Morgunblaðið - 01.06.1960, Blaðsíða 2

2
MORGVTSBLÁÐIÐ
MiðviKudagur 1. júní 1960
— Útvarpsumræbui
I
Framh. af bls. 1.
steinsson og ræddi um afurða-
verðið, sem samið var um á sL
hausti, og gagnrýndi stjórnar-
flokkana fyrir afskipti þeirra af
málinu.
Þá vék hann að þeim verð-
hækkunum, sem orðið hefðu á
vélum og tækjum til landbúnað-
arins, jafnframt því sem erfið-
leikar á lántökum hefðu aukizt.
Taldi P. Þ. stjórnarflokkana hafa
hindrað allar tilraunir Fram-
sóknarmanna til að bæta úr
þessu.
P. Þ. taldi kreppt að samvinnu-
félögunum. Frá ríkisstjórninni
andaði köldu út yfir landsbyggð-
ina. Bezt mundi gefast að efla
Framsóknarflokkinn.
Ingvar Gíslason taldi flest líkt
með Sjálfstæðisflokknum og Al-
þýðuflokknum. Síðan þeir tóku
við völdum hefðu þeir valið þær
leiðir, sem sérstaklega hefðu
verið til þess fallnar að missa
marks. Hið nýja efnahagskerfi
mundi leiða af sér óheillaástand
í landinu og binda enda á þá
uppbyggingu, sem Framsóknar-
flok.kurinn hefði haft forgöngu
um undanfarna áratugi.
Jón Þorsteinsson, sem talaði
fyrstur fyrir Alþýðuflokkinn,
ræddi um vísitölukerfið út frá
hagsmunum verkalýðsins, Hann
sagið að það hefði ekki gefið
góða raun, hefði stuðlað að verð-
bólgu og í kapphlaupi verðlags
og kaupgjalds hefði kaupgjaldið
alltaf verið á eftir. Því hefðu
launþegar tapað, meðan ýmsir
aðrir mötuðu krókinn. Auk þess
benti hann á það, að hver ein-
asta ríkisstjórn um langt skeið
hefð skert ivísitöluna með ýms-
um ráðum og þá ekki sízt vinstri-
stjómin ,sem fyrst skerti hana
um 6%, síðan um 9% og var að
því komin að skerða hana í
þriðja sinn, þegar hana skorti
hug og samheldni til þess og hún
féU.
Einnig vék Jón allmikið að
breytingunum á útsvarslögunum.
Hann sagði að útsvar einstakl-
inga yrði verulega lækkað og
næðist það með því að láta bæj-
arfélögin fá hluta af söluskatt-
inum og með því að leggja veltu-
útsvar á verzlun samvinnufélaga.
Hann sagði að útsvarsfrelsi kaup
félaganna hefði verið á kostn-
að bæjarfélaganna, og yrðu menn
að dæma þetta mál eftir þvi,
hvort þeir mætu meira hags-
muni bæjarfélags síns eða kaup-
félagsins á staðnum. Kom hann
með skýrt dæmi um þetta. Verka
maður á Akureyri hagnaðist um
500 kr. á viðskiptum sínum við
Kaupfélagið, en yrði síðah að
greiða 100(j kr. meira í útsvar
vegna útsvarsívilnana kaupfé-
lagsins.
Ingólfur Jónsson, landbúnað-
arráðherra var fyrri ræðumaður
Sjálfstæðisflokksins í þessari
umferð. Vék hann fyrst að þeim
ummælum stjórnarandstæðinga í
fyrrakvöld, að núverandi stjórn-
arflokkar hefðu gefið fögur kosn-
ingaloforð en síðan svikið þau.
Hið sanna í málinu væri, að
Sjálfstæðismenn hefðu strax fyr-
ir kosningarnar sagt að gera
þyrfti róttækar aðgerðir í efna-
hags- og fjármálum jafnskjólt
og samstæður þingmeirihluti
væri fyrir hendi.
Ráðherrann vék að hag bænda
stéttarinnar og sagði, að nauðsyn
legt væri að gera sér grein fyrir,
að hin slaema afkoma hennar
væri ekki núverandi stjórn að
Dagskrá Alþingis
Fundur verður í sameinuðu Al-
þingi í dag kl. 1,30 e.h. —
Tuttugu mál eru á dagskrá.
Syndið 200 metrana
kenna, heldur hefði hún verið
augljós á síðastliðnu ári og staf-
að af aðgerðum vinstri stjórnar-
innar 1958.
Að lokum sagði I.J. m.a., að
öruggt væri, að þjóðin ætti fram-
undan bjarta tíma, ef hún sam-
einaðist um að vinna að þeim
verkefnum sem leysa þyrfti.
Nauðsynlegt væri að sýna nokkra
þolinmæði þangað til árangur af
aðgerðum ríkisstjórnajþnnar
kæmi í ljós, en það mundi verða
fyrr en menn grunaði, ef áróð-
ursöflunum yrði haldið í skefj-
um. Reyndi nú á dómgreind al-
mennings í landinu. Ef hann
gerði sér ljóst, hvað í húfi væri,
þyrfti ekki að efast um, hver
niðurstaðan yrði.
Landsmenn hefðu allir þreifað
á því, hvernig vinstristefnan
hefði leitt vandræði yfir þjóðina.
Skýrði I. J. m. a. frá því, að
reiknað hefði verið út, að ef
stefna vinstri stjórnarinnar hefði
verið ráðandi fram eftir ári
1959 hefði gengi íslenzku krón-
unnar miðað víð Bandaríkjadoll-
ar orðið kr. 60 í stað 38 kr. nú.
Þrátt fyrir þetta neituðu stjórn-
arandstæðingar nú fyrri yfirlýs-
ingum sínum um erfiðleikana og
vandann, sem bjóðin var kom-
in í, og þyrluðu í stað þess upp
blekkingum um að verið væri
að leggja á þjóðina að óþörfu.
Þeir segðu svo hverri stétt fyrir
sig að sérstaklega væri á henni
níðst. Þannig reyndu þeir að
magna upp óánægju og vinna
gegn því að viðreisnin tækisL
Bjartmar Guðmundsson rakti
fyrst í ræðu sinni þann þátt þing
málanna sem snerta sérstaklega
bændur. Þvínæst vék hann að
efnahagsmálunum. Hann kvaðst
ekki vilja draga fjöður yfir að
gengisbreytingin og vaxtahækk-
unin væru þungir baggar fyrir
margan bóndann að bera. Hins
vegar væri það ekkert sérstakt
fyrir bændur að vörur hækkuðu
þegar breyta yrði gengi. Slíkt
hlyti að koma niður á öllum
þegnum þjóðfélagsins.
Ræðumaður benti á að fyrir
rúmu ári hefði maður varla tal-
að svo við mann, að viðkvæðið
hefði ekki verið á þesSa leið: —
Við fáum víst aldrei ríkisstjóm,
sem þorir að taka efnahags-
vandamálið föstum tökum og
einarðlega. — Þess vegna sagði
hann að það hefði komið flatt
upp á marga, þegar sú ríkis-
stjórn, sem nú fer nrieð völd,
ákvað að spyrna við fótum í al-
vöru og segja hingað og ekki
lengra.
Að lokum sagði ræðumaður
að úrræði ríkisstjórnarinnar
þyrfti að sýna sig og sanna. Hún
biður um vinnufrið og hún þarf
að fá hann. Þeir sem vinna gegn
því mega vara sig. Allir menn
hafa skyldur við sitt föðurland.
Alfreð Gíslason talaði fyrir
kommúnista. Hann hóf ræðu
sína með setningum eins og þess
um: — Ríkisstjórnin neytir allra
bragða til að skerða lífskjör al-
mennings, — hún spillir mark-
aðsmöguleikum þjóðarinnar, —
hún gerir hlut gæðinga sinna
meiri, — hún stofnar þjóðarbú-
skapnum í heild í voða.
Þvínæst sagði hann að gengis
lækkunin hefði verið gerð fyrir
tilmæli Bandaríkjanna. Banda-
ríkin eiga hér mikilla hagsmuna
að gæta eins og í Kóreu. Banda-
ríska stjórnin þröngvar upp á
okkur efnahagslegri forskrift.
Skýring Alfreðs á þessu: —
Vegna gengislækkunarinnar
lækkar herkostnaður Banda-
ríkjanna á íslandi. — Og nú er
alþjóð að byrja að finna fyrir
svipuólinni á baki sér. — Það er
hægara að fást við þjóð í kreppu
ástandi.
Upp úr þessu hóf ræðumaður
vægðarlausa árás á Bandaríkin,
sem höfðu varpað kjarnorku
sprengju á Hiroshima, og fengj-
ust ekki til að viðurkenna kín-
versku kommúnistastjórnina.
Lagði hann að lokum til að Is-
land lýsti yfir hlutleysi, segði
sig úr Atlantshafsbandalaginu
og ræki bandaríska herinn úr
landi.
★
Ræðumaður Framsóknar-
flokksms, Karl Kristjáusson,
lin ^
sagði árferði gott en ríkisstjórnin
hefði tekið frostið í þjónustu sína
og fylgdi fram úreltri stefnu, sem
Karl kvaðst vilja nefna kal-
stefnu. Stjórnarflokkarnir hefðu
svikið kjósendur sína. Frostið
ætti þó enn eftir að herða. Sá
ríki ætti að verða ríkari og sá
fátæki fátækari.
Næsti ræðumaður talaði af
hálfu Alþýðuflokksins og var
það Guðmundur 1. Guðmunds-
son, utanríkisráðherra. Hann
ræddi fyrst um það, að allar rík-
isstjórnir um nær 20 ára skeið
hefðu reynt að vinna bug á verð-
bólgunni en allar, nema stjóm
Emils Jónssonar, skilað henni af
sér enn meiri í lok stjórnartí-m-
ans. Jafnvægi væri væri launa-
fólki mikilvægast. Þetta hefði
verið ástæðan til þess að verka-
lýðsfélögin hefðu myndað saman
vinstri stjórnina. Hún hefði farið
vel af stað, en brátt hefði allt
sigið á ógæfuhlið — og verðbólg-
an tekið eitt mesta heljarstökk
sem dæmi væru til. Ástandið
hefði þar með verið orðlð verra
en nokkru sinni fyrr. Sjálfstæð-
isflokkurinn hefði þá stutt (Al-
þýðuflokkinn til björgunarstárfa
og það sem mikilvægast væri —
almenningur hefði sýnt þeim
skilning.
Stöðvun verðbólgunnar væri
sjálfstæðismál þjóðarinnar. Ná-
grannaþjóðir okkar hefðu fyrir
löngu komið þessum málum í rétt
horf hjá sér og skapað heilbrigt
efnahagslíf. — Þessi mál verða
ekki leyst sagði G. í. G. — nema
með því, að þjóðin taki höndum
saman við styrka ríkisstjórn.
Næstur tók Bjami Benedikts-
son, dómsmálaráðherra til máls.
Hann kvað Hræðslubandalagið
og vinstri stjórnarmyndunina
hafa á sínum tíma verið tilraun-
ir til þess að komast úr þeirri
sjálfheldu, sem efnahagslíf þjóð-
arinnar hefði verið komið í. Þær
tilraunir hefðu þó mistekizt I
hrapallega, enda viðskilnaður I
vinstri stjómarinnar verið sá
ömurlegasti, sem dæmi væri til
um við stjórnarslit.
Ræðumaður minnti á það, að
næstu 13 árin eftir 1927, þegar
vinustri menn undir forystu
Framsóknarflokksins réðu mestu,
hefði verið mesti vesaldartími í
efnahagslegu tilliti. Atvinnuleysi
var mikið, einkum á árunum
1934—39, og hvað sem öðru liði,
þá yrðu allir að vera sammála
um, að slíkar hörmungar mættu
ekki með nokfcru móti endurtaka
sig. Nú er þjóðinni lífsnauðsyn
að sameinast um að koma efna-
hag sínum á rtétan kjöl. Menn
mega ekki láta ú;reltar og stein-
runnar kenningar eða hálfsann-
indi ráða ferðinni, en dæmi
þeirra eru t. d. kenningarnar um
þjónýtingu og opinber höft. —
Frelsi einstaklingsins og félags-
legar umbætur verða að haldast
í hendur, ef vel á að fara. Al-
mannatryggingar eru dæmi já-
kvæðra ríkisafskipta, en Fram-
sóknarflokkurinn hefði aldrei
lært að meta gildi þeirra.
Kommúnistar vilja eins og
jafnan eyðileggja nauðsynlegt
samstarf okkar við lýðræðisþjóð-
irnar, og því prédika þeir enn,
að sjálfstæði okkar sé hætta bú-
in af slíku samstarfi. Þeir hafa
reynt að gera sér mat úr því, að
á landhelgismálaráðstefnunni í
Genf fóru hagsmunir íslands ekki
saman við hagsmuni bandalags-
ríkja þess. Að áliti ræðumanns
missýndist þó bandalagsþjóðum
okkar i þessu efni, en að sjálf-
sögðu vilja þær eins og við
verja það, sem þær telja hags-
muni sína. Kommúnistaríkin lögð
ust eindregið gegn okku^ enda
hugsuðu leiðtogar þeirra ein-
göngu um landhelgi frá hernað-
arlegu sjónarmiði, en létu fisk-
veiðilögsöguna sig litlu varða.
Fulltrúar þeirra hótuðu okkur,
að ef við styddum kanadísk-
bandarísku tillöguna en fengjum
ótvíræða viðurkenningu á 12
mílna landhelgi okkur til handa,
myndu þeir senda flota sína inn
' fyrir landhelgi okkar í krafti
þess, sem þeir nefndu „sögulegan
rétt‘. Þessi ofbeldishótun mun
lengi í minnum höfð, en ótrúleg-
ast var, að ísienzkir menn skyldu
fást til að flytja hana.
; /* NA /5 hnutar >/ SV 50 hnútar ¥ Snjókoma y ÚSi \7 Skúrir IC Þrumur w%, Kuldaskil Zs* Hihski! H Ha» L *• Latqi
LÆGÐIN yfir Grænlandshafi landi, 15 stig á Akureyri kl. 12,
hefur verið að hringsóla þar en 17 stig kl. 15, sól og hæg
í nokkra daga og er ekki að sunnanátt. Sunnan lands var
sjá annað en hún haldi því aftur á móti skýjað, nokkur
áfram enn um sinn. strekkingur og rigning með
Veður er nú blítt á Norður- köflum.
Það er ekki rétt, að reynt sé
að þvinga okkur til þess að fella
niður viðskipti í austurveg, enda
eru þau sjálfsögð, meðan þau
eru okkur hagstæð. Slík afskipti
væru ólíkleg til áhrifa á íslenzka
stjórnarstefnu. Eitt af seinustu
verkum ræðumanns sem utan-
ríkisráðherra 1953 var einmitt að
ganga frá umfangsmiklum samn-
ingum um aukna verzlun við
Sovétríkin.
Þjóðinni ríður nú á að standa
saman. Héðan af verður hvorki
hopað né staðið í stað, án þess að
ástandið verði enn verra, en það
er þegar orðið. Vonandi gripa
engir til óyndisúrræða til þess að
eyðileggja þessa tilraun. Seinna
mun enginn vilja minnast þess
að hafa staðið utangátta eða
reynt að spilla viðreisnaráform-
unum. Nú verða menn að hafa
í huga, að mikið skal til mikils
vinna.
Ásmundur Sigurðsson ræðu-
maður Alþýðubandalagsins mót
mælti því, að Lúðvík Jósefsson
hefði þjónað Rússum á Genfar-
ráðstefnunni og ræddi nokkuð
um gang landhelgismálsins í því
sambandi. Á.S. vék síðan að við
skiptafrelsinu, og kvað þjóðina
mundu verða að færa fyrir það
miklar fórnir. Taldi hann austur
viðskiptin hin ákjósanlegustu,
en þau hefðu vakið ugg hjá for-
vígismönnum vestrænna þjóða,
sem lagt hefðu á ráðin um það,
hvernig komið yrði í veg fyrir
þessi viðskipti og þeim aftur
beint að hinum óhagstæðu mörk
uðum í Vestur-Evrópu. Og nú
hefði verið látið að kröfum
þeirra.
Ræðumaður Framsóknar-
flokksins í síðustu umferð var
Eysteinn Jónsson. Hann kvað
Framsóknarflokkinn ekki hafa
staðið í vegi fyrir auknum bót-
um almannatrygginganna, og
mótmælti því, að þeir berðu
fram ábyrgðarlausar tillögur í
fjármálum. Aðgerðir ríkisstjórn
arinnar kvað Ey. J. hafa komið
eins og reiðarslag yfir þjóðina
og taldi hann upp þær álögur,
sem verstar væru. Ekki hefði
slíkra aðgerða verið þörf vegna
viðskilnaðar vinstri stjórnarinn-
ar eða til þess að koma á jafn-
vægi í þjóðarbúskapnum. Þar
hefði ekki þurft nema lítið eitt
af öllu þessu.
Emil Jónsson, sjávarútvegs-
málaráðherra, sagðist ekki
muna eftir'annarri eins æsinga-
og blekkingahríð úr þingferli
sínum, eins og þeirri, sem stjórn
arandstæðingar stæðu nú fyrir.
Ekki væri óviðeigandi, að Ey-
steinn Jónsson stýrði þeirri för,
því að hann hefði stjórnað för
okkar fram á brúnina og hlaup-
izt svo frá vandræðunum í des.
1958.
Emil kvað stjórnarandstöðuna
eingöngu leggja áherzlu á nei-
kvæða gagnrýni, reynt væri af
fremsta megni að gera allar til-
lögur stjórnarinnar tortryggi-
legar, en engin viðleitni sýnd til
ábyrgrar og þjóðhollrar sam-
stöðu um lausn vandamálanna.
Þetta þing hefði verið athafna-
samara en flest önnur, nú væri
reynt að treysta efnahag þjóðar
innar af ábyrgðartilfinningu,
festu og raunsæi. Þjóðin verður
svo að meta aðgerðirnar, þegar
sézt hefur, hversu þær gefast.
Jóhann Hafstein, 5. þm. Reyk-
víkinga sagði stjórnarflokkana
gagnrýnda fyrir alla hluti aðra
en úrræðaleysi. Þeir eru sagðir
vilja skipuleggja fátækt og
eyðileggja efnahag alþýðu
gersamlega, leggja niður alla
verzlun við kommúnistaríkin o.
s. frv. Orsökin er sögð vera hat-
ur okkar á landsmönnum, ofsókn
arbrjálæði o. fl. Eysteinn Jóns-
son orðaði það einkar smekk-
lega á þann hátt, að við værum
reiðubúnir að stinga augun úr
sjálfum okkur, ef við, gætum
klórað auga úr samvinnumanni
um leið. Jóhann svaraði fyrri
ræðumönnum og miimti á, að
Einar Olgeirsson hefði viðhaft
sams konar ummæli og hrak-
spár, er gengisfellingin var fram
kvæmd 1950, og hann og Páll
Þorsteinsson bæru nú á borð fyr
ir þjóðina. Þá eins og nú hefði
verið rætt um árásir á al-
tþýðuna, fátæktin hefði átt
að halda innreið sína, vél-
tvæðing landbúnaðarins að
stöðvast, við yrðum háðir
amerískum auðjöfrum o. s. frv.
Ekkert af þessu hefði rætzt, og
sama yrði nú upp á teningnum.
Nú er verið að bjarga þjóðinni
úr þeim ógöngum, sem vinstri
stjórnin leiddi hana í.
Þjóðin hefur engu verið leynd
í þetta skipti. Þess vegna von-
um við, að hún vilji leggja nokk-
uð á sig til þess að tryggja efna-
hagsgrundvöll sinn í framtíðinni.
Að síðustu hélt Einar Olgeirs-
son mikla æsinga- og slagorða-
ræðu í sínum gamalkunna stíl
og brigzlaði stjórnarsinnum um
að sitja á svikráðum við þjóð-
ina. Alþýðan mundi binda endi
á þá fátæktarstefnu, sem nú
væri fylgt. Stjórnin væri að rífa
grundvöllinn undan alþýðuheim-
ilunum á íslandi. Á sama tíma
og kjör hennar hefðu stöðugt
verið að rýrna hefðu gróðamenn
irnir safnað auði sínum á leyni-
reikninga í Bandaríkjunum.
Síðasti hlutinn af ræðu E. Olg.
samanstóð svo af upphrópunum,
sem ræðumaður æpti svo sem
hann frekast megnaði rétt eins
og hann hefði ekki hugmynd um,
að útvarpið hafði tekið að sér að
bera orð hans út um landsbyggð-
ina. Yoru slagorðin m.a. þessi:
Nú verður dauðadómur kveðinn
upp yfir ríkisstjórninni og kaup-
hækkanir knúðar fram! Auð-
valdsherrarnir ætla að flýja til
Bandaríkjanna, þegar þeir
hrökklast frá! Mölvið kreppu-
kerfið! Steypið afturhaldiinu!
Munið, að þegar alþýðan hefur
tekið hér öll völd, mun verða
bjartara yfir! Þá munu allir við-
urkenna úrræði okkar! Hver
þessi úrræði eru, láðist ræðu-
manni að sjálfsögðu algjörlega
að geta um, enda hefur hann
ugglaust talið það aukaatriði.