Morgunblaðið - 24.04.1958, Blaðsíða 11

Fimmtuclagur 24. apríl 1958
MORCViynT. 4Ð1Ð
11
í pakkhúsi Popps átti leiklistin á
Sauðárkróki sinn fyrsta griðastað
HINN 13. apríl s. 1. var merkis-
dagur í félags- og skemmtanalífi
Sauðárkróks. Þá voru liðin 70 ár
frá því að stofnað var Leikfélag
Sauðárkróks (hið eldra). Það
mun vera nær því óhætt að full-
yrða að þetta félag sé hið elzta
hér á landi, sinnar tegundar, sem
setur sér fullkomin lög og regl-
ur. Áður hafði í rauninni starf-
að annað leikfélag hér á Krókn-
um, en ófullkomnara, þar sem
ekki er vitað til að það hafi haft
starfsreglur eða skráða meðlimi.
Það félag nefndist „Comediu“-
kemst smátt og smátt í það horf ]
sem nú er á svonéfndri Sæluviku
Skagfhrðinga. Leikstarfsemin er
því undirstaða þessa sérstæða
fyrirbæris, þar sem heilt hérað
lyftir sér upp úr drunga vetrar-
ins, skemmtir sér og hýtur lífs-
ins í vikutíma.
„Árið ' 1888, 13. ap|íl, '\yag á
Sauðárkróki haldiiln funtfi2í‘ til
þess að ræða um stofnun leik-
félags og ýmislegt er að sjón-
leikum lýtur. Fundarstjóri var
V. Claessen og skrifari Jónas
Jónsson. Um veturinn hafði ver-
' kosningu: Valgarð Claessen kaup
maður, 11 atkv., Ludvig Popp
kaupmaður 11 atkv. og Sigvaldi
Blöndal bókhaldari 8 atkv.
'jý Tii, v endyrskoðunar ireikninga
'fplagsips yvsu kosnir-verzlunar,-
Jpienmrnií'i I^étur , Bjarnason og
Jónas; Jónsson. Vcff síð,an ákveðj-
;íð að eignum féjagsins skyldi
komið í brunabótaábyrgð fyrir
500 krónur.
Samkvæmt reikningum, sem
fram voru lagðir átti félagið í
sjóði kr. 19,46, sem stóð inni hjá
kaupmanni L. Popp og var sam-
Þessi gamla, skemmtilega mynd er af leiknrum á Sauðárkróki á árunum kringum 1920, sem leuu
„Æfintýrið í Rosenborgargarðinum“. Á myndumi eru talið frá vinstri, aftari röð: Valgarð Biön-
dal, Pétur Hannesson, Guðrún Þorsteinsdóttir og Eysteinn Bjarnason. Fremri röð: Sigríður Sig-
tryggsdóttir og Margrét Pétursdóttir.
félagið og sýndi leikina „Narfa“
og „Útilegumennina".
Ég sneri mér af þessu tilefni
til tveggja manna hér á staðn-
um, sem sérstaklega hafa kynnt
sér þessa starfsemi, þeirra séra
Helga Konráðssonar og Valgarðs
Blöndal, en báðir hafa þeir ritað
greinar um þetta efni, séra Helgi
í Leikhúsmál 4.—5. ár.gangs og
Valgarð í Morgunblaðið er 60 ár
voru liðin frá stofnun félagsins.
Mér gafst einnig kostur að blaða
í elztu fundargerðum þessa
félags, sem enn eru til og segja
glöggt sögu þess fyrstu árin.
Ekki er þess kostur í stuttri
blaðagrein að kryfja þetta mál
til mergjar eða gera því viðhlít-
andi skil svo fræðileg ritgerð
megi teljast. Hins vegar má
bregða upp svipmynd af leik-
starfsemi í litlu sjávarþorpi og
rekja hana lítillega fram á síð-
ustu ár.
Leikstarfsemin var hafin fyrir
forgöngu danskra kaupmanna
hér á staðnum. Skemmtanalíf
hefur að sjálfsögðu verið einkar
fábreytt og félagslíf ekkert. Út-
lendingarnir hafa verið vanir
meiri fjölbreytni á þessu sviði.
Einnig voru mörg óleyst verk-
efni á svo til nýstofnuðum verzl-
unarstað, sem taldi innan við 150
manns og heíur kirkjubygging
verið eitt þeirra. Leikstarfsemi
hefur þótt leið til fjáröflunar,
enda er tekjum félagsins varið
til "kirkjunnar fyrstu árin og síð-
ar til byggingar barnaskóla og
groorarstöðvar í þorpinu. Grund-
völlurinn að félagsstofnun sem
þessari er því tvíþættur, bæði
skemmtun fyrir félaga og áhorf-
endur og þörfin fyrir að koma
guðum málum áleiðis. Síðar verð-
ur leikstarfsemin einn snarasti
þátturinn í félagslííi ýmissa ann-
arra félaga og lyftistöng þeirra,
Þannig þróast þetta með árun-
um og gróskutímabil leikstarf-
seminnar verður þann tíma er
sýslufundurinn er haldinn og
ið leikinn fyrsti sjonleikurinn
„Narfi“ (eftir Sigurð Pétursson)
og síðan „Útilegumennirnir"
(síðar Skugga-Sveinn) eftir
Matthías Jochumson. Og var nú
lagður fram reikningur yfir
tekjur og útgjöld við leikina um
veturinn, og einnig listi yfir
muni félagsins svo sem tjöld,
búninga o. fl.
Formaður fundarins, V. Claes-
sen las þó fyrst upp frumvarp til
laga fyrir Leikfélag Sauðárkróks
og var það rætt grein fyrir grein
og eftir nokkrar umræður sam-
þykkt í einu hljóði. Gengu þá
allir sem á fundi voru í félagið
og rituðu nöfn sín undir lög
þess.
Siðan var samkvæmt lögum
félagsins kosin þriggja manna
stjórn fyrir félagið og hlutu
þykkt að láta það bíða þar til
næsta vetrar.
Fleira kom ekki til umræðu
og var svo fundi slitið.
Sauðárkróki, 13. apríl 1888
V. Clsessen,
Jónas Jónasson".
Þannig er fyrsta fundargerð
Leikfélags Sauðárkróks og gefur
hún einkar glögga hugmynd um
upphaf leiklistarinnar hér á
staðnum.
í hinni 70 ára gömlu fundar-
gerðarbók er einnig listinn sem
um getur í fundargerðinni. Hljóð-
ar hann svo orðrétt:
„Listi yfir ýmsa muni tilheyr-
andi „Comediu“-félaginu á
Sauðárkróki:
22 borð 4% ál. 7 bekkir, 35
bekkfætur, 2 borð 7 ál. 1 borð-
ræma 7 ál. 1 borð (sem haft var
(Jr „Lénharði fógeta'
um 1940: Eyþór Stefánsson og Jóhanna
Rlniwlol
yfir Colussiene). Borð og stromp-
ur yfir lömpum. 1 borð 7 ál, 1
stigi. 4 bakteppi. Kögur .framan
á forteppið; ltf|.bláá‘Souíiífér. 12
Coulissor. L Skilt. Jt varða. l?tjald.
1 hjálmúý;. 1 raú8' kjipa. | þri-
kantaðuríliáttúr. 1 vófubúftingur
(hjúpur óg heita);1;2 þúkabúning-
ar. 1 hrossleggur. i kassP’úndir
hempur. 1 stutt tréyja svört (úr
shirting) 2 Do. 2nar stuttbuxur.
2 reiðkápur brúnar. 1 Do. grá.
4 skotthúfur. 1 sv. lambskinns-
húfa. 1 hv. Do. 1 hattur. lnir
vettlingar (stykkjóttir) 3nir sokk
ar hv. lnir Do. bláir. 3 belti.
3 forklæði. 1 kventreyja. 1 pils.
1 upphlutur (hárauður) 2nir ís-
lenzkir skór. 2 Parykker. 8 skegg.
1 spegill. 1 pískur. 1 reiptagl
(skorið sundur) 2 korðar. 4 hníf-
ar. 1 hrosslegg. 1 kassi undir
ofanskráð".
Listi þessi segir einnig sína
sögu. Þar eru auðþekktir þeir
munir, sem notaðir hafa verið í
„Útilegumennina“.
Margt fleira mætti segja um
upphaf leiklistar á Sauðárkróki
en ég mun láta nægja að vitna til
greinar er séra Helgi Konráðs-
son ritaði um þetta efni í Dag-
skrá Sæluvikunnar 1958. Þar seg-
ir svo m. a.:
„Félagið samdi allströng lög í
20 greinum. Þar er tekið fram,
að tilgangur félagsins sé „gagn
og skemmtun, að ágóðanum, sem
verði af leiksýningum, skuli var-
ið.til einhvers fyrirtækis, er geti
orðið Sauðárkróki til góðs“. Fé-
lagar misstu atkvæðisrétt sinn á
fundum, ef að þeir tóku þóknun
fyrir störf sín. Hljóðar 10. gr.
laganna þannig: „Meðan á æfingu
stendur eða leikið er, má ekkert
„mas“ eiga sér stað bak við
kúlissurnar eða á lofti uppi og
enginn óviðkomandi vera þar
staddur“. Slík ákvæði segja sína
sögu. Sömuleiðis það ákvæði, er
síðar var tekið í lög, að sekta
leikara um 10 krónur, ef hann
sveikst um að leika þá „rullu",
sem hann hafði tekið að sér. Þá
hefur sýnilega verið farið að
dofna yfir félaginu. Gjörðabók
gamla leikfélagsins er enn til, og
má margt af henni læra.
Oftast var leikið í pakkhúsi
Poppsverzlunarinnar. Getum við
auðveldlega ráðið í, hvernig
„leikhúsið" var sett upp. Fyrst
er rýmt til í pakkhúsinu. Vöru-
sekkir eru fluttir til og þeim
raðað upp í öðrum enda hússins.
í hinn endann er senan sett, en
þar í milli eru áhorfendabekkirn-
ir. Efnið í hvort tveggja er tek-
Framh. á bls. 17.
Eí heppnin er með, getið þér
hreppt íctrseðla til útlanda
í happdrættisláni Flugfélagsins.
Happdrættisskuldabréfin
kosta aðeins 100 lil’ftlUi'
sem endurgreiðast eftir 6 ár
með vöxtum og vaxtavöxtum
auk þess sem þér
eigið vinningsvon
allan tímann.