
ástatt, að þeir gætu alls ekki leyst
vandann sjálfir. Þess vegna væri
mikilvægt að vinaríki þeirra
kæmu þeim til aðstoðar og
reyndu að finna leið út úr ó-
göngunum. Hann sagði líka, að
tekin yrði upp ný stefna í Kýp-
ur-málinu, ef Verkamannaflokk-
urinn kæmist til valda.
Fyrirlestur annað kvöld
Þingmennirnir ferðast um ná-
grenni Reykjavíkur í dag í boði
Alþingis, en heimsækja forseta
fslands á morgiun. Annað kvöld
kl. 6 tala þeir svo á vegum „Sam-
taka um vestræna samvinnu“ í
fyrstu kennsiustofu Háskóians.
Þeir flytja fyrst stutt framsögu-
erindi, en svara síðan spurning-
um áheyrenda. Á dagskrá verða
öll þau málefni sem snerta sam-
vinnu Vestur-Evrópu, bæði póli-
tísk, efnahagsleg og menningar-
leg. Fyrirlesturinn er heimill öll-
um, sem áhuga hafa á þessum
málum. Þingmennirnir fara héð-
an á laugardagsmorgun,
★
John Rodgers er fæddur árið
1906 og hefur verið þingmaður
fyrir Sevenoake síðan 1950. Hann
hefur gegnt fjölmörgum trúnað-
arstörfum bæði á þingi og utan
þess. Var hann m.a. einkaritari
sir David Eccles á þingi, þegar
sir David var orkumálaráðherra
og síðar menntamálaráðherra.
John Rodgers t. v. og John Edwards á blaðamannafund-
inum í gær.
son Co. Ltd. Þá var hann og skip-
aður forstjóri brezku markaðs-
rannsóknastofnunarinnar. I stríð
inu vann hann fyrir utanríkis-
ráðuneytið og gegndi ýmsum öðr
um trúnaðarstörfum. Eftir stríð-
ið var hann í ýmsum opinberum
sendinefndum Breta, m.a. til
Portúgals, á ráðstefnu Banda-
ríkja Evrópu og félagsmálaráð-
stefnunni í Róm 1950, á alþjóð-
legu þingmannaráðstefnunni í
Washington 1953 og á alþjóðaráð
stefnunni um sameiginlegan
markað og „Euratom' sem hald-
in var í París 1957. Hann sat lengi
í ráðgjafanefnd brezka útvarps-
ins og hefur um skeið verið í
stjórn Britih Council. Hann er
útgáfustjóri tímaritsins „History
To-Day“ og hefur skrifað fjölda
bóka um efnahagsmál og sveita-
líf. Eru margar bækur hans víð-
lesnar í Bretlandi.
Lewis John Edwards er fædd-
ur árið 1904, var þingmaður fyrir
Blackburn á árunum 1945—50,
en hefur verið þingmaður fyrir
Brighouse og Spenboraugh siðan
1950. Hann sat í borgarstjórn
Leeds á árunum 1933—36 og starf
aði um skeið við háskóla borgar-
innar. Hann var einkaritari sir
Staffords Cripps á þingi, þegar
sir Stafford var viðskiptamála-
ráðherra á árunum 1945—47.
ins 1950—51. L. John Edwards
stjórnaði efnahagsnefndinni, sem
fór til Argentínu 1951, hann var
í þingmannanefndinni sem heim-
sótti Japan og Thaíland 1954 og
var fulltrúi á þingum Evrópuráðs
ins. Hann hefur látið kirkjulega
semi mjög til sín taka og á m.a.
sæti í félagsmálanefnd brezka
kirkjuráðsins.
Drepsóltir í A-
Pakistan og Ind-
landi
10 þús. manns hafa
látizt í Pakistan
DACCA, 23. apríl. — Gert er
ráð fyrir, að yfir 10 þús. manns
hafi undanfarnar 3 vikur dáið úr
kóleru og bólusótt í Austur-Paki-
stan. Á svæði þessu hafa plág-
urnar herjað miskunnarlaust um
nokkurt skeið, en erfitt er að
segja nákvæmlega um tölur lát-
inna, því að þær liggja ekki fyrir.
Stjórn Indlands hefur gert
ymsar ráðstafanir til þess að
drepsóttirnar breiðist ekki út í
Indlandi. Þó hafa borizt fregnir
um, að kólerudrepsótt herji nú
í Kalkútta og er óttazt, að hún
breiðist út um Bengal. Læknar
segja, að ólíklegt sé, að úr pest-
inni dragi meðan þurrkar eru.
Skáfamót á Gilsbakka
AKRANESI, 23. apríl. — Skáta-
félög Akraness og Borgarness
halda skátamót á Gilsbakka í
Hvítárstíðu 2.—6. júlí í sumar.
Búizt er við mikilli þátttöku.
Verður mót þetta um þrem vik-
um síðar, en fyrirhugað skáta-
mót Skátafélags Reykjavíkur, er
halda á í Hallmundarhrauni 13.
—16. júní í sumar. — Oddur.
Jón Nordal á hljómleik-
um í Þýzkalandi
MIÐVIKUDAGINN 26. febrúar hljóðfæri og strengjasveit eftir
s.l. kom Jón Nordal tónskáld I Willy Burkhard og píanókonsert
fram á hljómleikum ríkishljóm- Nordals.
John Rodgers var um skeið fyrir Síðar var hann ritari heilbrigðis-
lesari við háskólann í Hull. Síð-
ar gaf hann sig við fésýslu og
varð forstjóri J. Walter Thomp-
málaráðuneytisins á þingi 1947-
49, viðskiptamálaráðuneytisins
1949—50, og fjármálaráðuneytis-
* KVIKMYNDIR e
Egyptinn — stórmynd i Nýja bíói
ÞESSI ameríska kvikmynd frá
Fox-félaginu, sem tekin er í lit-
um og Cinemascope er gerð eftir
samnefndri skáldsögu Mika Walt
ari, en sú bók hefir komið út í
íslenzkri þýðingu. Myndin gerist
í Egyptalandi á 13. öld fyrir
Kristsburð og fjallar um ungan
mann, stm lært hefir Íæknavís-
indi og gerist víðfrægur læknir.
Hann lýkur þó hinni viðburða-
ríku ævi sinni sem gamall og ör-
snauður fangi og segir hann sjálf
ur sögu sína frá því er hann, ný-
fæddur sveinn, er borinn út og
finnst eins og Moses forðum í sef-
inu við bakka Nílar. Elzt hann
upp hjá fósturforeldrum og lærir
læknislist hjá fósturföður sínum
og einnig í læknaskóia, sem nefn
ist „Hús lífsins“. Gerast nú marg
ir atburðir, sem hér verða ekki
raktir, en móðir Faraósins játar
fyrir dóttir sinni, að þessi ungi
læknir sé sonur Faraósins, manns
hennar, en hún hafi borið hann
út til þess að sonur hennar og
Faraósins verði réttborinn til rík-
is á siuum truia.
Hér er ekki rúm til þess að
rekja efni myndarinnar nánar
enda sjón sögu ríkari. Hins vegar
skal þess getið að myndin er
stórbrotin að efni og allri gerð og
myndatakan frábær. Er undra-
vert, hve glæsilegar eru allar
„senur“ myndarinnar, bæði bygg
ingarlistin, sem blasir hvarvetna
við augum, svo og húsbúnaður
allur og klæðnaður kana og tók hann vig Columbiaháskóla
kvenna 1 holl Faraos. En ahrifa-
mestur er þó hinn heilbrigði og
göfugi boðskapur myndarinnar,
sem vissulega á erindi til allra
á þeim örlagatímum, sem við nú
lifum á.
Það hefir oft verið deilt á
kvikmyndahúsin fyrir það að þau
sýndu yfirleitt lélegar myndir,
en hér er vissulega um frábæra
mynd að ræða og þess því að
vænta að bíógestir sýni að þeir
kunni að meta góðar myndir, þeg
ar þeim gefst kostur á að sjá þær.
Með aðalhlutverk myndarinn-
ar fara mikilhæfir og þekktir
leikarar enda hlútverkin prýði-
lega af hendi leyst. — Ego.
sveitarinnar í Dresden og lék
píanókonsert sinn undir stjórn
Wilhelms Schleunings.
Á hljómleikunum voru ein-
göngu leikin samtímaverk, sept-
ett fyrir blásturshljóðfæri og
píanó eftir Johannes Paul Thil-
man og annað verk eftir sama
tónskáld, lítill konsert fyrir klari
nettu og hljómsveit eftir Joseph
Lederer, tokkata fyrir 4 blásturs-
Fyrsti styrkur úr
málvísindasjóði
H.K.L.
AMERICAN - Scandinavian
Foundation í New Yorkborg hef-
ur tilkynnt, að Michael Krauss
frá Ohio hafi verið veitt fyrstu
verðlaunin úr sjóði þeim, sem
Halldór Kiljan Laxness stofnaði
til styrktar þeim, sem leggja
stund á málvísindi við Haskóla
Islands.
Sóðinn stofnaði Halldór Kiljan,
er hann var á ferð í Bandaríkj-
unum fyrir nokkrum mánuðum
Þessi fyrsti verðlaunahafi hef-
ur valið sér athyglisverða og ó-
venjulega námsgrein, þ. e. íslenzk
tunga og keltnesk áhrif. Hann
lauk B.A. prófi frá Chicagohá-
skóla árið 1953, og meistarapróf
_____________________ í
New York árið 1955. Ári síðar
hlaut hann Certificat d’études
superieures frá Faculté des
Lettres en Sorbonne við Paris-
arháskóla. 1956—57 stundaði
Krauss nám við Dublin Institute
of Advanced Studies, og nú er
hann að búa sig undir að Ijúka
doktorsprófi í heimspeki við
Harvardháskóla í Bandaríkjun-
um. Meðal þeirra tungumála,
sem hann kann, eru norska,
danska, sænska, íslenzka og kelt-
neska eins og hún er töluð og rit-
uð í hinni írsku mynd. Krauss
er einnig vel að sér í frönsku,
þýzku og ítölsku og getur lesið
latinu, grísku og spænsku.
Ráðuneytinu hafa borizt blaða-
úrklippur með umsögnum um
hljómleikana. Er þess getið þar,
að konsert Nordals hafi fyrir
skemmstu verið leikinn í fyrsta
sinn af tónskáldinu í Reykjavík
undir stjórn Schleunings og jafn
framt að tónskáldið íslenzka
hafi stundað nám hjá Willy Burk
hard. Er lokið miklu lofsorði á
tónverkið og flutnings þess og
sagt að höfundi, hljómsveitar-
um og að áheyrendur hafi verið
fagnað innilega að flutningi lokn
um og að áheyrendur hafi verið
eins margir og salurinn frekast
rúmaði.
Flestir gagnrýnenda harma
það, að þeim hafi lítið tækifæri
geíizt til að hlýða á íslenzka
hljómlist og verði því ekki um
það dæmt hvort tónverkið sé
með skýrum þjóðlegum blæ. En
þeir eru sammála um, að hér sé
um vandað, athyglisvert og
áheyrilegt nútimatónverk að
að ræða.
I söngskránni er prentuð skýr
og ýtarleg greinargerð um ís-
lenzka hljómlist að fornu og
nýju, byggð á ritgerð í MGG al.
fræðabókinni eftir dr. Hallgrím
Helgason.
(Frá menntamálaráðunteytinu).
rra
Alþingi
ÞINGFundIR verða ekki í dag,
en fundir hafa verið boðaðir á
morgun kl. 1.30. Á deildafund-
um eru þessi mál á dagskrá: I
efri deild: Húsnæðismál. Sala
jarða. Matreiðslumenn á skipum.
Eignarnám á Hvammstanga. I
neðri deild: Almanaksútgáfa.
Samvinnufélög. Hlutatrygginga-
sjóður. Kostnaður við ríkisrekst-
urinn. Sauðfjárbaðanir. Dýra-
læknar. Eyðsla hjá ríkinu.
Fræðsla barna. Skólakostnaður.
Útflutningur hrossa.
AKRANESI, 23. apríl. — Hingað
kom togarinn Akurey í morgun
með 208 lestir af þorski eftir sjö
daga útivist. Mestan hluta aflans
fékk togarinn í flotvörpu. —O.