Morgunblaðið - 09.04.1960, Blaðsíða 13

Laugardagur 9. aprfl 1960
MORGVNBLAÐ1Ð
13
Spáð í spilin á Genfar~ráðsiefnunni
Siglingaríkin eru í klípu
Encgin tillega hefur von um
% hluta atkvæða
Eftir Þorstein Thorarensen.
Genf, 3. apríl.
ÞEGAR hlé varð á landhelgis-
ráðstefnunni um þessa helgi,
höfðu fulltrúar 41 ríkis af 88,
sem ráðstefnuna sitja, lokið við
að flytja framsöguræður sínar.
Þar sem ráðgert er að atkvæða-
greiðsla í nefndinni hefjist í
miðri viku, virðist varla tími
fyrir alla að tala, nema fundir
verði lengdir, eða atkvæða-
greiðslu frestað, en fundir hafa
yfirleitt staðið kl. 10,30—13,00
og kl. 15—17,30. Það má þó allt-
af gera ráð fyrir að um miðja
viku hafi um eða yfir 60 komizt
að til að tala.
Stöðugar endurtekningar
Eins og ég hef skýrt frá í
skeytum heim, eru þessar
mörgu ræður nú mikið farnar að
verða endurtekning hver á ann-
arri. Verja ræðumenn ótrúlega
miklum tíma og fyrirhöfn í að
skýra út hver fyrir öðrum hvað
hafi gerzt á síðustu ráðstefnu og
endurtaka sömu rökin, annað-
hvort með eða móti 12 mílna
landhelgi, 6 plús 6 reglunni, fyr-
ir eða gegn snögglegum réttind-
um o. s. frv. Enn er haldið áfram
að deila um hvað laganefnd
Sameinuðu þjóðanna hafi meint
þegar hún sagði, að landhelgi
mætti ekki vera meira en tólf
sjómílur. Einu afbrigðin frá
þessum sífelldu endurtekning-
um eru að fulltrúarnir skýra frá
aðstæðum i,anda sinna og hags-
munum. Ræða íslenzka fulltrú-
ans var ef til vill áheyrilegri og
áhrifaríkari en flestar aðrar, af
því að henni var að langmestu
leyti varið til að skýra frá sér-
stöðu Islendinga og þeim átökum
sem orðið hafa við Breta.
Allar framsöguræður í heild-
arnefndinni byrja eins: Ræðu-
maður óskar Correa, - formanni
nefndarinnar, Max Sörensen,
varaformanni, og Glaser, ritara
nefndarinnar, til hamingju með
að þeir skuli hafa verið kosnir
í þessi embætti, og lýsa því yfir,
að svo hafi orðið eingöngu
vegna þess hve þeir eru hæfir
í starfið og miklir merkismenn
í hvívetna. Finnst mér þessar
hamingjuóskir nokkuð hjákát-
legar, þegar þess er gætt að liðið
er hátt á þriðju viku frá því
þeir voru kosnir. Búast má við
því að þessar hamingjuóskir
haldi áfram í garð Wan prins,
þegar umræður hefjast svo á
allsherjarfundunum.
„Einlægar" óskir um að árangur
náist
Eftir að haming j uóskunum
lýkur, ganga langfiestar ræðurn
ar í sömu hjólförin, að lýsa yfir
einlægri ósk og von um að ein-
hver árangur náist á ráðstefn-
unni. Eru þau að verða mörg
hin fögru orð, sem um þetta hafa
fallið er menn strengja þess
heit, að láta nú ekki fara eins
og á síðustu ráðstefnu, að þeir
fari heim að óleystu höfuðvanda
málinu. Herða menn á þessum
yfirlýsingum með því að segja,
að nokkur árangur hafi að vísu
náðst á síðustu ráðstefnu, en svo
kunni að fara að sá árangur
verði að engu og engir alþjóða-
sáttmálar verði samþykktir,
þegar á vantar samkomulag um
stærð landhelgi og fiskveiðilög-
sögu. Hrópa menn yfir salinn
yfirlýsingar um að slíkt yrði ráð
stefnunni hin mesta hneysa,
enda ekki sjáanleg nein von um
að þriðja ráðstefnan verði þá
kölluð saman. Afleiðingin verði
algert stjórnleysi og lagaleysi á
höfunum, og þar með í land-
helgismálunum.
1 fyrstu hneigðust menn að
því að trúa þessum fögru yfir-
lýsingum, sem virtust í einlægni
frambornar. Menn töluðu líka
um það, að sterkur vilji væri til
samkomulags, enda hefði nú
gefizt tveggja ára frestur til að
hugleiða málin og samræma
sjónarmiðin. Enn er þó eftir að
sjá, hvað á bak við býr.
Hinn 1. apríl kom til smávegis
orðahnippinga milli fulltrúa
Arabaríkisins Jórdaníu og full-
trúa ísraels. Sagði sá síðar-
nefndi að fulitrúi Jórdaníu væri
að gera sig að apríl-fífli með því
að koma með fáránlegar yfir-
lýsingar um að hafnarborgirnar
Jaffa, Accra og Haifa í ísrael
tilheyrðu Jórdaníu. Vonandi
verður ekki hægt að segja það
sama um ráðstefnuna í heild, að
hún verði apríl-gabb.
Spilin eru 88
Það er að vísu mjög vanda-
samt og flókið að spá nákvæm-
lega um úrslit ráðstefnunnar og
hinna ýmsu atkvæðagreiðslna,
sem fram munu fara í ráðstefnu-
lok. Það er eins og að spá í spil,
eða spila bridge vísindalega. —
Kannski hefði verið snjallast að
hafa einhverja góða bridge-
meistara við hendina til að
reikna út sagnir og alla mögu-
leika. Munurinn á bridge og ráð-
stefnunni er kannski helzt sá, að
í bridge eru spilin 52 en hér
eru þau eða fulltrúarnir 88. Og
hér eru öll spilin jafnsterk,
hvert ríki hefur aðeins eitt
atkvæði. Og er ráðstefnan þá
þessu flóknari og erfiðari úr-
lausnar en bridgeð.
Fjórar blakkir
Löndin á ráðstefnunni skipt-
ast nokkuð niður í vissar blakk-
ir eftir hinum ýmsu hagsmun-
um. Þeim má líkja við spila-
tegundirnar. Ein þessara blakka
eru þær þjóðir sem stunda veru-
legar veiðar við strendur ann-
arra landa. I henni eru Bretar
og ýmsar þjóðir Vestur-Evrópu,
Bandaríkjamenn, eyjarnar í
Karibíska hafinu og Japanir, og
fylgja þeim síðan flest hin land-
lokuðu ríki og smáríki, sem í
rauninni er furðulegt að skuli
sitja hér eins og San Marino,
Mónakó og Páfaríkið.
Önnur blokkin eru strandríki,
sem vilja losna við ágang ann-
arra. Hún er í rauninni ekki
mjög stór, en í henni eru lönd
eins og ísland, Kanada, Mexíkó,
Kórea, Marokkó o. fl.
Þriðja blokkin eru svo Rúss-
ar og leppríki þeirra og Araba-
ríkin, sem vilja ekkert nema 12
mílna landhelgi og ráða fyrst og
fremst hernaðarsjónarmið.
Fjórða blokkin eru lönd eins
og Indland, Burma, Indónesía og
Filippseyjar með ýmiss konar
sérstöðu og oft mjög erfitt að
skilja við hvað er miðað. 1 þess-
um hópi eru líka ýmis Suður-
Ameríku-ríki, en þau eru hér
miklu frekar vegna augsýni-
legra fiskihagsmuna.
Síðasta ráðstefna rifjuð upp
Mér virðist það geta gefið
nokkra innsýn í atkyæðahlutföll
in að athuga eina úrslita-
atkvæðagreiðslu frá síðustu
Genfar-ráðstefnu og vel ég til
þess loka-atkvæðagreiðsluna um
bandarísku tillöguna (6 plús 6
mínus 6), en við hana virðist
mér, að Bandaríkjamenn hafi
verið búnir að þrautreyna og
þurausa eða plægja alla mögu-
Ieika á stuðningi og virðist mér
að sá stuðningur hafi heldur
þorrið síðan (t. d. Noregur). —
Raða ég löndunum nokkuð eftir
blokkum og vona ég að það verði
auðskiljanlegra þannig.
Með bandarísku tillögunni
voru 46, móti henni 33, en 7
sátu hjá eða voru fjarverandj.
Með henni voru þessi lönd:
Bretland, Belgía, Danmörk,
Frakkland, Vestur-Þýzkaland,
Grikkland, Irland, Italía, Hol-
land, Noregur, Portúgal, Spánn,
Tyrkland, Austurríki, Páfaríkið,
Luxemborg, Mónakó, San Mar-
inó, Svíþjóð, Sviss, Bolivía,
Paraguay, Bandaríkin, Kúba,
Dóminikanska lýðveldið, Haiti,
Honduras, Nikaragua, Brasilía,
Astralía, Nýja-Sjáland, Suður-
Afríka, Ghana, Líbería, Kína
(Formósa), Viet Nam, Kamb-
odja, Laos, Malaja, Síam, Ind-
land, Ceylon, Pakistan, Persía,
Jemen og ísrael.
Móti henni voru þessi riki:
Kanada, ísland, Jórdanía,
Líbanon, Líbya, Marokkó, Saudi
Arabía, Túnis, Arabalýðveldið,
Burma, Indónesía, Kórea, Arg-
entína, Chile, Kolumbía, Ekva-
dor, E1 Salvador, Guatemala,
Mexíkó, Panama, Perú, Úru-
guay, Venezúela, Rússland,
Hvíta-Rússland, Úkraína, Al-
banía, Búlgaría, Tékkóslóvakía,
Ungverjaland, Pólland, Rúmen-
ía og Júgóslavía.
Hjá sátu eða voru fjarverandi:
Afganistan, Costa Rica, Finn-
land, írak, Japan, Nepal og Fil-
ippseyjar.
Þröskuldur í vegi
Það athyglisverðasta við þessi
úrslit var að 33 ríki stóðu fast
og ákveðið á móti bandarísku
tillögunni. Til þess að hún hefði
átt fram að ganga hefði hún
þurft hvorki meira né minna en
66 meðatkvæði, sem voru að
sjálfsögðu ekki til á ráðstefn-
unni.
Bandaríska tillagan núna á e.
t. v. ennþá erfiðara uppdráttar.
Það virðist ljóst, að nokkur ríki,
sem studdu hana á síðustu ráð-
stefnu, séu nú orðin á móti
henni, eins og Noregur, Dan-
mörk, Indland, Ghana, Kamb-
odja og auk þess eru komin ný
ríki á ráðstefnuna, sem eru á
móti henni, eins og Gínea og
Súdan. Það virðist því ljóst, að
andstæðingar bandarísku tillög-
unnar séu orðnir nálægt 40, en
ekki þarf nema 29 mótatkvæði
til að koma í veg fyrir % hluta
samþykkt — og færri en það,
því að alltaf sitja einhverjir hjá
eða eru fjarverandi.
Kanadíska tillagan hefur i
fyrstu atrennu ennþá minni von-
ir. Því að gegn henni standa hin
mörgu Vestur-Evrópu-lönd og
fiskveiðilönd í ýmsum hlutum
heims og önnur brezk samveldis-
lönd, eins og Ástralía, Nýja-Sjá-
land og Suður-Afríka. Hún virð-
ist hafa alveg örugg um 30 mót-
atkvæði. Á siðustu ráðstefnu
sátu kommúnistaríkin hjá við
atkvæðagreiðslu um hana, lík-
lega vegna þess, að þeir vissu að
hún myndi ekki ná fram að
ganga. Ef einhver von væri um
það, væru þau vís að greiða at-
kvæði gegn henni.
Þannig hefur kanadíska tillag-
an ekki í byrjun miklar líkur
með sér. Þó mun ég hér í lok
greinarinnar koma að því, að
sérstök atvik geta valdið því, að
undir lokin verði hún e. t. v.
eina tillagan, sem hægt verður
að ná meirihluta fyrir, ef allt
annað brestur.
HÖFN Hornafirði, 4. apríl. —
Síðastliðinn miðvikudag kom upp
eldur í Mb. Jóni Kjartanssyni frá
Eskifirði, er hann var í róðri.
Skipshöfn var öll við vinnu á
dekki og varð ekki eldsins vör
fyrr en um seinan og var allur
lúkarinn þá alelda, stiginn brunn
inn og miklar skemmdir orðnar.
Tjórn varð á fatnaði háseta og
öðru, en eldinn tókst hásetunum
að slökkva af eigin rammleik
Reyn^ er að gera við bátinn til
bráðabirgða og hefur hann farið
í róður annan hvern dag en hinn
daginn er unnið við viðgerðina.
Góðar gæftir — lítill afli
Síðari hiuta marz mánaðar
Uppsagnarfrestur?
Vegna þess hve bæði banda*
ríska og kanadíska tillagan
virðast vera vonlausar í fyrstu
atrennu, hefur sterkur orðróm-
ur gengið um það á ráðstefn-
unni og fær hann nú stuðning
í ýmsum áttum, að fram kunni
að verða sett málamiðlunartil-
laga, sem takmarki hin sögulegu
réttindi bandarísku tillögunnar
við ákveðinn árafjölda, e. t. v.
milli fimm og tuttugu ár. Þetta
verði einskonar uppsagnarfrest-
ur, sem fiskiþjóðirnar fái til að
breyta útvegi sínum í samræmi
við hinar breyttu aðstæður. —
Sumir telja kánnski likur til að
slík tillaga nái fram að ganga.
Þó er víst, að ákveðinn hópur
verður henni andvígur, fyrst og
fremst Arabaríkin og Rússar,
nema þeir síðarnefndu gangi inn
á tillögu um að þeir haldi sinni
12 mílna landhelgi, einnig á
grundvelli „sögulegs réttar“.
Pressa á siglingaríkjum
Og svo er það sem kannskl
verður þyngst á metunum. Sum
strandríkin sem vilja 6 plús 6
mílur eða 12 mílur telja sig hafa
sterka aðstöðu. Þau líta sum svo
á að þau þurfi ekkert að vera að
binda sig eða takmarka. Þeim
sé alveg sama þó ráðstefnan
fari út um þúfur. Þá muni þau
geta tekið sér ofur einfaldlega
þá landhelgisstærð sem þeim
sýnist.
Hinsvegar er í þessu þófi
veruleg pressa á þeim löndum,
sem vilja þrönga landhelgi,
vegna þess, að þau mega búast
við því, að ef engin niðurstaða
fæst nú, þá muni sú þróun halda
áfram að landhelgi ýmissa ríkja
fari víkkandi, æ fleiri taki sér
12 mílna landhelgi og jafnvei
fari að brydda meir á 16 mílum.
Slíkt myndu hinar miklu sigl-
ingaþjóðir telja stórkostlega
hættu fyrii'’ siglingar sinar og
getur þá farið svo, þegar nálg-
ast lok • ráðstefnunnar, að þær
neyðist til, eða kjósi heldur, að
fórna fiskihagsmunum sínum,
bara ef hægt verður að stöðva
landhelgina við sex mílur.
Ég gæti því bezt trúað, að
þegar fer að nálgast lok ráð-
stefnunnar, fari aftur aS
vænkast hagur kanadísku til-
lögunnar, því að hún er e. t.
v. eina leiðin til að fá nægi-
legt atkvæðamagn til að tak-
marka stærð sjálfrar lög-
gæzlulandhelginnar við S
mílar. En um leið og ég lýk
þessu lauslega rabbi um horf-
urnar á Genfarráðstefnunni,
vil ég þó endilega taka fram,
að margt annað getur auðvit-
að komið fyrir og breytt
gangi mála og óvarlegt að
treysta um of á spádóma um
úrslitin.
1 öllu þessu spili er það
verkefni íslenzku fulltrúanna
að fylgjast sem bezt með og
velja í hvert skipti þá leið,
sem er líklegust til að tryggja
hagsmuni íslands sem bezt,
því að engin þjóð á hér meira
í húfi en íslendingar.
hafa gæftir verið með ágætum,
en afli aftur á móti lítill. Alls
hafa borizt á land í Hornafirði á
þessum tíma 922.6 lestir, en bát-
arnir eru 16. Þar af hafa heima-
bátarnir sjö fengið 753.5 lestir I
73 sjóferðum.
Hæstur á þessu tímabili er
Gissur hvíti með 164.4 lestir í sjö
sjóferðum. Frá áramótum er hann
einnig hæstur með 615.7 lestir í
45 sjóferðum. Næstur er Sigur-
fari með 467.2 lestir í 48 sjóferð-
um og þriðji er Helgi með 429.2
lestir í 48 sjóferðum.
Frá áramótum er heildaraflina
orðinn 2.659.2 lestir og er það um
700 lestum meira en á sama tíma
1 fyrra.
Úr blaðamannastúkunni í Genf. íslenzku fréttamennirnir, Jón Magnússon og Þor-
steinn Thorarensen sjást fyrir miðju.
Þ. Th-
Heildaroflinn 700 leslum meiri
en á snmn tímn í fyrrn