Morgunblaðið - 09.04.1960, Qupperneq 3

Laugardagur 9. apríl 1960
MORGVNBLAÐIÐ
3
0 0 0 0 0 0t'
í kúlnahríö í Kristiansand
í DAG eru liðin nákvæm-
lega 20 ár frá því að gamla
Snæfellið var kyrrsett í
Noregi, er stríðið brauzt
þar út og Þjóðverjar her-
tóku landið. Snæfellið var
sem kunnugt er héðan frá
Akureyri, eign Kaupfélags
Eyfirðinga. Skipshöfnin,
15 manns, var mestmegnis
Akureyringar, og eru
margir þeirra búsettir hér
enn í dag.
Blaðamaður Morgunblaðs-
ins náði í gær tali af tveimur
skipsverjanna, sem lentu í
ævintýrinu, þeim Gísla Ey-
land skipstjóra og Steindóri
Jónssyni skipstjóra, sem þá
var ungur strákur og háseti á
Snæfellinu.
Hér fer á eftir stutt frásögn
þeirra féiaganna um atburð-
inn:
Ferðin var farin út til þess
að sækja tunnuefni, fyrir
Tunnuverksmiðju Akureyrar.
Fyrst var haldið til Svíþjóð-
ar og átti að taka girði í Gauta
borg, sem kbma skyldi með
skipi frá Belgíu. Þetta brást
og hafði Snæfellið þá legið í
viku í Svíþjóð. Síðan var hald
ið til Kristiansand í Noregi.
Fyrst gerð ketilhreinsun á
skipinu og koi sett um borð,
en Snæfellið var gufuskip.
★
Það var nýlega byrjað að
ferma tunnuefnið, þegar Þjóð
verjarnir hófu innrásina í
Noreg. Skothríðin byrjaði kl.
■ 5 um morguninn og vöknuðu
menn þá við vondan draum,
því kúlnahríðin stóð af hafi
úr herskipum, sem lágu úti
fyrir höfninni og sprengjur
dundu yfir virki bæjarins úr
lofti.
Fyrst í stað var skipshöfnin
kyrr um borð, enda fá hús
að venda. Brátt tók fólk að
flýja burt úr bænum til skóg-
ar. Svo kom að ekki varð leng-
ur vært um borð í Snæfellinu,
því sprengjubrotin gengu eins
og skæðadrífa yfir skipið.
Þustum við þá í land 'og leit-
uðum skjóls á bak við járn-
brautarvagna á aðalstöð bæj-
arins ,sem var skammt fyrir
ofan bólverkið, sem við lágum
við. Rétt í þann mund, er við
vorum komnir í skjól, fletti
fallbyssukúla járnplötu úr
borðstokk skipsins og reif
stórt gat á þilfarið. Dundu nú
sprengjubrotin allt í kringum
okkur og var því ekki um ann-
að að gera erí flýja sem fætur
toguðu upp í gegnum bæinn
og fylgja fólksstraumnum.
Um kvöldið komumst við í gott
skjól, þar sem voru jarðgöng,
sem verið var að grafa fyrir
járnbraut til vesturlandsins.
Gamla Snæfellið fánum prýtt á Akureyrarhöfn.
Ekki gekk öllum skipverj-
um flóttinn jafnvel. Er okkur
t. d. minnisstætt að 1 vélstjóri
átti erfitt á flóttanum, þvi
hann var svo feitur að hann
komst varla úr sporunum.
þrjá af áhöfninni. Höfðu þeir
farið með flóttamannalest
langt inn í land. Einn þeirra
þremenninga hafði lélegt vega
bréf, sem gefið var úf í Dan-
mörku. Vantaði skjaldar-
fyrir 20 árum
Öttuðumst við áð hann mundi
láta lífið af áreynsiunm. Skot-
hríð stóð samfleytt í 3 klukku-
tíma um morguninn og olli all
miklum skemmdum í bænum,
m. a. minnumst við þess að
turninn var skotinn af kirkj-
unni.
Ekki er okkur kunnugt um
mannfall í bænum, en þó mun
það eitthvert hafa orðið En
engan af skipshöfn sakaði.
Þó skall hurð nærri hælum.
Einn kyndaranna fékk
sprengjubrot í öxlina og fletti
það sundur frakkanum og
jakkanum, en skaddaði mann-
inn þó ekki. Annar rak tærn-
ar í brautarteina á hlaupun-
um og féll kylliflatur. Um
leik fauk sprengjubrot yfir
höfuð hans og er hann reis
upp þyrlaði það upp jarðveg-
ir.um fyrir framan hann. En
heilir komust við þó undan
á flóttanum.
Aðkoman að skipinu var
heldur ljót, þegar við fórum
um borð aftur síðar um dag-
inn. Það var allmikið skemmt
og voru á því 76 dældir og göt
eftir kúlnabrot. Þurfti það því
viðgerðar en illa gekk að fá
hana, því heita mátti að allt,
at'nafnalíf í bænum væri lam-
að Þar höfðu búið 26 þús.
manns, en nú voru ekki nema
um 5 þús. eftir. Hitt var flúið
Lengi vel fékkst ekki nema
einn maður til vinnu við skip-
ið. Allar voru skemmdirnar
þó ofansjávar. Aldrei féil ís-
ler.zki fáninn niður en blakti
við hún á meðan á skothríð
ínnx stóð. Hins vegar hékk
hann aðeins á bláþræði, svo
nærri hafði kúlnahríðin geng-
ið fánalínunni.
★
Fyrsti stýrimaður og skip
stjóri dvöldu um borð í Snæ-
fellinu um nætur. En áhöfnin
merkið á það og var því taliö
að það mundi vera falsað.
Fyrst voru það Norðmenn,
sem vantreystu þeim þremenn
ingum, og töldu þá vera njósn
ara. Ætluðu þeir því að hand-
taka þá. Svo kom einnig að
Þjóðverjarnir ætluðu að hand
taka þá líka, þegar þeir voru
sloppnir frá Norðmönnunum.
Svo fór þó að lokum, að þeir
komust heilu á höldnu til
skips á ný eftir nokkurra daga
útivist.
Loks kom þar að skipið var
komið í lag, og okkur því
ekkert að vanbúnaði að halda
á brott. Hefðum við fengið
ieyfi til að halda beint til ís-
iar.ds, ef viðgerð hefði verið
iokið, áður en Bretar hernámu
iandið, en nú sögðu Þjóðverj-
arnir að með því að sleppa
okkur heim gerðu þeir ekki
annað en afhenda Bretum not
hæft flutningaskip. Loks fór
þó svo fyrir góðvilja yfir-
manns þýzka hersins við höfn
ina í Kristianssand að við
fengum leyfi til þess að halda
til Svíþjóðar. Þangað fórunx
við svo 24. júní. Höfðum þá
dvalizt tæpa 3 mánuði við her
nám Þjóðverja í Noregi. Ýmis
legt hafði á daginn drifið,
m. a. bæði fjárhagsörðugleik-
ar og matarleysi, þótt við
aldrei liðum sult. Við höfðum
ekkert annað en gott um Þjóð-
verjana að segja, það sem að
okkur sneri. Þeir gerðu að
vísu loftskeytatækin hjá okk-
ur óvirk, en afhentu okkur
varahlutina úr þeim aftur,
þegar við fengum brottfarar-
leyfi. Gísli Eyland segir að sig
minni að þessi þýzki yfirmað-
ur hafi heitið Jerohell. Til
hans sneri Gísli sér til þess að
biðja um brottfararleyfi. Fór
sá þýzki þá að tala við hann
um laxveiðar á íslandi, en
þeim hafi hann kynnzt fyrir
stríð, er hann kom hingað til
lands. Var hann hrifinn af
landinu.
★
Endir þessarar ævintýra-
ferðar varð sá, að heim komst
skipshöfnin með Petsamoförun
um á Esjunni í októberbyrjun
haustið 1940, nema Gísli skip-
stjóri, sem varð eftir í Svíþjóð
til þess að líta eftir skipinu.
Það var loks selt þar úti. Heim
kom Gísli nákvæmlega tveim-
ur árum og lOVz mánuði eftir
að skipið hafði lagt úr höfn
hér á Akureyri. Fór hann með
fugvél frá Svíþjóð til Bret-
lands en þaðan með Horsu til
Reykjavíkur.
Þetta ævintýralega ferðalag
fékk loks farsælan «ndi.
— vig.
0>0 ■0-0'0 0 -0 -0-. 0>^0.-0- 0 |
lítið undanfarið.
Togbátarnir losuðu
síðustu helgi sáralítinn
leitaði skjols i landf, þvx jafn-, hafa syo Jegið
an var tilkynnt að brezkrar*
loftárásar væri von á hverri
loftvarnarmerki voru gefin
Um sinn óttuðumst við um
Gísli Eyland, skipstjóri, við
stjórnvölinn.
Hvítt niður nð sjó ó Siglufirði
SIGLUFIRÐI, 8. apríl. — 1 þessu
hreti hefur sett niður talsverðan
snjó og er nú alhvítt niður að
sjó, til hugarléttis þeim sem
snjónum unna.
Togarinn Hafliði losar hér í
dag um 200 lestir af fiski, sem
fer til frystihúsanna og í herzly.
Nokkuð af þessum afla er feng-
inn fyrir sunnan land, því hér
fyrir norðan hefur verið fiski-
hér um
afla og
inni vegna veð-
urs, þar til í gær, að þeir fóru út.
... Reykjafoss lestaði hér á mánu-
elnmfi fy"r að dag 650 lestum af síldar- og
karfamjöli til útflutnings.
Aflvélar Ríkisverksmiðjanna
hafa nú verið settar af stað aft-
ur til að keyra fyrir bæinn
vatnsskorts við Skeiðs-
afli hjá smærri bátunum á línu.
í gær réri einn bátur með 120
lóðir og fékk um hálft tonn,
steinbít. Lóðirnar lagði
út við Grímsey.
— Guðjón.
mest
hann
vegna
foss.
• Undanfarið
hefur verið lítill
Fiskbúð opnuð
í Álflieimum
I DAG verður opnuð ný fiskbúð
í Heimaveri í Alfheimum. Eig-
andi búðarinnar er Kjartan
Gissurarson, fisksali, en hann hef
ur um margra ára skeið rekið
eina elztu fiskbúð bæjarins a
horni Frakkastígs og Hverfisgötu
— svonefnda Saltfiskbúð. I raun-
inni er hér aðeins um flutning
að ræða, og mun nýja búðin bera
sama nafn — 1 fyrsta flokks húsa
kynnum.
Vinsældir skt ttalækk-
unarinnar
Það er auðséð að kommúnist-
ar og Framsóknarmenn eru dauð
hræddir við vinsældir skatta-
lækkunarinnar, sem leiðir af nið-
urfellingu tekjuskatts af al-
mennum launatekjum. Blöð
þeirra halda áfram að skrifa um
þetta og fullyrða að tenjuskatts-
lækkunm sé fyrst og fremst há-
tekjumönnum í hag. En þeir kom
ast þó aldrei fram hjá þeirri stað
reynd að verkamaður eða sjó-
maður, sem fær felidan niður
1—3000 kr. tekjuskatt hefur af
því stórkostlegan hag.
Vetrðlitlar
verðbólgukrónur
En það er ein villa sem komm-
únistar og Framsóknarmenn si-
fellt gera sig seka um ■ sambandi
við tal sitt um hátekjumenn og
auðkjfinga. Maður sem hefur
120—160 þús. kr. árstekjur i hin-
um verðlitlu verðbólgukrónum,
sem vinstri stjórnin skapaði, er
enginn hátekjumaður á íslandi i
dag. Mikill fjöldi yfirmanna á
skipum og jafnvel hásetar á vél-
bátaflotanum hafa slíkar tekjur
og jafnvel töluvert hærri. En
kommúnistar stimpla þessa menn
sem auðkýfinga, sem löggjafan-
um beri að leggja stöðuga á-
herzlu á að pína og kvelja með
sligandi skattaálögum.
Almenningur sér áreiðanlega
orðið í gegnum þennan skrípa-
leik, þetta yfirborðstal kommún-
ista og Framsóknarmanna um há-
tekjumenn og auðkýfinga.
Hvernig hefði bá farið?
Ástæðulaust er að draga dul
á það, að viðreisnarráðstafanir
þær, sem nú hafa verið gerðar,
hafa í för með sér nokkra kjara-
skerðingu og byrðar á þjóðina
í biji. Ríkisstjórnin hefur enga
tilraun gert til þess að dylja al-
mtnning þeirrar staðreyndar.
Hinsvegar hefur hún gert við-
tækar ráðstafanir til þesf að létta
byrðar þeirra efnaminnstu og
tækjulægstu með stórfelldri efl-
ingu almannatrygginga og fjöl-
skyldubóta. Er óhætt að fullyrða
að engin ríkisstjórn hafi gert slík
ar ráðstafanir í sambandi við
efnahagsmálaaðgerðir sínar. Það
er athyglisvert, að þegar vinstri
stjórnin framkvæmdi dulbúna
gengislækkun vorið 1958 og lagði
i stórkostlegar álögur á allan al-
menning, gerði hún enga til-
raun til þess að bæta aðstöðu
þeirra, sem minnst mega sín,
þeirra sem lægstar tekjur hafa,
gamalmenna, öryrkja og sjúkl-
inga.
En hvernig hefði farið, ef nú-
verandi ríkisstjórn hefði látið
reka á reiðanum og ekkert gert
til þess að koma atvinnulífi þjóð
arinnar á réttan kjöl eftir óstjórn
og upplausn vinstri stjórnarinn-
ar?
Atvinnuleysi afstvrt
Þeirrar spurningar verður at-
menningur að spyrja sjálfan sig
og jafnframt að gera sér ljóst,
hvað þá hefði tekið við.
Þá var stórfellt efnahagslegt
hrun óhjákvæmilegt í þessu
landi. Af því hefði leitt stórfelld-
ar kjaraskerðingar,- atvinnuleysi
og almenn bágindi í þjóðféiaginu.
Það er til þess að forða þvi hruni
og því öngþveitisástandi, sem nú-
verandi ríkisstjórn hefur af
manndómi og festu ráðizt gegn
crfiðleikunum, sagt þjóðinni
sannleikann um ástand efnahags-
mála hennar og hafið viðtæka
viðreisn í landinu.